ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER İÇİN AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ

Pozisyonlama cihazlarının temel amacı, özel gereksinimli bireyin istenen etkinlik veya işlevin gerektirdiği en uygun vücut duruşunu almasını sağlamaktır. Pozisyonlama cihazlarının kullanımına nesneyi bir yerden başka bir yere taşımak için kolları dik tutma, yemek yeme, yazı yazma, karşılıklı konuşma gibi etkinlikler için oturur halde bekleme ve uyku için yatış pozisyonuna gelme gibi etkinlikler örnek olarak gösterilebilir. Doğru cevap B'dir.

Öğretimsel destek cihazları, özel gereksinimli bireylere kazandırılması beklenen davranışların öğretiminde kullanılan cihazlardır. Ayrıca bireylerin yetersizliklerinden dolayı zorlandıkları okuma, dinleme ve yazma gibi işlevleri daha kolay sergilemelerine yardımcı olmaktadır. Örneğin fiziksel yetersizlikleri olan bireylerde kalem tutma ve yazı yazma sırasında kalemi kontrol etme gibi becerilerde önemli sorunlar görülmektedir. Bu sorunu aşmak için kalemin tutma kısmını daha kalın hale getiren adaptörler ya da kalemin el içerisinde sabit olmasını sağlayan sabitleme cihazları kullanılmaktadır. Bu cihazlara başka örnek olarak, akıllı tahtalar, tablet bilgisayarlar, projeksiyon makineleri gösterilebilir. Doğru cevap A'dır.

Düşük teknolojili cihazlar; kullanımı için genellikle eğitim gerektirmeyen, düşük bütçeli ve karmaşık mekanik özellikleri olmayan cihazlardır. Bu grupta yer alan yardımcı teknoloji cihazlarında pahalı bir elektronik donanım veya bunlarla ilişkili bir parça da bulunmamaktadır. Düşük teknolojili yardımcı teknoloji cihazlarına; kalem tutacakları, tekerlekli sandalyeler, renklendirilmiş mutfak eşyaları ve büyük yazı/numaralarla hazırlanmış görseller örnek olarak gösterilebilir. Düşük teknolojili cihazlar arasında en bilinenlerinden birisi, otizmli çocuklara iletişim becerileri kazandırma amacıyla kullanılan resim değiş tokuşuna dayalı iletişim sistemi yani PECS (Picture Exchange Communication System)’dir.

Görme yetersizliği olan bireylerde kullanılan düşük teknolojili cihazlar, optik ve optik olmayan cihazlar olarak iki grupta yer almaktadır. Optik olmayan cihazlar arasında en bilineni beyaz bas- tondur. Beyaz baston bireylerin bağımsız hareket etmelerini kolaylaştırması ve herhangi bir karmaşık sistem içermemesi nedeniyle süreğen şekilde kullanılabilen ve nispeten ucuz bir cihazdır. Braille kabartma sistemleri görme yetersizliği olan bireylere özellikle akademik becerilerde ve günlük yaşam becerilerinde yardımcı olan ve optik olmayan cihazlardan bir diğeridir. Doğru cevap E'dir.

İşitme yetersizliği gösteren bireyler için kullanılan düşük teknoojili cihazlara orta düzey ve yüksek teknolojili cihazların sayısının artmasıyla beraber kullanımdan kalkan kulak borusu ve resimli iletişim kartları gibi araçlar örnek olarak gösterilebilir. Orta düzeyli yardımcı teknolojili cihazlara bakıldığında ise karşımıza sıklıkla ışıklı uyarı sistemleri çıkmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Zihin yetersizliği olan bireylerde kullanılan düşük teknolojili cihazların en bilinen örnekleri yazı şablonu, görsel zamanlayıcılar, kalem tutma destekleri, fosforlu kalemler, okuma kılavuzları gibi araçlardır. Doğru cevap C'dir.

Otizmli bireylerde kullanılan orta düzey teknolojili cihazlara örnek olarak bas konuş ve dil kartları gösterilebilir. Doğru cevap E'dir.

Özel gereksinimli bireylerin uygun ilaç kullanımına engel olan faktörler şöyle sıralanabilmektedir;

Doğru cevap A'dır.

İzleme cihazlarının temel amacı, ilaç yönetimiyle ilgili olarak ev ortamının dışında ilaçların yönetim rejimi ile ilgili hastaların aktivitelerini incelemektir. Bu cihazlar genellikle, hastaların ilaca ilişkin tüm faaliyetlerinin kayıt altına alınması ve birebir/uzaktan denetim yoluyla hastanın izlenmesi amacıyla kullanılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yön bulma ve navigasyon hizmetlerinde son yıllarda kullanımı yaygınlaşan yardımcı teknolojilerden biri de coğrafi bilgi sistemleri (CBS)’dir. Coğrafi bilgi sistemleri (CBS); GPS uydularından alınan bilgileri, farklı görünüm özellikleri, görsel ve işitsel desteklerle birleştiren, kullanıcının nerede olduğunun bilgisini başkalarıyla paylaşmasını sağlayan veya kullanıcıya bir hedefe ilişkin bilgilerin gönderilebildiği yazılımlara verilen genel isimdir. CBS; bireylerin bulundukları yerin gerçek fotoğraflarını (örneğin, Google Street view), harita üzerindeki ayrıntılı bilgileri (örneğin, sokak, cadde) yada sadece konumu ve hedefi arasındaki rotayı görebilmesini sağlar. Doğru cevap D'dir.

Özel gereksinimli bireylere sunulan hizmetlerin temel amacı, bireye gereken destekleri sunarak içinde bulunduğu toplum içerisinde ve toplumla bütünleşmiş olarak mümkün olan en yüksek düzeyde bağımsız yaşamasını sağlamaktır. Doğru cevap B’dir.

Pozisyonlama cihazlarının temel amacı, özel gereksinimli bireyin istenen etkinlik veya işlevin gerektirdiği en uygun vücut duruşunu almasını sağlamaktır. Pozisyonlama cihazlarının kullanımına nesneyi bir yerden başka bir yere taşımak için kolları dik tutma, yemek yeme, yazı yazma, karşılıklı konuşma gibi etkinlikler için oturur halde bekleme ve uyku için yatış̧ pozisyonuna gelme gibi etkinlikler örnek olarak gösterilebilir. Doğru cevap C’dir.

Yüksek teknolojili cihazlar, düşük ve orta düzey teknolojilere kıyasla genellikle daha pahalı olan ve kullanımı için belirli bir düzeyde eğitim gerektiren, çoğunlukla bilgisayar destekli olarak sürdürülen cihazlardır. Yüksek teknolojili cihazlar pahalı olmalarına karşın, çoğunlukla birden fazla amaçla kullanılabilen işlevsel cihazlardır. Örneğin, tablet bilgisayar otizmli bir birey için hem alternatif iletişim aracı olarak hem de müzik veya video oynatıcı olarak kullanılabilmektedir. Doğru cevap D’dir.

 Görme yetersizliği olan bireyler için uygun yardımcı teknoloji cihazı/hizmetini belirmenin anahtar noktaları; bireylerin yetersizliğinin türü, şiddeti ve birincil duyu kanalının belirlenmesidir. Birincil duyu kanalı görme yetersizliği olan bireylere sunulacak eğitsel ve sosyal desteklerin doğru olarak belirlenmesinde çok önemli bir bilgidir. Doğru cevap C’dir.

İşitme yetersizliği olan bireyler son yıllarda yüksek teknolojili cihazları daha sık kullanmaktadır. Bu cihazlar arasında en bilineni işitme cihazlarıdır. İşitme cihazları; bireyin kalan işitme eşiğini kullanabilmesini sağlamak ve duyduğu seslerin seviyesini yükseltmek amacıyla kulak kepçesinin içerisine yerleştirip çıkarılabilen dış̧ cihazlar ve ameliyatla iç̧ kulak içerisinde bulunan salyangozun manyetik bir cihazla değiştirildiği koklear implant cihazlarıdır. Doğru cevap B’dir.

Otizmli bireylerde sıklıkla tekrarlayıcı konuşma, basma kalıp davranışlar sergileme, duyusal uyaranlara aşırı tepkiler verme, konuşamama, akranlarıyla etkileşim kurmaktan kaçınma ve yalnızlığı tercih etme gibi davranışlar görülmektedir. ABD Sağlık Bakanlığı Hastalık Kontrolü ve Önleme Merkezlerine göre otizm dünyada her 68 çocuktan birini etkilemektedir. Doğru cevap C’dir.

Gelişen teknolojiyle birlikte fiziksel yetersizliği olan bireylerde kullanılan yüksek teknolojili cihazlarda artış görülmektedir. Akülü̈ sandalyeler, terapotik robotlar, gelişmiş̧ kas uyarım cihazları, artırılmış sanal gerçeklik uygulamaları gibi. Terapötik robotlar fiziksel yetersizlikleri olan bireylere temel hareketleri (oturma, kalmak, yürüme, uzanma gibi) kazandırmak amacıyla kullanılan robotlardır. Doğru cevap E’dir.

Yön bulma ve navigasyon hizmetlerinde son yıllarda kullanımı yaygınlaşan yardımcı teknolojilerden biri de coğrafi bilgi sistemleri (CBS)’dir. Coğrafi bilgi sistemleri (CBS); GPS uydularından alınan bilgileri, farklı görünüm özellikleri, görsel ve işitsel desteklerle birleştiren, kullanıcının nerede olduğunun bilgisini başkalarıyla paylaşmasını sağlayan veya kullanıcıya bir hedefe ilişkin bilgilerin gönderilebildiği yazılımlara verilen genel isimdir. CBS afet ve acil durum anlarında, sağlık ve tahliyeden sorumlu personelin özel gereksinimli bireyleri takip etmesini ve belirlenen alanlara yönlendirilmesini sağlayabilir. Doğru cevap A’dır.

Özel gereksinimli bireylerin uygun ilaç kullanımına engel olan faktörler şöyle sıralanabilmektedir; a) Unutma b) İlaç kullanımının yönetimindeki fiziksel zorluklar (örneğin ağır derecede fiziksel yetersizlik gösterme nedeniyle ilaçlara ulaşamama) c) Yan etkilerin doğru değerlendirilmesindeki sorunlar d) Uzun süreyle çok sayıda ve çeşitte ilaç̧ kullanma e) İlaçların kullanma yönergelerini anlamaya ilişkin zorluklar. Doğru cevap C’dir.

Yardımcı teknoloji cihazları, özel gereksinimli bireylere işlevsel yaşam becerileri kazandırmak ve var olan becerilerini daha akıcı şekilde kullanmalarını sağlamak amacıyla kullanılan ekipman veya parçası, yazılım ya da ürün sistemi olarak tanımlanabilmektedir. Yardımcı teknoloji hizmetleri ise özel gereksinimli bireylere yardımcı teknoloji araçlarının seçimi, edinilmesi veya kullanımı için sunulan hizmetlerin bütününü kapsamaktadır. Yanıt A şıkkıdır.