ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER VE BAKIM HİZMETLERİ

Bir bebeğin bakımında en önemli basamak bir rutin oluşturmaktır. Günlük rutinin olması, bebeğin gün içinde ne olacağıyla ilgili beklentilerinin olmasını sağlayacaktır. Böylelikle bebek, hangi etkinliğin sonrasında ne yapılacağını bilecek ve kendini güvende hissedecektir. Bebek için rutin oluşturulurken amacın, çocuğun insanlara güven duyacağı bir çevre oluşturmak olduğu unutulmamalıdır. Bebeğin rutini oluşturulurken ailenin sahip olduğu rutin temel alınmalıdır.Evin içinde rutinlerin olması, bebeğin ne zaman ne olacağını bilmesini sağlayacağını belirtmiştik. Rutinler aile bireylerinin de ne zaman ne yapacaklarını bilmelerini sağlayacaktır. Çocuğun disiplini için izlenecek yol da rutinin bir parçası olarak tutarlı bir şekilde evdeki tüm aile bireyleri tarafından kararlılıkla uygulanmalıdır. Bazı özel gereksinim türlerinde (örn., Down Sendromu) çocukların bebekliklerinden itibaren inatçı davranma özellikleri olduğu bilinmektedir. Tıpkı bu durumda olduğu gibi, çocuğun özellikleri ve gereksinimleri göz önüne alınarak bir rutin içinde disiplin kuralları oluşturulmalı ve tüm aile bireyleri tarafından uygulanmalıdır. Özel gereksinimli bir bebeğe sahip olan aileler bebeklerinin özel durumundan dolayı çocuklarını kolaylıkla şımartabilecek davranışlar gerçekleştirebilirler. Çocuklar da bunu fark ettiklerinde anne babalarını ve diğer aile bireylerini çok iyi manipüle edebilirler. Kendi istediklerinin onların istediği zamanda yapılmasını sağlamakta uzmanlaşabilirler. Dolayısıyla, özel gereksinimli anne babaların evde rutin oluşturma çabalarının bir parçası olarak kural koyma ve bu kuralları uygulama da yer almalıdır (Riley ve Farley, 2008; Uysal, 2009). Görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Gelişimsel gerilik gösteren ve zayıf kasları olan bebeklerin başlarını dik tutabilmeleri için boyunlarını güçlendirebilmelerini sağlamak amacıyla kucakta taşırken gevşek olarak kundağa sarılması önerilmektedir. Kundağa sararken, bebeğin kolları göğsünün üzerinde çapraz ve dizleri yukarı bükülü olarak yerleştirilmelidir. Bu şekilde kucakta tutulduğunda, bebek kollarını ve bacaklarını kontrol etmeyi düşünmek zorunda kalmayacak ve başını kontrol etmesi daha kolay olacaktır. Yine bebeğin başını dik tutmasını sağlamak için kucakta tutma pozisyonlarından biri bebeğin başı bebeği taşıyan kişinin omzunun üzerine gelecek şekilde yüzü taşıyan kişinin arkasını görecek şekilde taşımaktır. Böyle kucağa alındığında bebek başını dik tutmaya çalışacaktır. Bu açıklamalar doğrultusunda sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Bazı özel gereksinim türlerinde uyku bozukluğu sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Özellikle çocuğu otistik spektrum bozukluğu olan aileler sıklıkla çocuklarında uyku problemleri olduğunu belirtmektedirler. Bazı araştırmacılara göre yaşla, bazı araştırmacılara göre çocuğun gelişim düzeyiyle ilgili olabilmektedir bu çocuklarda görülen uyku bozuklukları. Ancak, ailelerin tuttukları uyku kayıtları ve doldurulan anketlerden ortaya çıkan yargı, otistik spektrum bozukluğu olan çocukların %50’sine yakınında uyku problemi ortak görülen bir sorun olarak ifade edilmektedir (Volkmar ve Wiesner, 2004). Bu açıklamalar doğrultusunda sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Eve dayalı uygulamaların en önemli yararları; (a) bireyselleştirilmiş program hazırlanmasına elvermesi, (b) doğal ortamda uygulama yapılmasına olanak tanıması, (c) çocuğu en iyi tanıyan ve çocukla en fazla zaman geçiren kişiler tarafından uygulama yapılması ve (d) çocuğun birincil bakıcısı ile çocuk arasında kurulacak olan iletişimin olumlu olarak artmasına olanak sağlamasıdır. Bu açıklamalar doğrultusunda sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Sosyal hizmet uzmanı, özel gereksinimli bebeğin ya da çocuğun ailesine hangi hizmetlerden yararlanabilecekleri, yasal haklarının neler olduğu, kendilerine sunulan diğer toplum kaynaklarının neler olduğu gibi konularda bilgi vermekle görevlidir. Ayrıca, ailenin yaşadığı sorun ve güçlükler sırasında gerekli olan mesleki yardımı vermek ve gereksinimleri doğrultusunda geleceklerini birlikte planlamak ve ailede özel gereksinimli bireyin kabulünü kolaylaştırmak da görevlerinin arasındadır. Buna göre sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Özel gereksinimli bir bebeğe sahip olmak aileleri için çok zor bir sürecin başlaması anlamına gelmektedir. Bu bebeğin sağlık problemleriyle uğraşmak, bebeğe doğru teşhis konulduğundan emin olmak ailenin uzun zamanını alır. Daha sonra artık geri dönüşün olmadığından emin olan aile, bu durumda ne yapacağını sorgulamaya başlar ve çocuğunun gelişimiyle ilgili, ona nasıl bakması gerektiğiyle ilgili araştırmalar yapmaya başlar. Daha sonrasında da, çocuğa nasıl eğitim aldırabileceklerini sorgulamaya ve araştırmaya başlarlar. Buna göre sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Sosyal/Duygusal Gelişim: Başkalarıyla geçinmeyi, başkalarını anlamayı, arkadaşlıklar kurmayı ve arkadaşlıkları sürdürmeyi, sosyal olarak kabul görebilecek şekilde davranmayı ve duygularını kontrol etmeyi içeren gelişim alanıdır. Genellikle çocuğun kişiliği ile yakından ilişkilidir. Bu tanımdan yola çıkınca doğru yanıt B şıkkıdır.

Görme, duyma ve hissetmeyle ilgili olarak yenidoğan bebeklerde aşağıdaki durumlar bilinmektedir: • Yenidoğan bir bebek 20 cm uzaklıktaki nesneye iki gözüyle odaklanabilir, birkaç hafta içinde hareket eden nesneleri takip edebilir ve bir-iki aylıkken annesinin yüzünü diğer yüzlerden ayırt edebilir. • Konuşma sesi tonundaki sesleri duyar ve nesnelerin yönünü sesin geldiği yöne göre belirleyebilir. Bir-iki aylıkken annesinin sesini diğer seslerden ayırt edebilir. • Dört tür tadı da (tatlı, acı, ekşi ve tuzlu) tadabilir ve tanıdık ten kokularını ayırt edebilir (örneğin annesinin kokusunu başka bir kadının kokusundan ayırt edebilir). Bu bilgiler ışığında doğru yanıt B şıkkıdır

Tek ayağı üstünde durur. İki ayağıyla zıplar. Üç tekerlekli bisiklet sürer. Oyuncak kamyonu tek ayağıyla ittirir. Daire şeklini taklit ederek çizer. Düz bir çizgi çizer. Sürahiden bardağa su boşaltır. Karşıdan atılan topu kollarıyla yakalar. Sıralanan özellikler 3 yaşında olan bir çocuğun motor gelişim özelliklerindendir bu nedenle doğru yanıt A şıkkıdır.

Bir bebeğin bakımında en önemli basamak bir rutin oluşturmaktır. Günlük rutinin olması, bebeğin gün içinde ne olacağıyla ilgili beklentilerinin olmasını sağlayacaktır. Böylelikle bebek, hangi etkinliğin sonrasında ne yapılacağını bilecek ve kendini güvende hissedecektir. Bebek için rutin oluşturulurken amacın, çocuğun insanlara güven duyacağı bir çevre oluşturmak olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle doğru yanıt C şıkkıdır.

Uzun süreli esnemeler, • Ağzının etrafının, dudaklarının ya da dilinin renginin beyazlaması, • Teninin morarması, • İştahsızlık, • Nefes almada zorlanma ya da hırıltılı nefes alma, • Beslenirken terleme, • Kilo almada sorun olması, vb. Sıralananlar beslenmede zorlanan bebeklerin belirtilerindendir. Bu nedenle doğru yanıt E şıkkıdır.

Erken özel eğitim hizmetlerinin amaçlarına baktığımızda, çocuklar, aileler ve erken eğitim hizmetini sağlayanlar açısından amaçları gruplandırmak mümkün görünmektedir. Bu bilgiden hareketler doğru yanıt A şıkkıdır

Sosyal hizmet uzmanı, özel gereksinimli bebeğin ya da çocuğun ailesine hangi hizmetlerden yararlanabilecekleri, yasal haklarının neler olduğu, kendilerine sunulan diğer toplum kaynaklarının neler olduğu gibi konularda bilgi vermekle görevlidir. Ayrıca, ailenin yaşadığı sorun ve güçlükler sırasında gerekli olan mesleki yardımı vermek ve gereksinimleri doğrultusunda geleceklerini birlikte planlamak ve ailede özel gereksinimli bireyin kabulünü kolaylaştırmak da görevlerinin arasındadır. Bu bilgiler ışığında verilen örnek olayda aile öncelikle Sosyal hizmet uzmanına başvurmalıdır. Bu nedenle doğru yanıt D şıkkıdır.

Motor Gelişim: Çocuğun hareket becerilerini edinebilmesini sağlayan gelişim alanıdır. Genellikle büyük kas becerileri ve küçük kas becerilerinin gelişimi olmak üzere iki grupta ele alınır.

Manipulatif beceriler: Yakalamak, tekme atmak, fırlatmak, kavramak, tutmak gibi becerilerdir.

4 yaş fiziksel ve motor özellikleri şunlardır:

Çocuğun 30 aya geldiğinde her gün yeni sözcükler ekleyerek sözcük sayısını hızla artırdığı görülmektedir. Çocuğun söylediklerini yetişkinler anlayabilir. Çocuklarda genellikle 3-5 sözcüklük cümleler ve çocuk grameri görülür. Söyleneni anlama söylemek
istediklerini anlatmaktan daha iyi düzeydedir. Üç yaşa geldiğinde çocuğun toplam sözcük sayısı 1000’e ulaşmıştır.

Bir bebeğin bakımında en önemli basamak bir rutin oluşturmaktır. Günlük rutinin olması, bebeğin gün içinde ne olacağıyla ilgili beklentilerinin olmasını sağlayacaktır. Böylelikle bebek, hangi etkinliğin sonrasında ne yapılacağını bilecek ve kendini güvende hissedecektir. Bebek için rutin oluşturulurken amacın, çocuğun insanlara güven duyacağı bir çevre oluşturmak olduğu unutulmamalıdır. Bebeğin rutini oluşturulurken ailenin sahip olduğu rutin temel alınmalıdır.

Bebek beslenme sırasında zorlanıyorsa aşağıdaki belirtileri gösterebilir:
-Uzun süreli esnemeler,
-Ağzının etrafının, dudaklarının ya da dilinin renginin beyazlaması,
-Teninin morarması,
-İştahsızlık,
-Nefes almada zorlanma ya da hırıltılı nefes alma,
-Beslenirken terleme,
-Kilo almada sorun olması, vb.

Hizmet sağlayanlar için amaçlar: (a) özel gereksinimli çocukların ve ailelerinin toplum tarafından kabulünü artırmak, (b) erken özel eğitim programlarını uygulamak ve geliştirmek ve (c) özel gereksinimli çocukları, ailelerini ve sunulan hizmetleri desteklemek ve savunmaktır.