ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER İÇİN AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ

10 Aralık 1948 yılında kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, engelli bireylere yönelik yapılmış ilk uluslararası düzenleme olarak kabul edilebilir. Doğru cevap C’dir.

Geçtiğimiz son 30-40 yıl içinde engelliliğe yönelik bakış açısı çok farklılaşmıştır. Artık engellilik, yalnızca bireyin özelliklerinden değil bununla birlikte bireyin çevresiyle etkileşiminin bir sonucu olarak görülmektedir. Bireysel farklılıklara yönelik çevresel koşullar yaratılmaması bireyin topluma katılımını sınırlandırmakta ya da engellemektedir. Engelliliği bu bakış açısıyla ele alan yaklaşım “Sosyal Model” olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap A’dır.

 Bütünleştirme, her birey için bireysel farklılıkları ne olursa olsun, sosyal, kültürel, eğitimsel, yaşamsal etkinlik ve fırsatlardan tüm toplum üyelerinin eşit düzeyde yararlanmasını öngören bir kavramdır.  Doğru cevap D’dir.

Ülkemizde engelli bireyleri koruma ve kurumal bakım hizmetlerinin dayanağını 1983 yılından 2011 yılına kadar 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu oluşturmuştur. 2011 yılından itibaren ise bu sorumluluğu 633 sayılı KHK ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname devralmıştır. Bu KHK ile birlikte yukarıda da ifade edildiği gibi Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı olarak Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Doğru cevap A’dır.

Alanyazında rehabilitasyon hizmetleri birçok şekilde sınıflandırılsa da temel olarak koruyucu, tıbbi, mesleki, psiko-sosyal, ev ve toplum temelli rehabilitasyon basamaklarından oluşmaktadır. Doğru cevap E’dir.

STK’larda gönüllülerin yetiştirilmesi temelde dört aşamadan oluşmaktadır. Bunlar: (a) Oryantasyon eğitimleri yoluyla yetiştirme (b) Görevlendirme öncesi eğitim (c) Görev başında eğitim ve yetiştirme (d. Sürekli eğitim ve değerlendirme. Doğru cevap C’dir.

STK’lar farklı amaçlar için kurulsalar da genellikle sıralanan şu beş temel özelliği taşımaktadırlar. Bunlar: (a) Kâr amacı gütmemek (b) Özerklik (otonomi) (c) Çoğulculuk (d) Gönüllülük (e) Vizyona ve Bir İdeale Sahip Olmak Doğru cevap E’dir.

Ülkemizde afet, eğitim, sağlık ve başka birçok alanda faaliyet gösteren STK bulunmaktadır. Türkiye’de STK’lar şu şekilde sınıflandırılabilir: a) Profesyonel kuruluşlar: Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TBMMOB), Türkiye Tabipler Birliği (TTB) gibi. b) İşveren sendikaları ve işçi örgütleri: Türk İşadamları Derneği (TÜSİAD), Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) gibi. c) Yerel ya da bölgesel kalkınma STK’ları (Ordu Eğitim Kültür Sanat ve Kadın Dayanışma Derneği, Saitabat Köyü Kadınlar Dayanışma Derneği) d) Sorun odaklı STK’lar: AKUT Arama Kurtarma Derneği, AKA Arama Kurtarma Araştırma Derneği, FAYDER Felakette Acil Yardım Derneği gibi. e) Vakıflar (Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı, Lösemili Çocuklar Vakfı). Doğru cevap A’dır.

Dernekler en az yedi kişinin bir araya gelmesiyle Türk Medeni Kanunu’na bağlı olarak belirli ve ortak amacı gerçekleştirmek üzere kurulan gönüllü kuruluşlardır. Ülkemizde kamu yararı ve genel çıkarlara uygun olmak üzere iki dernek çeşidi vardır. Doğru cevap B’dir.

10 Aralık 1948 yılında kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, engelli bireylere yönelik yapılmış ilk uluslararası düzenleme olarak kabul edilebilir. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 2., 16., 22., 25. ve 26. maddeleri engelli bireylere ilişkin BM’ye üye devletlere sorumluluklar getirmektedir.

Birleşmiş Milletler Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme (EHİS) 13 Aralık 2006 yılında BM Genel Kurulu’nda oylama yapılmadan kabul edilmiş ve 3 Mayıs 2008’de yürürlüğe girmiştir.

159 ülke tarafından imzalanan sözleşmeye ülkemizde 30 Mart 2007 tarihinde taraf olmuş, sözleşme 25 Mayıs 2009 tarihinde bakanlar kurulu tarafından kabul edilmiştir.

Devletlerden sözleşme ile ilgili yargı sürecini yerine getirirken şu prensipler çerçevesinde hareket etmeleri beklenmektedir:

a. Engelli bireylerin insanlık onuruna ve bireysel farklılıklarına saygı gösterilmesi,

b. Ayrımcılık yapılmaması,

c. Tüm engellilerin topluma eksiksiz ve aktif katılımlarının sağlanması,

d. Fırsat eşitliği,

e. Erişilebilirlik.

Yanıt E şıkkıdır.

Soruda sıralanan konuların tamamı Birleşmiş Milletler Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme'nin içeriğinde yer alan konular arasındadır. Dolayısıyla yanıt D şıkkıdır.

Sendai Afet Risk Azaltma Çerçevesi, 14-18 Mart 2015 tarihinde Japonya’nın Sendai kentinde düzenlenen BM Afet Risklerinin Azaltılması 3. Dünya Konferansı’nda kabul edilmiştir. Ülkemizin de temsil edildiği bu konferansta kabul edilen Sendai Afet Risk Azaltma Çerçevesi, 2015-2030 yıllarını kapsayan ve afet risk yönetiminde özellikle afet riskinin anlaşılması için ulusal ve uluslararası işbirliklerinin güçlendirilmesine yönelik rehber bir özellik taşımaktadır.

Kanun (yasa), anayasaya uygun olarak çıkarılan, bir devletin ya da toplumsal düzenin sağlıklı bir biçimde yönetilmesi ve sürdürülmesi için geçerli olan yazılı hukuk kurallarıdır.

Engelliliğin önlenmesi, istihdamı, rehabilitasyonu ve toplumsal hayata tam katılımları ve diğer konularda ulusal düzeyde politikaların belirlenmesi çalışmalarını yürütmek, belirlenen politikaları hayata geçirmek, uygulamasını izlemek ve değerlendirmek Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü görevleri arasında yer alır. Yanıt C şıkkıdır.

Koruyucu rehabilitasyon, engelliliğe yol açabilecek durumların önlenmesi, erken tanılama hizmetleri ile engellilik derecesinin ilerlemesinin önlenmesidir.

Soruda yer alan kuruluşların tümü engelli bireylere hizmet veren uluslararası sivil toplum kuruluşları arasında yer almaktadır. Dolayısıyla, Yanıt E şıkkıdır.

Engeli olan tüm kadın, erkek ve çocuklar genellikle bütün toplumlarda ayrımcılığa en çok maruz kalan bireyler arasında yer almaktadırlar. Ayrımcılığı ise “eşit davranmamak, fark gözetmek” olarak tanımlayabiliriz. Toplumların genel düşüncesinin engelli bireylerin kendi sorumluluklarını üstlenemeyeceği yönünde olması, engelli bireylerin toplum içinde bağımsız olmasını engellemektedir. Bireyi engelli duruma getiren, bireyin sahip olduğu özellikler değil toplumun engelli bireye karşı olan tutumudur. Bu durum ise engelli bireylerin bağımsızlığını, nedeni olmayan bir şekilde reddeden bir adaletsizliğe sebep olur.