ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER VE BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 38

İşyerinde Bakım Hizmeti

Huzurevleri

Disiplinler üstü yaklaşım

Özel eğitim hizmeti sunma

Zihinsel yetersizlik dil, motor ve sosyal becerilerde gerilik, olup 18 yaşından önce ortaya çıkmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü hafif düzey zihinsel yetersizliği olan bireylerin zeka aralığını 50 ile 70, orta düzeyi ise 35 ile 50 arasında tanımlamaktadır.

Uyku bozuklukları (örn., geç uyuma, uyku zamanı öfke nöbeti, erken kalkma, uykuya dalma güçlüğü, kullanılan ilaçların yan etkileri (örn.,kabus görme), azaltılamamış ağrı şikayeti) yaygın gelişimsel bozukluğu olan yetişkin ve yaşlı bireylerde muhtemel görülebilecek genel sağlık sorunları için geçerlidir.

Bulanık görme, kornea netliğinde azalma ile ilgilidir.

Değerlendirme aşamasında; bireyin genel sağlık durumu (akut ve kronik hastalıklar, sistemik sorunlar), akıl sağlığı, sosyal becerileri ve yaşam becerileri değerlendirilir. Ayrıca bireyin güçlü ve zayıf yanları da tespit edilir.

Bulaşıcı hastalıkların kontrolü, doğum sonrası ve bebek bakımında gelişme, hijyen ve beslenme kalitesinde artış, tıp alanındaki ilerlemelere bağlı olarak tanı ve tedavi sürecinde başarı, sağlık ve bakım hizmetlerindeki gelişmeler bireylerin yaşam süresini arttırmada etken olmuştur.

Hafif ve orta düzeyde zihinsel yetersizliği olan yetişkin ve yaşlı bireylerin genel sağlık sorunları izleyen biçimde sıralanabilir: Akut sağlık sorunları (örn., üst solunum yolu enfeksiyonu, orta kulak iltihabı), artan yaşla birlikte kalp ve dolaşım sorunları (örn., doğuştan kalp hastalığı, kalp kapak sorunları, kalp yetmezliği, hipertansiyon, damar tıkanıklığı), düşük fiziksel aktivite seviyesi ve beslenme alışkanlığına bağlı olarak obezite, bazı kanser türleri (örn., gastrointestinal), görme ve işitme sorunları, düşük aktivite düzeyi ve bağırsak hareketliliği nedeniyle kabızlık (konstipasyon), kas tonusu ve mesane kapasitesindeki azalmaya bağlı idrar tutmada güçlük, yaşlılık döneminde erkeklerde prostat sorunları, yetersiz ağız bakımı nedeniyle diş problemleri, nörolojik sorunlar (örn., epilepsi).

Serebral palsi doğum öncesi, sırası ve sonrasında çeşitli hastalık, travma veya yapısal sorunlara bağlı gelişebilen ve beyinde kalıcı hasarlar bırakarak yaşam boyu bireyin motor, bilişsel, iletişim ve sosyal alanlarda sınırlılıklar yaşamasına neden olan çoklu gelişimsel nörolojik yetersizlik durumudur.

Gelişimsel yetersizliğin tipi ve şiddetine ilaveten zihinsel yetersizlik, epilepsi veya motor sorunlar gibi ikincil durumların eşlik edip etmemesine göre OSB olan bireylerin sağlık sorunları ve bakım gereksinimleri değişmektedir.

Yaşlanmayla birlikte göz çevresinde deri altı yağ dokusunda kayıp, doku elastikiyetinde azalma, göz kas kuvvetinde düşüş (örn., şekillerde çarpıklık), kornea netliğinde azalma (örn., bulanık görme), iris ve göz bebeğinde yetersizlik (örn., gece görüşünde güçlük), lens yoğunluğunda artış (örn., renk hassasiyet kaybı) ve merkezi sinir sistemi bilgi işlemleme sürecinde yavaşlama (örn., karmaşık şekilleri algılamada güçlük) gibi belirtilerle ortaya çıkan görme fonksiyonlarında gerilemeler ortaya çıkmaktadır. Yukarıda belirtilen değişiklikler sonucu çeşitli görme kayıplarına neden olan göz sorunlarıyla yetişkin ve yaşlılık döneminde sıkça karşılaşılmaktadır. Bunlar; lens protein yapısındaki değişiklikler nedeniyle lenste bulanıklaşmaya neden olan ve görme keskinliğinde azalmaya neden olan katarakt, görme sinirinin yetersizliğine bağlı glokom, retina altındaki kan damarlarının anormal genişlemesine bağlı görme kusurları, şeker hastalığına (diabet) bağlı retinanın zarar görmesi ve görüş kaybı, kullanılan bazı ilaçlara bağlı bulanık görme ve beyin kanaması sonucu gelişen görme kayıplarıdır.

Özel gereksinimi olan bireylerin temel sınırlılığı (örn., zihinsel yetersizlik) ve bununla birlikte eşlik eden sorunlar (örn., epilepsi) ve bu sorunlara bağlı olarak gelişen ikincil sorunlar (örn., epilepsiye bağlı kafa travması) bu bireylerin sağlık bakım gereksinimlerinin kapsamlı olarak takip edilmesini gerektirir. Ancak bu bireylerin sınırlılıkları, sağlık bakım personelinin özel gereksinimi olan bireylerin tedavi ve bakımı konusunda deneyimli olmaması, sağlık personelinin hasta yoğunluğu nedeniyle bu bireylere çok zaman ayıramaması, sağlık sistemindeki bürokratik güçlükler, hastane veya bakım merkezinde çevresel şartlar ve fiziki koşulların uygun olmaması gibi nedenler özel gereksinimli bireylerin sağlık sistemine dâhil edilmesi ve yararlanmasında engelleyici olabilmektedir.

Evde ailesi veya kurum bakımı altında bulunan özel gereksinimli yetişkin ve yaşlı bireylerin devletin sunduğu sağlık ve sosyal hizmetlerden yararlanabilmesi için yasal düzenlemelerde belirtilen işlemlere ilişkin resmi prosedürleri (örn., özürlü sağlık kurulu raporu) aile üyelerinin veya kurumlardaki sosyal servis görevlilerinin takip ederek tamamlaması gerekmektedir. Aksi takdirde tedavi hizmeti ve bakım, ilaç ve bazı sarf malzemeleri ücretsiz temin edilemeyecek ve devlet tarafından sunulan nakdi yardımdan yararlanılamayacaktır.

Bakım planlamasının temel bileşenleri (a) değerlendirme, (b) bakım gereksinimlerinin tanımlanması, (c) bakım planı hazırlama, (d) bakım planını uygulama ve (e) gözden geçirmedir.

Evde bakım, özel gereksinimli bireyin kendi yaşadığı çevrede gereksinimleri doğrultusunda tıbbi, psiko-sosyal ve özlük hizmetleri içeren bir bakım modelidir. Evde bakım kapsamında evde yardım, evde takip, evde tıbbi bakım ve süreli bakım gibi hizmetler sunulmaktadır.

Özel gereksinimli bireyin yetersizliğini azaltacak ve fonksiyonel kapasitesini destekleyecek düşük veya yüksek teknolojili cihazlar bireyin yeteneklerine uygun, ihtiyacını karşılamada tatmin edici ve günlük yaşam aktiviteleri sırasında kullanımının kolay, estetik açıdan rahatsız edici olmaması, uzun süre ve ev dışı ortamlarda kullanılabilir olması, muhafaza edilebilecek ve kullanım sırasında başkasının yardımını gerektirmeyen özellikte olması işlevsel olmasını ve uzun süre yararlanılmasını sağlayacaktır. Fiziksel yetersizliklere yönelik tuvalet, banyo, transfer, mobilite gibi günlük yaşam aktiviteleri sırasında kullanımının yanında, bilişsel yetersizlikler için hatırlatma ve kaybolmayı önleyici veya ilk yardım gerektiren acil durumlar için cihazlar geliştirilirken, bakım hizmetleri ve bakıcıya yardımcı teknolojik cihazlar da tasarlanmaktadır.

Doğru seçenek a şıkkıdır. Nörolojik sorunlar hafif ve orta düzeyde zihinsel yetersizliği olan yetişkin ve yaşlı bireylerin genel sağlık sorunları arasında yer almaktadır.