ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER VE BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 29

Özel eğitimde, birincil önleyici çalışmaların planlanmasında hastanelerde çalışan sosyal hizmet uzmanlarına önemli sorumluluklar düşmektedir. Örneğin, anne adayları hamilelikleri sırasında yaşının küçük olması gibi kendisinden ya da çevreden kaynaklanan olumsuz koşullar nedeniyle “hamilelik döneminde bakım” konusunda kendisini yetersiz hissedebilirler. Doğum öncesi hizmetler olarak hastanelerde çalışan sosyal hizmet uzmanları bu dönemde sağlık personelin görüş ve onayını alarak anne adaylarına bir yol haritası çizebilir.

Uzman ve aile arasında etkili iletişimin kurulabilmesi için öncelikle aralarında güvene dayalı bir iletişimin kurulması gerekir. Bu güvenin kurulmasının birinci koşulu, ailenin uzmana güven duymasıdır. Örneğin anne babalar çocuklarıyla ya da aileleriyle ilgili bilgileri, uzmana izin vermedikçe diğer ailelerle ya da çalışanlarla paylaşmayacağından emin olmalıdır. Bu güven ortamının kurulması, aynı zamanda aileye her bakımdan saygı duyulduğunun ifade edilmesi anlamına da gelir. Görüldüğü gibi her bir husus uzmanların, anne babalarla yaptıkları çalışmalarda önemlidir. Uzmanların kişiler arası iletişim becerilerine sahip olması ve aileden gelen dönütlere duyarlı olması anne babalarla çocukları hakkında yapacakları çalışmaları planlamada bir önkoşuldur. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi maddeler arasında yer alan “aile ile sürekli ve yoğun iletişim kurulması” etkili iletişim için dikkate alınması gereken bir ilke değildir. Dolayısıyla sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Uzman ve aile arasında etkili iletişimin kurulabilmesi için öncelikle aralarında güvene dayalı bir iletişimin kurulması gerekir. Bu güvenin kurulmasının birinci koşulu, ailenin uzmana güven duymasıdır. Örneğin anne babalar çocuklarıyla ya da aileleriyle ilgili bilgileri, uzmana izin vermedikçe diğer ailelerle ya da çalışanlarla paylaşmayacağından emin olmalıdır. Bu açıklamalar doğrultusunda yukarıda verilen örnek olayda bir güven ortamının bozulması söz konusudur ve bu durum doğal olarak etkili iletişim ve işbirliği ortamını bozacaktır. O halde sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Bazen anne babalar çocuklarına karşı gerçekten ilgisiz olmaktadırlar. Ancak bazen de bu durum yanlış yorumlanan kültürel etmenlerin ya da çeşitli olumsuz koşulların bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. İlgisiz anne babaların davranışları karşısında uzmanlar çok fazla yorularak aileyle iletişimini sonlandırabilirler. Bu gibi olumsuz durumlarda bile uzman öncelikle anne babanın ön yargılarını anlamaya çalışmalıdır. Anne babanın ilgisiz davranışlarını ortadan kaldırmak ya da en aza indirgemek için uygun bir strateji de anne babaya, çocuğunun eğitimi hakkında etkin karar vericiler olarak belli sorumluluklar verilmesidir. Bu açıklamalardan görülebileceği gibi sorunun doğru cevabı A seçeneğdir.

Dinleme becerileri pasif ve aktif dinleme olarak ikiye ayrılır. Pasif dinleme, uzmanın karşısındaki kişiyle göz kontağı kurması, ailenin özelliklerine ilişkin not alması, zaman zaman baş sallayarak görüş birliğini ifade etmesi, gülümsemesi, etkileşimi sürdüren nitelikte yanıtlar vermesi gibi sözel olmayan davranışları içerir. Etkili iletişim becerileri arasında sözel olmayan davranışlar, belki de sözel iletişim becerilerinden daha da önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle etkileşimlerde vücut dili ile olumsuz mesaj verilmemesi etkili iletişim kurulmasına yardımcı olacaktır. Aktif dinleme, iyi bir yardım ilişkisinin temelini oluşturur. Anne babanın söylediklerini yorumlama, değerlendirme, gerektikçe sorular sorma ve yanıt verme gibi etkili sözel iletişim davranışlarını içerir. Sözel iletişim becerileri de yapılan çalışmayı olumlu ya da olumsuz yönde etkileyebilir. O halde sorunun C şıkında olduğu gibi sözel olmayan davranış olarak kafa sallayarak görüş birliğini ifade etmek yerine sözel olarak onaylamak pasif dinlemeyi aktif dinlemeye dönüştürecektir.