ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER VE BAKIM HİZMETLERİ

Eve dayalı uygulamaların en önemli yararları; bireyselleştirilmiş program hazırlanmasına elvermesi, doğal ortamda uygulama yapılmasına olanak tanıması, çocuğu en iyi tanıyan ve çocukla en fazla zaman geçiren kişiler tarafından uygulama yapılması ve çocuğun birincil bakıcısı ile çocuk arasında kurulacak olan iletişimin olumlu olarak artmasına olanak sağlamasıdır. Çocuğun akranlarından uzak olması ise eve dayalı eğitimin sınırlılıkları arasındadır.

Ülkemizde özel gereksinimli bebeklere ve çocuklara sağlanan erken çocukluk eğitim hizmetleri çok sınırlıdır. Bu nedenle özel gereksinimli çocuğu olan ailelerin sosyal hizmet uzmanlarından alacakları yardım ve desteğe önemle gereksinimleri vardır.

Çocuklardaki gelişimi anlamak ve açıklayabilmek için gelişim genellikle aşağıda
sıralanan beş alana ayrılarak ele alınmaktadır:
a. Sosyal/Duygusal Gelişim: Başkalarıyla geçinmeyi, başkalarını anlamayı, arkadaşlıklar kurmayı ve arkadaşlıkları sürdürmeyi, sosyal olarak kabul görebilecek şekilde davranmayı ve duygularını kontrol etmeyi içeren gelişim alanıdır. Genellikle çocuğun kişiliği ile yakından ilişkilidir.
b. İletişim: Bir çocuğun sözsüz iletişim de dahil olmak üzere karşısındakine mesaj iletebilmesini kapsar. Buna, işaret ederek, jestlerini ve mimiklerini kullanarak, yüz ifadelerini kullanarak ve daha sonraları da konuşmayı öğrenerek ve kullanarak mesajları iletmek de dahil edilmelidir.
Çocuk konuşmayı öğrendikten sonra iletişim, genellikle alıcı dil becerileri ve ifade edici dil becerileri olarak ikiye ayrılır.
c. Motor Gelişim: Çocuğun hareket becerilerini edinebilmesini sağlayan gelişim alanıdır. Genellikle büyük kas becerileri ve küçük kas becerilerinin gelişimi olmak üzere iki grupta ele alınır.
d. Bilişsel Gelişim: Bilgiyi işleme, düşünme, hatırlama ve neden-sonuç ilişkisi kurma ile ilgili, zihinsel becerileri geliştirme ile ilgili gelişim alanıdır. Yaşamın ilk yıllarında oyun çocukların bilişsel gelişiminde önemli bir rol oynar, çünkü çocuklar oyun oynarken, nelerin nasıl çalıştığını
keşfeder, oyuncaklarda meydana çıkan problemleri çözerler, yap-bozlardaki eksik parçaları yerlerine yerleştirmeye çalışırlar ve oyun yoluyla dünyayı keşfetmeye çalışırlar. Bilişsel gelişim, bir çocuğun merakı ve keşfetmeye olan motivasyonu ile yakından ilişkilidir.
e. Öz-bakım Becerileri İle İlgili Olan Gelişim: Beslenme, giyinme, temizlenme, tuvalet becerileri gibi alanlarda çocuğun bağımsızlık kazanmasıyla ilgili geliştirdiği becerileri kapsayan bir alandır.

Motor gelişimde yer alan becerileri üçe ayırabiliriz: Hareketle ilgili olan beceriler (yürüme, koşma, zıplama, kayma gibi), hareketsiz beceriler (ittirmek, çekmek, eğilmek gibi) ve manipulatif beceriler (yakalamak, tekme atmak, fırlatmak, kavramak, tutmak gibi).

Motor gelişimde yer alan becerileri üçe ayırabiliriz: Hareketle ilgili olan beceriler (yürüme, koşma, zıplama, kayma gibi), hareketsiz beceriler (ittirmek, çekmek, eğilmek gibi) ve manipulatif beceriler (yakalamak, tekme atmak, fırlatmak, kavramak, tutmak gibi). Eğilmek hareketsiz beceriler arasındadır.

3 yaşındaki bir çocuğun fiziksel ve motor gelişim becerileri aşağıdaki şekildedir;
Tek ayağı üstünde durur.
İki ayağıyla zıplar.
Üç tekerlekli bisiklet sürer.
Oyuncak kamyonu tek ayağıyla ittirir.
Daire şeklini taklit ederek çizer.
Düz bir çizgi çizer.
Sürahiden bardağa su boşaltır.
Karşıdan atılan topu kollarıyla yakalar. 
Harfleri ve rakamları kopya ederek çizme becerisi 5 yaş çocuğu becerisidir.

Bilişsel gelişim, Piaget’nin işlem öncesi dönem olarak adlandırdığı dönemdir. Çocuklarda 2-6 yaş arası döneme denk gelir. Bu dönemde mantıksal düşünme henüz gelişmemiştir.Diğer bir deyişle, bu dönemdeki çocuklar görsel algılarının etkisindedirler ve nesnelerin görüntüsünün etkisiyle düşünürler.

Bebek beslenme sırasında zorlanıyorsa aşağıdaki belirtileri gösterebilir:
• Uzun süreli esnemeler,
• Ağzının etrafının, dudaklarının ya da dilinin renginin beyazlaması,
• Teninin morarması,
• İştahsızlık,
• Nefes almada zorlanma ya da hırıltılı nefes alma,
• Beslenirken terleme,
• Kilo almada sorun olması, vb.

36-72 ay çocukların eğitimini kapsayan eğitim okul öncesi eğitim olarak adlandırılmaktadır.

Hizmet sağlayanlar için amaçlar: (a) özel gereksinimli çocukların ve ailelerinin toplum tarafından kabulünü artırmak, (b) erken özel eğitim programlarını uygulamak ve geliştirmek ve (c) özel gereksinimli çocukları, ailelerini ve sunulan hizmetleri desteklemek ve savunmaktır. E şıkkı aileler için amaçlar arasındadır.

Özel gereksinimli bebeklerin günlük bakımları
sırasında dikkat edilmesi gereken konular: rutin oluşturma, bebeğin kucağa alınması, hijyen sağlama, beslenme ve uyku düzeni ve dinlenmedir. Tıpkı normal gelişim gösteren bebeklerde olduğu gibi, özel gereksinimli bebeklerin günlük hayatlarında bunlara dikkat edilmesi bebeğin daha sağlıklı ve mutlu bir bebek
olarak gelişimini destekleyecektir.

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na bağlı kurumlar ise; (a) çocuk yuvaları (0-12 yaş) ve (b) kreş ve gündüz bakım evleri (0-6 yaş) şeklinde gruplandırılmaktadır.