ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER İÇİN AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ

Toplumunun genelinin özel gereksinimli bireyler için hazırlanan acil durum planlarına ve müdahale etkinliklerine katılımının teşvik edilmesi için çeşitli stratejiler kullanılması özel gereksinimli bireylere yönelik organizasyonlara katılım sağlama stratejisi altında yer alan bir strateji iken diğer şıklarda yer alan stratejiler özel gereksinimli bireylerin tanımlanması, numaralandırılması ve yerlerinin belirlenmesine ilişkin yapılabilecekler arasında yer alır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Dışlanma: Uygun olmayan afet yönetimi politikaları ve uygulamaları nedeniyle, özel gereksinimli bireylerin afet planlamalarına dahil edilmemesi, bu bireylerin ve ailelerinin toplumdan dışlanmasına ve toplum sağlığı uygulamalarından yeterince yararlanamamalarına neden olabilmektedir.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Hassas sağlık durumları: Özel gereksinimli bireyler, afet ve acil durumlar gibi olağan dışı olaylarda ek sağlık sorunları geliştirme konusunda daha hassastırlar. Örneğin temel bakım veya beslenme konusundaki küçük değişiklikler bile özel gereksinimli bireyler üzerinde tahmin edilenden daha fazla sorun (örneğin öfke nöbetleri, saldırganlık, ağır depresyon, yeme bozukluğu vs.) yaşanmasına neden olabilir.

Doğru yanıt C seçeneğidir.

Afet ve acil durum planlamalarında görme yetersizliği olan bireyler için kullanılacak stratejilerden birisi arama ağaçlarının oluşturulmasıdır. Arama ağaçları, sivil toplum örgütlerinin de desteğiyle, afet ve acil durumlarda görme yetersizliği olan bireylere yine görme yetersizliği olan bireyler tarafından telefon aracılığıyla sağlık desteklerinin sunulmasıdır. 

Doğru yanıt E seçeneğidir.

İşitme yetersizliği olan bireyler için afet ve acil durum planlamalarında kullanılacak risk-iletişim mesajları, duyurular ve uyarılar işitsel olmayacak şekilde görsel desteklere dayalı olarak hazırlanmalıdır. Bu tür farklı biçim ve teknolojileri kullanan mesaj ve uyarılar, bu bireylerden oluşan topluluklara erişimi önemli ölçüde artırabilir. Bu amaçla afet öncesi planlamalarda, temel sağlık, ilkyardım, barınma gibi konuları içeren, altyazı ve işaret dili bulunan video materyalleri hazırlanmalı ve tüm toplum üyelerinin kolay erişebileceği şekilde konumlandırılmalıdır.

Doğru yanıt B seçeneğidir.

Otizmli birey ise tahliye esnasındaki seslerden, çok fazla rahatsız olabilir. Bu nedenle deprem öncesi tahliye planlaması yapılırken iletişimin farklı biçimlerine (örneğin, resimli kartlar, kabartma alfabeler, büyük puntolu yazılar, tahliye durumunu açıklayan yazılı belgeler vb.) sahip olmak yararlı olabilir.

Bazı afet ve acil durum hallerinde, özel gereksinimli bireyler için yerel yöneticiler yerinde sığınma talimatlarını verilebilmektedir. Yerinde sığınma, özel gereksinimli bireyin varolduğu noktayı terk etmemesi ve afetten korunma sürecini burada geçirmesi anlamına gelmektedir.

Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yüzme öğrenme ve su güvenliği sağlama afet ve acil durum yönetiminin özel gereksinimli bireylerde afet öncesi güvenlik planlamaları arasında yer alır.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yapılan araştırmalar, zihin yetersizliği olan bireyler ve otizmli bireylerin normal zamanlarda kayıp olayına en fazla karışan gruplar olduğunu göstermektedir. 

Doğru yanıt C seçeneğidir.

Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) göre dünyada yalnızca bir yetersizliğe sahip birey sayısı yaklaşık bir milyardır (WHO, 2011). Rakamların büyüklüklerine rağmen, özel gereksinimli bireylere ilişkin nitelikli bilgi sorunu devam etmektedir. Elde olan örnekler ve yaşanan olaylar, afet risklerini azaltmak veya afet direnci oluşturmak için, özel gereksinimli bireylerin, planlama ve karar verme süreçlerinde önemli bir etkisinin olmadığını göstermektedir.

Afetleri iki grupta incelemek mümkündür. Doğal afetler; doğanın kendi düzeni içerisinde ortaya çıkan deprem, sel, fırtına gibi olaylardır. İnsan eliyle ortaya çıkan savaş, terörizm, yangın gibi olaylar ise insan kaynaklı afetler olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap C'dir çünkü kimyasal sandırı insan eliyle ortaya çıkan bir afet türüdür.

Özel gereksinimli bireylerin de dahil olduğu afet öncesi planlamaların beş temel stratejiyi içerecek şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Bu stratejiler şu şekilde sıralanabilir:

Doğru cevap B'dir çünkü o ifadenin doğrusu "Planlama aşamasında özel gereksinimli bireyin kendisinin de bulunması" olmalıdır.

Acil durum planlamacıları işbirliği çalışmaları kapsamında şunları yapabilir:

Bütün maddeler doğru olduğu için doğru cevap E'dir.

Afet ve acil durumlar beraberinde özel gereksinimli bireyler için sağlık hizmetleriyle ilgili ciddi riskler oluşturabilmektedir. Bu riskler şöyle sıralanabilir:

Dedikodu bu maddeler arasında bulunmadığı için doğru cevap D'dir.

Özel gereksinimli bireylerin acil durum anlarında tahliye edilmesini kolaylaştırmak için önerilebileceklerden bazıları şunlardır:

Doğru cevap E'dir çünkü o maddenin doğrusu "Tahliye uyarıları konusunda işitme yetersizliği olan bireyleri kişisel olarak bilgilendirmek için SMS bilgilendirmeler, tek tuşla 112 arayabilen acil durum iletişim cihazları (örneğin çağrı cihazı, GSM saat veya cep telefonu) gibi alternatif araçlar kullanılmalıdır."

Acil durum hallerinde hizmetlere erişilebilirliğin sağlanması için kayıt ve yönlendirme prosedürlerini incelenmesi, gereksinimlerin tanımlanması sağlanmalıdır. Bu amaçla aşağıdaki basamaklar önerilebilir:

Doğru cevap E'dir.

Özel gereksinimli bireyler için yerinde sığınma uygulamalarına ilişkin yapılacak planlamalarda acil durum planlamacılarının aşağıdaki soruları yanıtlaması yararlı olacaktır:

Doğru cevap C'dir çünkü madde III'ün doğrusu "Acil durum hallerinde özel gereksinimli birey ve ailesinin/bakıcılarının ne tür gereksinimleri olabilir?" olmalıdır.

Afet anlarında özel gereksinimli bireylerin belirlenmesinin ön koşulu, afet ve acil durum planlamalarında; ilkyardım ekibi, tahliye ekibi, güvenlik birimleri, itfaiye ve acil müdahale ekiplerine, özel gereksinimli bireylerin özellikleri hakkında eğitim verilmesidir. Bu sayede tüm acil durum ekiplerinin karşılaştıkları bireylerdeki farklılıkları anlayabilmesi ve bireyleri koruma altına alması sağlanabilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Acil durum anında acil durum ekibi ya da vatandaşlar, durumlarının diğer bireylerden farklı olduğunu düşündükleri kişilerle karşılaşılabilir. Bu ve benzeri durumlarda yapılması gerekenlerden bazıları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Doğru cevap C'dir çünkü madde IV'teki ifadenin doğrusu "Sizi duymuyormuş gibi davranırsa birkaç defa tekrar etmeyi deneyin ancak cevap verme konusunda üstelemeyin"dir.

Geçmişte farklı Afrika ülkelerinde yaşanan afetlerden elde edilen deneyimler; bu ülkelerde herhangi bir acil durum yönetim sisteminin bulunmadığını, hatta metropol bölgeler dışında kurtarma ve acil müdahale hizmeti sunulmadığını, tahliye uygulamalarının araç ve planlama eksikliğinden dolayı tam olarak sürdürülemediğini göstermektedir. Özel gereksinimli bireylere ilişkin bir planlama bulunmamaktadır. Bütün maddeler doğru olduğu için doğru cevap E'dir.