ÖZEL GÜVENLİK HUKUKU I - Deneme Sınavı - 6

ÖZEL GÜVENLİK GÖREVLİSİNİN KİŞİLER TARAFINDAN İSTİHDAM EDİLMESİ USULÜ
Gerçek kişilerin özel güvenlik hizmetinden yararlanmaları ilk kez 5188 sayılı Kanunla düzenlenmiştir.

Kamu güvenliğinin sağlanması yönünden 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu ile vali ve kaymakamlara verilen yetkiler saklıdır. Bu yetkilerin kullanılması durumunda özel güvenlik birimi ve özel güvenlik personeli mülkî idare amirinin ve genel kolluk amirinin emirlerini yerine getirmek zorundadır. 22 nci maddesinin birinci fıkrasına göre İçişleri Bakanlığı ve valilikler özel güvenlik hizmetleri kapsamında, özel güvenlik birimlerini, özel güvenlik şirketlerini ve özel güvenlik eğitimi veren kurumları denetlemeye yetkilidir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Özel hukuk gerçek kişileri, 5188 sayılı Kanun’a göre silahlı özel güvenlik görevlisi istihdam edebilecek olup silahsız istihdam edecekleri özel güvenlik görevlileri bu Kanun kapsamında olmayacaktır. Bu husus Kanun’un 3 üncü maddesinde yer alan “Kişilerin silahlı personel tarafından korunması … özel güvenlik komisyonunun kararı üzerine valinin iznine bağlıdır.” ifadesinden anlaşılmaktadır.

Bu bağlamda istihdam edilen özel güvenlik görevlisi, görevlendiren kişinin canını ve malını korumak için görev yapacaktır. Nitekim 5188 sayılı Kanun’un 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde göre istihdam edilen özel güvenlik görevlisi, Türk Medeni Kanununun 981 inci maddesine (zilyetliğin korunması), Borçlar Kanunu’nun 64 maddesine (haklı savunma - meşru müdafaa), Türk Ceza Kanunu’nun 25’inci maddesine (meşru müdafaa ve zorunluluk hâli) göre zor kullanma yetkisine sahip kılınmıştır.

Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’in 8 inci maddesinde özel güvenlik izni verilenlere çeşitli bildirim yükümlülükleri getirilmiştir.
Buna göre, özel güvenlik izni verilen kişilerde veya yerlerde istihdam edilen özel güvenlik personelinin listesi ve özel güvenlik mali sorumluluk sigortası poliçelerinin birer sureti, personelin göreve başladığı tarihten itibaren 15 gün içinde, geçici veya acil özel güvenlik izinlerinde ise müracaat sırasında valiliğe verilir. Bundan başka, ilk defa işe başlama veya ayrılma, özel güvenlik şirketlerinin hizmet verdiği yerlerde görev yapan özel güvenlik görevlilerinin yer değişimleri, kurum ve kuruluşlar arasındaki personel değişiklikleri ile ayrı izin belgesine sahip birimleri arasındaki değişikliklerde göreve başlama ve görevden ayrılma bildirimleri onbeş gün içinde valiliğe bildirilir. Maddede geçen, istihdam edilen personelin özel güvenlik mali sorumluluk sigorta poliçelerinin birer suretinin 15 gün içinde valiliğe verilmesi yükümlülüğü özel hukuk tüzel kişileri için söz konusu olup kamu tüzel kişileri için böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır.

Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’in 15inci maddesinde kişi, kuruluş ve şirketlerce, istihdam edilen veya herhangi bir sebeple görevinden ayrılan özel güvenlik görevlileri 15 gün içinde valiliğe bildirileceği; özel güvenlik hizmetinin şirketlere gördürülmesi halinde ise kişi ve kuruluşların ayrıca bildirim yükümlülüğünün bulunmadığı hususları düzenlenmektedir.

5188 sayılı Kanun ve Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik uyarınca, özel güvenlik hizmetinden faydalanmak isteyen kişi ve kuruluşlar, özel güvenlik izni verilmesi için her ilde valinin görevlendireceği bir vali yardımcısının başkanlığında, il emniyet müdürlüğü, il jandarma komutanlığı, ticaret odası başkanlığı ve sanayi odası başkanlığının temsilcilerinden oluşan komisyona başvurur.

Kamu kurum ve kuruluşlarının özel güvenlik şirketinden hizmet satın alma yoluna
gitmeyi tercih etmesi halinde ise hangi şirketten güvenlik hizmeti satın alacaklarının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında yapılacak kamu ihalesi ile belirlenmesi ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu kapsamında özel güvenlik şirketi ile hizmet alım sözleşmesi imzalaması gerekir.

Kamu kurum ve kuruluşlarının özel güvenlik şirketinden hizmet satın alma yoluna gitmeyi tercih etmesi halinde ise hangi şirketten güvenlik hizmeti satın alacaklarının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında yapılacak kamu ihalesi ile belirlenmesi ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu kapsamında özel güvenlik şirketi ile hizmet alım sözleşmesi imzalaması gerekir. Zira koruma ve güvenlik hizmeti, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 4 üncü maddesinde yer alan ve bu kanun kapsamında satın alınacak olan “Bakım ve onarım, taşıma, haberleşme, sigorta, araştırma ve geliştirme, muhasebe, piya-sa araştırması ve anket, danışmanlık, tanıtım, basım ve yayım, temizlik, yemek hazırlama ve dağıtım, toplantı, organizasyon, sergileme, koruma ve güvenlik, meslekî eğitim, fotoğraf, film, fikrî ve güzel sanat, bilgisayar sistemlerine yönelik hizmetler ile yazılım hizmetlerini, taşınır ve taşınmaz mal ve hakların kiralanmasını ve benzeri diğer hizmetleri,” şeklindeki hizmet tanımında yer almaktadır.

Söz konusu mevzuatta düzenlenmeyen bir konu olarak, özel güvenlik hizmetlerinden faydalanmanın, bu yönde bir talep olmasa dahi valinin tek taraflı iradesi ile sonlandırılabileceği, özel güvenliğe izin verilmeme gerekçeleri olarak düzenlenmiş bulunan genel güvenlik kapsamında korunmanın mümkün olduğu ya da özel güvenlik uygulamasının kamu hürriyetlerinin korunması açısından sakıncalı görüldüğü hallerin sonradan ortaya çıkması halinde özel güvenlik izninin il sınırında bütün özel ve genel kolluk teşkilatının amiri konumunda bulunan valinin tek yanlı işlemiyle sona erdirilebileceği kabul edilmelidir.

Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’in 4 üncü maddesinde kurum veya kuruluş bünyesinde güvenlik amacıyla oluşturulan birim “Özel güvenlik birimi” adı ile tanımlanmıştır. Bunlar, kamuya ve özel kişilere ait kurum ve kuruluşların kendi bünyelerinde, sabotaj, yangın, hırsızlık, soygun, yağma ve zorla işten alıkoyma, tehdit veya tecavüzlere karşı korunmaları ve güvenliklerinin sağlanması amacıyla oluşturdukları birimlerdir.

5188 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinde, özel güvenlik görevlisi olarak istihdam edilecekler ile özel güvenlik şirketlerinde, alarm izleme merkezlerinde ve özel güvenlik eğitimi verecek kurumlarda kurucu ve/veya yönetici olarak çalışacaklar hakkında valilikçe güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacağı hükmü yer almaktadır.

Kanun’un 14 üncü maddesinde belirtilen özel güvenlik temel eğitimini başarıyla bitirmiş olmak şartıyla, valilikçe 5 yıllığına çalışma izni verilir.

Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 17 nci maddesinde, özel güvenlik görevlisi çalışma izni için yapılacak başvurularda hangi belgelerin bulunması gerektiği sayılmaktadır. Buna göre, özel güvenlik görevlisi çalışma izni için yapılacak başvurulara; başvuru dilekçesi, dört adet vesikalık fotoğraf, temel eğitimden muaf olanlar için sağlık raporu ve öğrenim durumunu gösterir belge, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırma formu eklenir.

5188 sayılı Kanun’un 7 nci maddesinde, özel güvenlik görevlilerine valilikçe verilen kimlik kartında görevlinin adı ve soyadı ile silahlı ya da silahsız olduğunun belirtileceği, kimlik kartının görev alanı ve süresi içerisinde herkes tarafından görülebilecek şekilde yakaya takılacağı ve üzerinde kimlik kartı olmayan özel güvenlik görevlileri Kanunun 7 nci maddesinde sayılan yetkileri kullanamayacakları ve herhangi bir sebeple görevinden ayrılan özel güvenlik görevlilerinin işveren tarafından 15gün içinde valiliğe bildirileceği hususları düzenlenmiştir.

Son olarak 5188 sayılı Kanun’un 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, bu Kanunun 11 inci maddesine göre çalışma izni verilmeyen kişileri özel güvenlik görevlisi olarak istihdam eden kişi, kurum, kuruluş veya şirketlerin yetkililerinin, 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı, bu kişilerin silahlı olarak çalıştırılmış olması hâlinde, verilecek cezanın bir kat artırılacağı, bu suçun bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde ayrıca bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunacağı hususları düzenlenmektedir.

Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği aslî ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.

Özel güvenlik görevlilerine karşı görevleri dolayısıyla suç işleyenler kamu görevlisine karşı suç işlemiş gibi cezalandırılır.

5237 sayılı Kanun’un “Tanımlar” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde “Kamu görevlisi deyiminden; kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi,” nin anlaşılacağı hüküm altına alınmıştır.

5188 sayılı Kanun’un 23 üncü maddesi gereği özel güvenli görevlileri hakkında, kolluk vazifesini yerine getirmesinden dolayı görevi esnasında çıkabilecek uyuşmazlıklardan dolayı kamu hukukunun uygulanma imkânı var iken bunun dışındaki tüm durumlarda özel hukuk hükümleri geçerli olacaktır.

Bu durumda özel güvenlik görevlilerinin yerine getirdiği hizmetler de kamu hizmeti sayılsa da Anayasa’nın 128 inci maddesi gereğince kamu görevlileri tarafından yerine getirilen kamu hizmetlerinden sayılmayacaktır.