ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER VE BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 14

Görme yetersizliğinin nedenleri yapısal yetersizlik (doğum öncesinde meydana gelebileceği gibi doğumdan sonraki yaşlarda da oluşabilir), katarakt, kırılma hataları (miyop, hipermetrop, astigmat) ve kortikal görme yetersizliğidir (beyindeki görme merkezinin çalışmamasından dolayı beyne iletilen uyaranların istenilen şekilde algılanmamasıyla oluşur).

İşitme yetersizliği de tıpkı görme yetersizliği gibi sık rastlanan bir yetersizlik türü değildir. İşitme yetersizliği yaşla birlikte daha sık görülen bir yetersizlik olmasından dolayı, yaygınlık oranı ile ilgili değişik bilgiler bulunmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre işitme yetersizliği olan bireylerin genel nüfustaki oranı %0.6’dır.

Kalıtsal nedenler: Anne babanın birinden ya da her ikisinden birden geçebilecek bozukluklar olduğu görülmektedir. Kalıtsal faktörler doğuştan ya da içkulakla ilgili olabilir. Yani, kalıtsal olarak ortaya çıkan işitme yetersizliğinde yetersizlik her zaman doğuştan görülmeyebilir. Bebekliğin ilk yıllarında ya da daha sonraki dönemlerde kalıtsal nedenlerle işitme yetersizliği görülebilir.

Başbakanlık Özürlüler İdaresi’nin 2000 yılı verilerine göre yetersizliği olan bireyler içinde %1,25’lik grubu ortopedik yetersizliği olan bireyler ve %9,7’lik grubu da süreğen hastalığı olan bireyler oluşturmaktadır.

Tıpkı olumlu anne baba-çocuk ilişkisinin çocukların psikolojik ve sosyal gelişimleri açısından önemli olduğu gibi, olumlu öğretmen-arkadaş-öğrenci ilişkisi de çocukların psikolojik ve sosyal gelişimleri açısından önemlidir.

Öğrenme güçlüğü oldukça sık rastlanan bir yetersizlik türüdür. Amerika Birleşik Devletleri’nde okul çağındaki çocukların %4,5’i öğrenme güçlüğü olan öğrencilerdir.

Öğrenme güçlüğüne neden olarak belirtilen biyokimyasal bozukluklar ise boyalı yiyeceklere, tatlandırıcılara olan alerjileri ve vitamin eksikliklerini içermektedir. Tüm bu sayılan nedenlerin öğrenme güçlüğüne yol açtığı öne sürülse de bunlardan sadece birinin öğrenme güçlüğünün kesin nedeni olarak ileri sürülemeyeceği ifade edilmektedir.

Üstün zekalı ve üstün yetenekli öğrenciler dünyada ve ülkemizde genel nüfusun %2’sini oluşturmaktadır.

yetersizlik türleri iki temel grupta toplanarak tanıtılmaya çalışılmıştır. Bu gruplardan ilki sık rastalanan yetersizlik grupları, ikinci ise seyrek rastlanan yetersizlik gruplarıdır

Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayımlanan bu kılavuzda otizm spektrum bozukluğu beş ayrı alt kategoride ele alınmaktadır: • Otizm ya da otistik bozukluk • Asperger sendromu • A-tipik otizm • Çocukluk dezentegratif bozukluğu • Rett sendromu

Ülkemizde, 2006 yılında yürürlüğe giren ve son olarak 2009 yılında revize edilen Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nde (ÖEHY) özel gereksinimli birey, ‘‘çeşitli nedenlerle bireysel ve gelişim özellikleri ile eğitim yeterlilikleri açısından akranlarından beklenilen düzeyden anlamlı farklılık gösteren birey’’ olarak tanımlanmaktadır. Farklılık bu normların altında ya da üstünde olabilir.

Zedelenme, bir vücut parçası ya da organın kaybını ya da işlevinin azalmasını ifade eder. Örneğin, bir bacağın kaybı zedelenme için örnek olarak düşünülebilir. Zedelenme, bireyin belirli bir görevi yerine getirmesini sınırladığında ise yetersizlik oluşmaktadır. Yetersizlik/özür, bir eylemi ya da davranışı sergilemede yeterli olmamayı, belirli bir şekilde davranmada kapasitenin sınırlılığını tanımlamaktadır. Diğer bir deyişle, herhangi bir etkinliği normal sınırlarda olduğu kabul edilen bireyler gibi yerine getirememe olarak açıklanabilir.

Özel eğitimin kapsamı: Yapılan değerlendirmeler sonucunda yetersizliği belirlenmiş özel gereksinimli bireyleri ve bu bireylerin eğitiminde yer alan farklı meslek gruplarından gelen uzmanları kapsamaktadır. Özel gereksinimli bireylerin eğitiminde temel personel özel eğitim öğretmeni olmakla birlikte bu süreç bir ekip işidir. Ekipte ise, genel eğitim öğretmeni (örneğin sınıf öğretmeni), yardımcı öğretmen, fizik tedavi uzmanı, dil ve konuşma terapisti, sosyal hizmet uzmanı, psikolog, sağlık personeli (doktor, hemşire ya da sağlık memuru) yer almaktadır. Bu meslek gruplarında olan uzmanlar özel gereksinimli bireylerin yetersizliklerinin tür ve derecesine göre eğitim ve bakım hizmeti sunmaktadırlar.

Özel gereksinimli bireylere ve ailesine eğitim, sağlık ve bakım hizmetlerinin koordineli ve eşgüdümlü sunumunda en fazla sorumluluk üstlenen meslek elemanı sosyal hizmet uzmanıdır. Sosyal hizmet uzmanları, anne babanın özel gereksinimli bireyin özrünü, mevcut durumunu ve yerleştirildiği ortamı kabullenmesi açısından aileyi yönlendirir ve bu anlamda toplumda sağlanan hizmetlerden yararlanmasını sağlar. Ayrıca, aileleri sosyal haklar ve var olan kaynaklar konusunda bilgilendirir, çocuğunun eğitim gereksinimlerinin karşılanması, sosyal yaşama katılabilmesi için kurumlar arası eşgüdümün sağlanması konularında girişimde bulunur.

Son 50 yıldır tüm dünyada insan hakları ve demokrasi alanında yaşanan gelişmeler özel gereksinimli bireylerin normal gelişim gösteren akranlarından ayrılmadan, normal eğitim sınıflarında eğitim alması temeline dayanan kaynaştırma eğitimi uygulamalarının yaygınlaşmasına neden olmuştur. 2005 tarihinde yürürlüğe giren Özürlüler Kanunu’nda ve bu kanuna dayalı olarak 2006 yılında yayımlanan ÖEHY’nde kaynaştırma eğitiminin iyileştirilmesi yönünde birçok madde yer almıştır.

Geç dönemdeki bakım, özel gereksinimli bireyin bebeklik döneminden yaşamının sonuna kadar sürecek rehabilitasyon bakım hizmetidir.

Ülkemizde, SHÇEK tarafından özel gereksinimli bireylere yönelik başlıca sosyal hizmet uygulamaları, Aile Danışmanlığı ve Eğitim Hizmetleri, Mesleki Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezleri, Sosyal Rehabilitasyon Hizmetleri, Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri’nde sunulan özel bakım hizmetleridir.

Özel gereksinimli bireye para yardımı toplama; sosyal hizmet uzmanlarının özel gereksinimli bireylerin eğitiminde ve toplumsal bilinçlendirmeyi sağlamada yaptıkları arasında yer almaz.

Zedenlenme kavramı, bir vücut parçası ya da organın kaybı ya da işlevinin azalmasını tanımlamaktadır. Bir kişinin geçirdiği bir trafik kazası sonucunda bacağını kaybetme durumu zedelenmeye örnektir.

Zedenleme, bir vücut parçası ya da organının kaybı ya da işlevinin azalmasını ifade eder. Zedelenme, bireyin belli bir görevi yerine getirmesini sınırladığında ise yetersizlik oluşmaktadır.Trafik kazası sonrasında bacağını kaybeden bir bireyin yürüyememesi durumu zedelenme sonucunda yetersizlik ortaya çıkması olarak tanımlanabilir.