ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER VE BAKIM HİZMETLERİ

Yenidoğan bir bebek 20 cm uzaklıktaki nesneye iki gözüyle odaklanabilir, birkaç hafta içinde hareket eden nesneleri takip edebilir ve bir-iki aylıkken annesinin yüzünü diğer yüzlerden ayırt edebilir.

Normal şartlarda 48-52 cm ve 2,900-3,500 kg arasında doğan bebekler ilk bir yıl içinde doğdukları boylarından 25-30 cm daha uzun hale gelirler. Birinci yılın sonunda doğum kilolarının üç katına çıktıkları da söylenebilir. İki yaşına vardıklarında 25-30 cm daha uzayan bebekler artık yetişkinliklerinde ulaşacakları boylarının neredeyse yarısındadırlar.

Motor gelişimde yer alan becerileri üçe ayırabiliriz: Hareketle ilgili olan beceriler (yürüme, koşma,
zıplama, kayma gibi), hareketsiz beceriler (ittirmek, çekmek, eğilmek gibi) ve manipulatif beceriler
(yakalamak, tekme atmak, fırlatmak, kavramak, tutmak gibi).

Harfleri ve rakamları kopya ederek çizmek, topu karşısındakine atmak, büyük düğmeleri iliklemek ve karşıdan atılan topu yan taraflarda elleriyle yakalamak 5 yaş çocuğunun fiziksel özellikleridir. Üç tekerlekli bisiklet becerilerini sergilemek ise 4 yaş çocuğunun fiziksel özelliklerinden biridir.

Piaget’nin işlem öncesi dönem olarak adlandırdığı dönemdir. Çocuklarda 2-6 yaş arası döneme denk gelir. Bu dönemde mantıksal düşünme henüz gelişmemiştir. Diğer bir deyişle, bu dönemdeki çocuklar görsel algılarının etkisindedirler ve nesnelerin görüntüsünün etkisiyle düşünürler. Bu yaş döneminde çocuklarda korunum ilkesi henüz kavranmamıştır. Yani bir kaptaki suyun bir başka şekildeki bir kaba konduğunda aynı miktarda olduğunu kavrayamazlar. Aynı suyun tekrar eski kabına doldurulduğunda o kabı tekrar doldurabileceğine de akıl yürütemezler. Oyunla ilgili becerilerde 2-6 yaş arası çocuklar, sembolik oyunları çok iyi oynarlar. Örneğin oyuncak telefonu kullanarak gerçek bir telefon görüşmesi yapıyor gibi yaparlar. Ancak egosantrik düşünebildikleri için bir işin yapılabilmesi için kendi akıllarına gelen yoldan başka yolların da bulunabileceğinin farkında değildirler. Ya da bu dönemde cansız nesnelere canlı özellikleri yüklediklerinden dolayı, bir süredir bindikleri arabaları satıldığında evin bir bireyi ayrılmışçasına üzülebilirler.

Özel gereksinimli bebeklerin ne zaman katı gıdalarla tanıştırılacağı doktorlara danışılması gereken başka bir konudur. Bazı gereksinim türlerinde bebeklerin yutkunmaları ve yutmaları ile ilgili problemler olabilmektedir. Bu durumda bebeğin katı gıdaya geçmesi diğer bebeklerden daha geç kalmak zorunda olabilir. Normal gelişim gösteren bebeklerin 4-6 ay arasında katı gıdaya geçmesi önerilirken özel gereksinimli bebeklerde bu dönem altı ay sonrasında başlamalıdır. Katı gıda yemeye başlayan bebeklerde bebeklere öğretilmesi gereken önemli bir beceri yiyeceklerin yeteri kadar çiğnenmesidir.

Ülkemizde, 0-72 ay çocukların eğitimlerini kapsayan eğitim, erken çocukluk eğitimi, 36-72 ay çocukların eğitimini kapsayan eğitim ise okulöncesi eğitim olarak adlandırılmaktadır. Genel olarak “erken çocukluk eğitimi” olarak adlandırılan 0-6 yaş arasındaki eğitim, çocuğun yaşaması, büyümesi, gelişmesi ve bakımı ile ilgili olarak yapılacakların bütünü olarak tanımlanmaktadır.

Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı 0-4 yaş arası gelişimsel yetersizliği olan çocuklar ve aileleri için geliştirilmiş ev merkezli bir programdır.

Eve dayalı uygulamaların en önemli yararları; (a) bireyselleştirilmiş program hazırlanmasına elvermesi, (b) doğal ortamda uygulama yapılmasına olanak tanıması, (c) çocuğu en iyi tanıyan ve çocukla en fazla zaman geçiren kişiler tarafından uygulama yapılması ve (d) çocuğun birincil bakıcısı ile çocuk arasında kurulacak olan iletişimin olumlu olarak artmasına olanak sağlamasıdır.

Kuruma dayalı uygulamalarda, ortamı yapılandırmak ve uygulamaları çocuğa ve aileye göre uyarlamak eve dayalı uygulamalardan daha kolay gerçekleştirilebilmektedir. Ancak, her çocuğun ve ailenin gereksinimlerinin karşılanması için sunulacak hizmetin bireyselleştirilmesi oldukça zordur.

Başkalarıyla geçinmeyi, başkalarını anlamayı, arkadaşlıklar kurmayı ve arkadaşlıkları sürdürmeyi, sosyal olarak kabul görebilecek şekilde davranmayı ve duygularını kontrol etmeyi içeren gelişim alanı Sosyal/Duygusal Gelişimdir. Doğru seçenek A şıkkıdır.

Çocuğun hareket becerilerini edinebilmesini sağlayan gelişim alanı Motor Gelişim dir. Doğru seçenek C şıkkıdır.

Beslenme, giyinme, temizlenme, tuvalet becerileri gibi alanlarda çocuğun bağımsızlık kazanmasıyla ilgili geliştirdiği becerileri kapsayan bir alan Öz-bakım Becerileridir. Doğru seçenek E şıkkıdır.

Yenidoğan bir bebek 100 cm uzaklıktaki nesneye iki gözüyle odaklanabilir ifadesi yanlıştır. Doğru seçenek A şıkkıdır.

0-24 ay arası bebek gelişiminde manipülatif beceriler aşağıdaki gelişim alanlarından Motor gelişimle  ilişkilidir. Doğru seçenek B şıkkıdır.

2-6  yaş arası çocuk gelişiminde “işlem öncesi dönem” aşağıdaki gelişim alanlarından bilişsel gelişimle ilişkilidir. Doğru seçenek D şıkkıdır.

Gelişimsel gerilik gösteren ve zayıf kasları olan bebeklerin başlarını dik tutabilmeleri için boyunlarını güçlendirebilmelerini sağlamak amacıyla gevşek olarak kundağa sarılması önerilir ifadesi özel gereksinimli bebeklerin günlük bakımında dikkat edilmesi gereken konulardan bebeği kucağa almayla ilgilidir. Doğru seçenek B şıkkıdır.

Kas dokusundaki yumuşaklık nedeniyle yeterince beslenemeyen bebeklerde de uyku düzenini tutturmak zor olmaktadır. Karnı yeterince doymayan bebek sık sık uyanarak huzursuzluk yaşayabilirler ifadesi özel gereksinimli bebeklerin günlük bakımında dikkat edilmesi gereken konulardan bebeği kucağa almayla ilgilidir. Doğru seçenek B şıkkıdır.

Çocuklarla ilgili uygun kararları alabilmek, erken çocukluk dönemi eğitiminde ailelere yönelik amaçlar arasında yer almaktadır. Doğru seçenek E şıkkıdır.

3000 gr-48cm