ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER İÇİN AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 24

Ülkemizde özel gereksinimli bireylere sunulan bakım hizmetleri, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (ASPB) Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün sorumluluğunda sunulmaktadır. Söz konusu bakım hizmetleri resmî ya da özel bakım merkezlerinde yatılı ya da gündüzlü̈ olarak, Engellilerin Bakımı Rehabilitasyonu ve Aile Danışmanlığı Hizmetlerine Dair Yönetmelik kapsamında verilmektedir. Doğru cevap C’dir.

Acil durum asansörleri acil durumlarda yalnızca fiziksel yetersizliği olan bireyler tarafından kullanılmalıdır. Diğer bireylerin tahliye merdivenlerini kullanmaları gerekmektedir. Doğru cevap D’dir.

Süreğen hastalıklar, bireyin
hayat boyu sahip olduğu bazı sağlık
sorunları nedeniyle sürekli olarak bazı
tedavi ve bakım hizmetlerine
gereksinim duymasıdır.

Bireyin öğrendiği becerileri öğretim koşulları dışında da sergileyebilmesine genelleme denir. Yanıt D şıkkıdır.

İşitme yetersizliği, işitme kaybının tiplerine ve derecelerine göre farklı şekillerde sınıflandırılmaktadır. İşitme kaybının tiplerine göre sınıflandırmada iletimsel işitme kaybı, sesin iç kulağa iletilmesinin engellenmesiyle oluşmaktadır. Duyusal-sinirsel işitme kaybı iç kulak, salyangoz ya da beyne giden sinirlerde meydana gelen sorunlar nedeniyle oluşmaktadır. Hem iletimsel hem de duyusal-sinirsel işitme kaybının bir arada olmasına karışık tip işitme kaybı denmektedir. Merkezî işitsel işlev bozukluğu, beyindeki işitme merkezinin hasar görmesi sonucu oluşmaktadır. Bu tür işitme kaybında sesler beyne iletilmekte ama sesleri algılama mümkün olmamaktadır.

Rehabilitasyon hizmetleri kısaca şu şekilde tanımlanabilir: a) Koruyucu rehabilitasyon, engelliliğe yol açabilecek durumların önlenmesi, erken tanılama hizmetleri ile engellilik derecesinin ilerlemesinin önlenmesidir. b) Tıbbi rehabilitasyon, engelli bireyin engeli nedeniyle yaşadığı fizyolojik yetersizliklerin tıbbi tedavi uygulamalarıyla ortadan kaldırılması çalışılmasıdır. Engelliğin tamamen ortadan kaldırılamayacağı anlaşılırsa en aza indirilmek hedeflenir. c) Mesleki rehabilitasyon, engelli bireyin işe yerleştirilerek bağımsız bir şekilde yaşamını sürdürebilmesi için ihtiyacı olan mesleki rehberlik, iş ve mesleğe uygun beceri eğitimini ve izleme süreçlerini almasıdır. d) Psiko-sosyal rehabilitasyon, engelli bireyin yaşadığı topluma uyumunu kolaylaştıracak psiko-sosyal hizmetlerdir. e) Ev rehabilitasyonu, evde bakım hizmeti alan engelli bireylerin yaşadıkları ortamda var olan performanslarını en iyi şekilde kullanmalarını sağlayarak engelli bireylerin kendilerini yeterli hissetmelerini sağlamaya yönelik sunulan hizmetleridir. f) Toplum temelli rehabilitasyon, engelli bireylerin topluma tam katılımlarının sağlanabilmesi için toplumu bilinçlendirme, sosyal kaynaştırma ve eğitim gibi hizmetleri kapsamaktadır.

STK’lar farklı amaçlar için kurulsalar da genellikle aşağıda sıralanan beş temel özelliği taşımaktadırlar. Bunlar: kâr amacı gütmemek, özerklik (otonomi), çoğulculuk, gönüllülük, vizyona ve bir ideale sahip olmak olarak sıralanmaktadır.

Doğru cevap E dir. Birçok Sivil Toplum Kuruluşu (STK)’nun da katılımıyla 5378 Sayılı “Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” önerisi 01.07.2005 yılında TBMM’de kabul edilmiştir.

Görme yetersizliği olan bireyler için uygun yardımcı teknoloji cihazı/hizmetini belirmenin anahtar noktaları; bireylerin yetersizliğinin türü, şiddeti ve birincil duyu kanalının belirlenmesidir. Birincil duyu kanalının belirlenmesi, görme yetersizliği olan bireyin görme duyusunun yerine ağırlıklı olarak kullandığı (görme, işitme, dokunma, vb.) duyunun belirlenmesidir. Birincil duyu kanalının belirlenmesinden sonra, bireyin gereksinimleri doğru olarak değerlendirilmeli ve uygun yardımcı teknoloji cihazları kullanılmalıdır.

Doğru cevap C‘dir.

Gelişen teknolojiyle birlikte fiziksel yetersizliği olan bireylerde kullanılan yüksek teknolojili cihazlarda artış görülmektedir. Akülü̈ sandalyeler, terapotik robotlar, gelişmiş̧ kas uyarım cihazları, artırılmış sanal gerçeklik uygulamaları gibi. Terapötik robotlar fiziksel yetersizlikleri olan bireylere temel hareketleri (oturma, kalmak, yürüme, uzanma gibi) kazandırmak amacıyla kullanılan robotlardır. Doğru cevap E’dir.

Optik olmayan cihazların diğer örnekleri olarak kabartılmış çizgili defterler, Braille tabletleri ve abaküsler gösterilebilir.

Görme yetersizliği olan bireylerde kullanılan düşük teknolojili cihazlar, optik ve optik olmayan cihazlar olarak iki grupta yer almaktadır. Optik olmayan cihazlar arasında en bilineni beyaz bastondur. Beyaz baston bireylerin bağımsız hareket etmelerini kolaylaştırması ve herhangi bir karmaşık sistem içermemesi nedeniyle süreğen şekilde kullanılabilen ve nispeten ucuz bir cihazdır. Braille kabartma sistemleri görme yetersizliği olan bireylere özellikle akademik becerilerde ve günlük yaşam becerilerinde yardımcı olan ve optik olmayan cihazlardan bir diğeridir. Son yapılan yasal düzenlemeler ile kamusal alanların tamamında kullanılan işaret ve yazıların kabartma hallerinin de eklenmesi zorunluluğu getirilmiştir. Optik olmayan cihazların diğer örnekleri olarak ise kabartılmış çizgili defterler, Braille tabletleri ve abaküsler gösterilebilir. 

Optik cihazlar arasında ise sıklıkla kullanılan cihaz büyüteçtir. Büyüteçler normal metin ya da işaretlerin herhangi bir ek düzenlemeye gerek kalmaksızın daha kolay görülebilir olmalarını sağlamaktadır. Taşınabilir olmamasına karşın sıklıkla karşılaşılan diğer bir optik cihaz ise tepegözdür. Tepegöz camı üzerine yerleştirilen şeffaf asetat üzerindeki metin veya görselleri, çok büyük boyutlarda duvara ya da perdeye yansıtabilmektedir. Gelişen teknolojiyle beraber optik cihazlar yerlerini taşınabilir elektronik kameralar ve büyüteç yazılımlarına bırakmıştır.

Acil durum iletişim sitemleri, hem bireyler hem de gruptaki kişiler arasındaki acil durum mesajlarının tek yönlü ve iki yönlü iletişimini desteklemek amacıyla organize edilen bir sistemdir. Doğru cevap B'dir.

Alternatif ve destekleyici iletişim (ADİ) sistemleri, sözlü iletişim becerilerinde geriliği olan bireylerin halihazırdaki iletişim becerilerinin (örneğin sözlü ya da yazılı iletişim) yerine geçmeyi ya da bu becerileri desteklemeyi amaçlayan sistemlerdir. Doğru cevap D'dir.

ADİ sistemlerinde nesneleri, eylemleri ve duyguları temsil etmek için çeşitli semboller kullanılır. Yüz ifadeleri, hareketler, çizimler, fotoğraflar, alfabedeki harfleri temsil eden semboller bunlardan yalnızca bir kaçıdır. Doğru cevap E'dir.

Ek araç kullanmayı gerektirmeyen iletişim sistemleri; bireyin mesaj iletmek için kendi vücudunu kullanmasına dayalıdır. Doğru cevap A'dır.

Ek araç kullanmayı gerektirmeyen iletişim sistemleri; bireyin mesaj iletmek için kendi vücudunu kullanmasına dayalıdır. İşaret dili, vücut dili, jestler ve parmak alfabesi ek araç kullanmayı gerektirmeyen sistemlerden birkaçıdır. Doğru cevap C'dir.

Ek araç kullanmayı gerektiren iletişim araçları, kâğıt-kalem kullanımı gibi temel teknoloji ürünleri ile yüksek teknoloji gerektiren elektronik cihazların kullanımına kadar geniş bir yelpazeye sahiptir. Doğru cevap B'dir.

İletişim panoları, konuşma üreten cihazlar ve değiş-tokuşa dayalı sistemler (örneğin, Resim Değiş-Tokuşuna Dayalı İletişim Sistemi-Picture Exchange Communication System [PECS]) yaygın olarak kullanılan ek araç gerektiren Alternatif ve destekleyici iletişim sistem türleri arasındadır. Doğru cevap D'dir.

Resim değiş-tokuşuna dayalı iletişim sistemi, Resimli semboller aracılığıyla talep etme, sorulara cevap verme ve yorum yapma gibi iletişim becerilerinin kazandırılmasını sağlayan bir iletişim sistemidir. Bir iletişim klasörü ve pek çok resimli karttan oluşan araçtır. Doğru cevap A'dır.