ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER VE BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 2

Hastaneler ve rehabilitasyon merkezlerinde verilen bakım hizmetleri kurumsal bakım hizmetleri arasında yer almaktadır.

Konsültasyon yaklaşımında farklı uzmanlarla işbirliği yapılmaktadır.

Ailenin gereksinimleri değil bireyin gereksinimi dikkate alınmaktadır.

Çocuklardaki gelişimi anlamak ve açıklayabilmek için gelişim genellikle aşağıda
sıralanan beş alana ayrılarak ele alınmaktadır:
a. Sosyal/Duygusal Gelişim: Başkalarıyla geçinmeyi, başkalarını anlamayı, arkadaşlıklar kurmayı ve arkadaşlıkları sürdürmeyi, sosyal olarak kabul görebilecek şekilde davranmayı ve duygularını kontrol etmeyi içeren gelişim alanıdır. Genellikle çocuğun kişiliği ile yakından ilişkilidir.
b. İletişim: Bir çocuğun sözsüz iletişim de dahil olmak üzere karşısındakine mesaj iletebilmesini kapsar. Buna, işaret ederek, jestlerini ve mimiklerini kullanarak, yüz ifadelerini kullanarak ve daha sonraları da konuşmayı öğrenerek ve kullanarak mesajları iletmek de dahil edilmelidir.
Çocuk konuşmayı öğrendikten sonra iletişim, genellikle alıcı dil becerileri ve ifade edici dil becerileri olarak ikiye ayrılır.
c. Motor Gelişim: Çocuğun hareket becerilerini edinebilmesini sağlayan gelişim alanıdır. Genellikle büyük kas becerileri ve küçük kas becerilerinin gelişimi olmak üzere iki grupta ele alınır.
d. Bilişsel Gelişim: Bilgiyi işleme, düşünme, hatırlama ve neden-sonuç ilişkisi kurma ile ilgili, zihinsel becerileri geliştirme ile ilgili gelişim alanıdır. Yaşamın ilk yıllarında oyun çocukların bilişsel gelişiminde önemli bir rol oynar, çünkü çocuklar oyun oynarken, nelerin nasıl çalıştığını
keşfeder, oyuncaklarda meydana çıkan problemleri çözerler, yap-bozlardaki eksik parçaları yerlerine yerleştirmeye çalışırlar ve oyun yoluyla dünyayı keşfetmeye çalışırlar. Bilişsel gelişim, bir çocuğun merakı ve keşfetmeye olan motivasyonu ile yakından ilişkilidir.
e. Öz-bakım Becerileri İle İlgili Olan Gelişim: Beslenme, giyinme, temizlenme, tuvalet becerileri gibi alanlarda çocuğun bağımsızlık kazanmasıyla ilgili geliştirdiği becerileri kapsayan bir alandır.

Motor gelişimde yer alan becerileri üçe ayırabiliriz: Hareketle ilgili olan beceriler (yürüme, koşma, zıplama, kayma gibi), hareketsiz beceriler (ittirmek, çekmek, eğilmek gibi) ve manipulatif beceriler (yakalamak, tekme atmak, fırlatmak, kavramak, tutmak gibi).

Motor gelişimde yer alan becerileri üçe ayırabiliriz: Hareketle ilgili olan beceriler (yürüme, koşma, zıplama, kayma gibi), hareketsiz beceriler (ittirmek, çekmek, eğilmek gibi) ve manipulatif beceriler (yakalamak, tekme atmak, fırlatmak, kavramak, tutmak gibi). Eğilmek hareketsiz beceriler arasındadır.

3 yaşındaki bir çocuğun fiziksel ve motor gelişim becerileri aşağıdaki şekildedir;
Tek ayağı üstünde durur.
İki ayağıyla zıplar.
Üç tekerlekli bisiklet sürer.
Oyuncak kamyonu tek ayağıyla ittirir.
Daire şeklini taklit ederek çizer.
Düz bir çizgi çizer.
Sürahiden bardağa su boşaltır.
Karşıdan atılan topu kollarıyla yakalar. 
Harfleri ve rakamları kopya ederek çizme becerisi 5 yaş çocuğu becerisidir.

Bilişsel gelişim, Piaget’nin işlem öncesi dönem olarak adlandırdığı dönemdir. Çocuklarda 2-6 yaş arası döneme denk gelir. Bu dönemde mantıksal düşünme henüz gelişmemiştir.Diğer bir deyişle, bu dönemdeki çocuklar görsel algılarının etkisindedirler ve nesnelerin görüntüsünün etkisiyle düşünürler.

Bebek beslenme sırasında zorlanıyorsa aşağıdaki belirtileri gösterebilir:
• Uzun süreli esnemeler,
• Ağzının etrafının, dudaklarının ya da dilinin renginin beyazlaması,
• Teninin morarması,
• İştahsızlık,
• Nefes almada zorlanma ya da hırıltılı nefes alma,
• Beslenirken terleme,
• Kilo almada sorun olması, vb.

36-72 ay çocukların eğitimini kapsayan eğitim okul öncesi eğitim olarak adlandırılmaktadır.

Hizmet sağlayanlar için amaçlar: (a) özel gereksinimli çocukların ve ailelerinin toplum tarafından kabulünü artırmak, (b) erken özel eğitim programlarını uygulamak ve geliştirmek ve (c) özel gereksinimli çocukları, ailelerini ve sunulan hizmetleri desteklemek ve savunmaktır. E şıkkı aileler için amaçlar arasındadır.

Özel gereksinimli bebeklerin günlük bakımları
sırasında dikkat edilmesi gereken konular: rutin oluşturma, bebeğin kucağa alınması, hijyen sağlama, beslenme ve uyku düzeni ve dinlenmedir. Tıpkı normal gelişim gösteren bebeklerde olduğu gibi, özel gereksinimli bebeklerin günlük hayatlarında bunlara dikkat edilmesi bebeğin daha sağlıklı ve mutlu bir bebek
olarak gelişimini destekleyecektir.

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na bağlı kurumlar ise; (a) çocuk yuvaları (0-12 yaş) ve (b) kreş ve gündüz bakım evleri (0-6 yaş) şeklinde gruplandırılmaktadır.

Özel gereksinimli bireylere ve ailelerine bakım hizmetleri kapsamında sosyal destek, sosyal hizmet uzmanları tarafından verilmektedir.

Sosyal hizmet uzmanlarının yukarıda yer alan temel sorumlulukları çerçevesinde özel gereksinimli bireylere ve ailelere sunduğu hizmetler belirli yaş dönemleri dikkate alınarak aşağıdaki şekilde sıralanmıştır.
-Doğum Öncesinde Sunulan Hizmetler
-Erken Çocukluk Döneminde Yapılacak Hizmetler
-Okul Çağı Hizmetleri
-Ergenlik ve Yetişkinlik Döneminde Hizmetler

Erken çocukluk döneminde sosyal hizmet uzmanlarının, aileye çocuklarının yetersizliklerinin kabulünü sağlamada yardımcı olma, onların duygularını paylaşma,
yetersizlikleri yerine yapabildikleri üzerinde odaklanmaları konusunda duygusal olarak sosyal destek olmaları, yetersizlik sonucu ortaya çıkan sorunlarla baş etmede kullanacakları yetersizliği olan bireylerin bakım ve eğitim hizmetleri hakkında bilgilendirme yapmaları önemlidir.

Piaget’in bilişsel gelişim modeline göre somut işlemler dönemine karşılık gelen okul çağı dönem çocuğun işlemleri muhakeme edişi mantıklı hale gelir.

Okul çağı dönemi çocuğun işlemleri muhakeme edişi mantıklı hale gelir.
Nesnelerin fiziksel yapılarında ve mekân konumlarındaki değişimlerden dolayı miktar, hacim, sayı vb özelliklerinde değişme meydana gelmeyeceğini anlarlar. Algılanan görüntüye göre değil gerçeği anlayarak tepkide bulunurlar. Çocuklar bu dönemde sıralama, renk, uzunluk, yapıldığı madde gibi farklı özelliklerine bağlı olarak sınıflandırabilirler. Mantıksal işlemleri somut problemlere uygularlar. Olayları ve dünyayı başkaları açısından görebilirler.

Bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) 3-21 yaş arasındaki yetersizliği olan bireylere sunulacak hizmetlerin planlanması için ayrıntılı olarak yazılmış plandır.

Bakıma muhtaç özürlünün özellikleri dikkate alınarak aşağıda belirtilen bakım hizmetleri sunulur.
a) Kişisel bakım hizmetleri;
1. Banyo yaptırılması
2. Tuvalet ihtiyacını gidermede yardım edilmesi ve gerektiğinde temizliğinin yapılması,
3. Tırnaklarının kesilmesi,
117
4. Saçlarının taranması,
5. Dişlerinin temizlenmesi,
6. Yemek ve içecek ihtiyacının giderilmesi,
7. El, yüz ve ayak temizliği,
8. Sakal tıraşının yapılması,
9. İstenmeyen tüylerin temizlenmesi,
10. Elbiselerinin giydirilmesi ve çıkarılması,
11. Burun ve kulak temizliğinin yapılması,
12. Yatağının temizlenmesi ve düzeltilmesi,
13. Odasının temizlenmesi,
14. Çamaşırlarının yıkanması, gibi hizmetleri içerir.