ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER VE BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 25

Genel olarak bakıldığında, eve dayalı uygulamaların amacı, çocuğun sağlıklı büyümesi, iyi beslenmesi ve tüm alanlardaki gelişimine yardımcı olacak ev ortamını yaratmak için anne babaya ve çocuğa bakan diğer bireylere eğitim vermektir.

Portage’ın amaçlarına bakıldığında; (a) aile içinde ve evin etrafındaki çevrede günlük yaşama tam katılımı sağlamak, (b) kaliteli yaşam sunmak, (c) çocukların gelişimsel açıdan gereksinimlerini belirlemek ve eğitim programlarıyla desteklemek, (d) ev merkezli eğitim programlarının uygulanmasını sağlamak, (e) anne babaların eğitmen olarak rollerini güçlendirmek, (f) anne babalara çocuk gelişimi ve eğitimi ile ilgili bilgiler sunmak, (g) uygun ev ortamının düzenlenmesi için anne babaları bilgilendirmek ve (h) anne babaların çocuklarının bireysel özelliklerine uygun beklentilerde olmalarını sağlamak şeklinde belirlendiği görülmektedir.

Kuruma dayalı eğitim modellerinin büyük bir bölümü Milli Eğitim Bakanlığı ile Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na bağlı olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı kurumlar devlete bağlı (resmi) ve özel kurumlar olarak iki başlık altında gruplanmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı olan devlete bağlı (resmi) kurumlar: (a) bağımsız anaokulları (3-6 yaş), (b) İlköğretim okulları bünyesindeki ana sınıfları (5-6 yaş) ve (c) Kız Meslek Liseleri bünyesindeki uygulama okulları (3-6 yaş) olarak sınıflandırılmaktadır. Özel Kurumlar ise tüzel kişiler tarafından açılan eğitim kurumlarıdır. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na bağlı kurumlar ise; (a) çocuk yuvaları (0-12 yaş) ve (b) kreş ve gündüz bakım evleri (0-6 yaş) şeklinde gruplandırılmaktadır. Bunlardan başka bir de Sivil Toplum Kuruluşları tarafından açılan ve hizmet veren okul öncesi eğitim veren kurumlar bulunmaktadır.

Büyük anne babalar da tıpkı anne babalar ve kardeşler gibi durumu kabullenmekte zorlanırlar. Bazen bu durum onlar için daha da zor olmaktadır. Çünkü büyük anne babalar sadece torunları için değil, aynı zamanda kendi evlatları için de üzülmektedirler. Bu durumda büyük anne babaların sadece kendi çocukları için üzüldüğünü ifade eden I seçeneği yanlış olur.

Tıpkı bir kardeşi olacağına hazırlandıkları gibi kardeşlerin, anne ve babaları tarafından özel gereksinimli kardeşe de hazırlanmaları gerekmektedir. Bu durumda, anne baba eğer bu işi kendileri yapamayacaklarını düşünüyorlarsa, bir uzmandan yardım almaları uygun olacaktır. Kardeşe, özel gereksinimli kardeşinin gereksinim türüne göre özellikleri düzeyine uygun bir şekilde anlatılmalıdır. Bu durumda II seçeneği yanlış olur.

Kardeşler bazen kendilerine yeteri kadar zaman ayrılmadığından ya da kendilerinin kardeşleri kadar sevilmediğinden yakınabilirler. Hatta bu nedenle kardeşlerine kızgın olabilirler. Onlara karşı anlayışlı olmak, tıpkı anne baba gibi onların da bu fikre alışmaları için zaman gerektiğini akıldan çıkarmamak gerekir. Bu durumda III’de verilen ifade doğru olur.

Özel gereksinimli olsun ya da olmasın, tüm çocukların gelişimlerini etkileyen çeşitli faktörler bulunmaktadır. Genler, sağlık durumu, aile yaşantısı, eğitsel olanaklar ve içinde bulunulan sosyal toplumun kültürel özellikleri çocukların gelişimini etkileyen önemli faktörler arasında sıralanabilmektedir. Bu durumda ailenin sanatsal becerileri çocuğun gelişimine doğrudan etkileyen faktörlerden biri değildir.

Bilişsel gelişim, bilgiyi işleme, düşünme, hatırlama ve neden-sonuç ilişkisi kurma, zihinsel becerileri geliştirme ile ilgili gelişim alanıdır.

2-6 yaş arasındaki çocuklarda yaşamın ilk iki yılına göre daha yavaş değişiklikler görülmektedir. Bu durumda I yanlış olur. Üç yaşındaki çocuk; tek ayağı üstünde durur, iki ayağıyla zıplar, üç tekerlekli bisiklet sürer, oyuncak kamyonu tek ayağıyla ittirir, daire şeklini taklit ederek çizer, düz bir çizgi çizer, sürahiden bardağa su boşaltır, karşıdan atılan topu kollarıyla yakalar. Bu durumda II doğru olur. Altı yaşındaki bir çocuk, tek ayağının üstünde sekerek ilerler, ince bir çizginin üstünde yürür, kaydıraktan kayar, top oyunlarında oldukça iyidir, iğneye iplik geçirir, iğneyle dikme işlemini yapar. Burumda III de doğru olur.

Bir bebeğin bakımında en önemli basamak bir rutin oluşturmaktır. Günlük rutinin olması, bebeğin gün içinde ne olacağıyla ilgili beklentilerinin olmasını sağlayacaktır. Böylelikle bebek, hangi etkinliğin sonrasında ne yapılacağını bilecek ve kendini güvende hissedecektir. Bu durumda A ve B doğru olur. Her ailenin evinde farklı bir rutin vardır. Annesi çalışan bir bebekle annesi çalışmayan bebeğin rutinleri farklılık gösterecektir. Böylece C şıkkı da doğru olur. Çocuğun özellikleri ve gereksinimleri göz önüne alınarak bir rutin içinde disiplin kuralları oluşturulmalı ve tüm aile bireyleri tarafından uygulanmalıdır. Bu durumda E şıkkı da doğru olur. Rutinin ara sıra değişiklik yapılması amacıyla değiştirilmesi ise hem bebeğin ne zaman ne olacağını bilmemesini hem de ailenin düzenini bozacağından olmaması gereken bir şeydir.

Normal gelişim gösteren bebeklerin 4-6 ay arasında katı gıdaya geçmesi önerilirken özel gereksinimli bebeklerde bu dönem altı ay sonrasında başlamalıdır.

Erken çocukluk eğitiminin çocuğun tüm gelişim alanlarını (bilişsel, dil, duygusal-sosyal, fiziksel, psikomotor, kişisel) desteklemeye yönelik olmalıdır. Bu durumda I doğru değildir. Erken çocukluk eğitimi çocuğun gelişimsel özelliklerine ve bireysel farklılıklarına uygun olmalıdır. Bu durumda II doğru olur. Erken çocukluk eğitimi ilköğretimin gerektirdiği zihinsel ve duygusal-sosyal yeterliliklere ulaşmasını diğer bir deyişle ilköğretime hazırlığını sağlamalıdır. Bu durumda III de doğru olur.

Eve dayalı uygulamaların en önemli yararları; bireyselleştirilmiş program hazırlanmasına elvermesi, doğal ortamda uygulama yapılmasına olanak tanıması, çocuğu en iyi tanıyan ve çocukla en fazla zaman geçiren kişiler tarafından uygulama yapılması ve çocuğun birincil bakıcısı ile çocuk arasında kurulacak olan iletişimin olumlu olarak artmasına olanak sağlamasıdır. Çocuğun akranlarından uzak olması ise eve dayalı eğitimin sınırlılıkları arasındadır.

Ülkemizde özel gereksinimli bebeklere ve çocuklara sağlanan erken çocukluk eğitim hizmetleri çok sınırlıdır. Bu nedenle özel gereksinimli çocuğu olan ailelerin sosyal hizmet uzmanlarından alacakları yardım ve desteğe önemle gereksinimleri vardır.

Otizm spektrum bozukluğu son yıllarda Dünya’da ve Türkiye’de giderek daha çok dikkat çeken ve üzerinde daha çok akademik ve uygulamalı çalışmanın yapıldığı gelişimsel yetersizlik kategorilerinden biridir. Bu durum otizm spektrum bozukluğunun nedenleri, biyolojik ve nörolojik yapıda yarattığı farklılıklar gibi otizme ilişkin henüz aydınlatılamamış birçok konunun varlığıyla açıklanabilir.

Umzanlar ulaşım ve zamana bağlı engelleri aşmak için evde görüşme veya toplum temelli destek hizmetlerini kullanabilirler. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Bireyin işitme yetersizliğine sahip olabileceğini gösteren bazı belirtiler aşağıda sıralanmıştır • Çevresine karşı ilgili görünmeme • Konuşulduğunda tepki göstermeme • Annesinin sesini tanımama/ayırt edememe • Doğrudan iletişim girişimlerine tepki vermeme • Çok yüksek ya da çok yavaş sesle konuşma • Söylenilenlerin tekrar edilmesini isteme • Sözel istekleri anlayamama • Konuşan kişinin dudaklarına dikkatlice bakma • Sınırlı sözcük dağarcığına sahip olma • Derse ve tartışmalara katılmama • Dil gelişiminde gecikme • Arkasından seslenildiğinde cevap vermeme Sıralanan nedenler incelendiğinde doğru yanıtın a şıkkı olduğu görülmektedir.

Motor Gelişim: Çocuğun hareket becerilerini edinebilmesini sağlayan gelişim alanıdır. Genellikle büyük kas becerileri ve küçük kas becerilerinin gelişimi olmak üzere iki grupta ele alınır. Doğru cevap A'dır.

Öz-bakım Becerileri İle İlgili Olan Gelişim: Beslenme, giyinme, temizlenme, tuvalet becerileri gibi alanlarda çocuğun bağımsızlık kazanmasıyla ilgili geliştirdiği becerileri kapsayan bir alandır. Doğru cevap E'dir.