ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER İÇİN AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 13

Görme Yetersizliği Olan Bireylere Güvenlik Becerilerinin Öğretiminde Kullanılabilecek Etkili Uygulamalar: Davranışsal öğretim paketleri (rol-oyun, model olma, geri bildirim, fiziksel ipucu, sözel ipuçları, olumlu pekiştirme), Grup Çalışmaları, Yardımcı Teknolojiler, Yönelim ve Bağımsız Hareket Becerilerinin Öğretimi

Sosyal Öyküler: Zihinsel yetersizliği olan/otizmli bireylere sosyal becerileri öğretmek amacıyla belirli bir formatta yazılan, sosyal bilgiyi doğrudan ve kolay anlaşılır
bir biçimde sunan, kısa öykülerdir (Gray ve Garand, 1993). Sosyal öyküler sosyal becerilerin yanı sıra çeşitli güvenlik becerilerinin (yabancı kişilerin kaçırma girişimlerinden korunma, kapıyı çalan yabancı kişilerden korunma, cinsel tacizden korunma ve alay etmeyle başa çıkma) öğretiminde de kullanılabilir.

Özel gereksinimli bireyler ev kazalarından korunmak, kaybolduğunda yardım istemek ya da kötü niyetli yabancı kişilerden korunmak gibi kişisel güvenlik becerilerinin yanı sıra yangın, deprem, sel vb. doğal afetlerden veya savaş̧/seferberlik gibi insan kaynaklı afetlerden kendilerini koruyabilme konularında normal gelişim gösteren bireylere kıyasla bazı yetersizlikler yasayabilmektedir. Doğru cevap B’dir.

Evde gereksinim duyulan güvenlik becerilerini; temel ilk yardım becerileri, acil numaraları arama ve yardım isteme, acil durumlarda kapalı alanları tahliye etme, kapıyı çalan yabancı kişilerden korunma ve ürün uyarılarına dikkat etme becerileri olmak üzere beş̧ gruptur. Doğru cevap C’dir.

Çocuk yaştaki bireylerde çamaşır suyu/ilaç̧ yutma, ileri yaştaki bireylerde ise yanlış̧ temizlik malzemesi ya da ilaç̧ kullanımı, son kullanım tarihi geçmiş̧ ürünleri kullanma vb. durumlar; dikkat edilmeyen ve çeşitli zehirlenmelere neden olabilen durumlardır. Doğru cevap A’dır.

Okul ortamında gereksinim duyulabilecek güvenlik becerileri, yabancı kişilerin kaçırma girişimlerinden korunma, cinsel istismardan korunma ve fiziksel/duygusal istismardan korunmadır. Doğru cevap D’dir.

Davranışsal öğretim paketlerini “rol-oyun, model olma, geri bildirim, fiziksel ipucu, sözel ipuçları, olumlu pekiştirme” gibi davranışçı yaklaşım ve uygulamalı davranış analizine dayalı öğretim uygulamalarının bir arada kullanıldığı öğretim paketleri olarak tanımlayabiliriz. Doğru cevap D’dir.

Yanlışsız öğretim yöntemleri; bireye öğretmek istediğimiz beceriyle ilgili sistematik olarak ipucu (sözel, fiziksel, jestsel vb.) sunmamız ve birey bu beceriyi öğrenmeye başladıktan sonra kullandığımız ipucunu yavaş yavaş azalttığımız (silikleştirilmesi) veya artırdığımız süreçtir.  Doğru cevap B’dir.

Görme yetersizliği olan bireylere güvenlik becerilerinin öğretiminde kullanılabilecek uygulamaları dört başlık altında inceleyebiliriz. Bunlar: davranışsal öğretim paketi, grup çalışmaları, yardımcı teknolojiler, yönelim ve bağımsız hareket becerilerinin öğretimi. Doğru cevap C’dir.

Rota, A noktasından B noktasına gitmek için başlangıç̧ ve bitiş̧ noktaları arasındaki yol ya da yön olarak tanımlanabilir. Doğru cevap E’dir.

Görme yetersizliği olan bireyleri deprem, yangın vb. acil durumlarda binadan tahliyelerini kolaylaştırmak için duvarlarda Braille alfabesi yer alabilir. Bunun yanında konuşan işaretler diğer adıyla sesli levhalar, elektronik seyahat cihazları ve radyo frekans tanımlama ayrıca pusula, lazer baston ve mesafe büyüteçleri gibi cihazlar sayılabilir. Doğru cevap A’dır.

Uyarı Cihazları, işitme yetersizliği olan bireylerin dikkatini çekmek için kullanılan yükseltilmiş̧ ses ve/ veya görsel bir sinyal ve titreşim sağlayan cihazlar olarak tanımlanabilir. Doğru cevap C’dir.

Davranışsal öğretim paketleri “rol-oyun, model olma, geri bildirim, fiziksel ipucu, sözel ipuçları, olumlu pekiştirme” gibi davranışçı yaklaşım ve uygulamalı davranış analizine dayalı öğretim uygulamalarının bir arada kullanıldığı öğretim paketleridir. Soruda yer verilen tüm uygulamalar bu paketlerde yer alabilir. Yanıt E şıkkıdır.

Bireye yapmış olduğu davranışın doğruluğuna ilişkin bilgi verme süreci geri bildirim sunma olarak adlandırılır. Yanıt B şıkıkdır.

Sözel ipucu bireyin hedef davranışı doğru bir biçimde yerine getirme olasılığını arttıran sözel yardımdır. Yanıt D şıkkıdır.

Model Olma bir becerinin sergilenmesi için gerekli beceri basamaklarını adım adım sözlü/sözsüz olarak bireye gösterilmesi ve daha sonra bu davranışı bireyin kendi başına gerçekleştirmesine fırsat verilmesidir. Yanıt A şıkkıdır.

Yanlışsız öğretim yöntemlerinde bireyler öğretim sırasında yaptıkları hatalarla değil gerçekleştirdikleri olumlu yanıt ve alıştırmalarla beceriyi öğrenirler. Yanıt C şıkıdır.

Sosyal öykülerin olabildiğince açık ve anlaşılır ifadelerle öğretilmesi istenen davranışı betimlemesi beklenir. Uygulanması için açık bir süre limiti konmasa da uzun sürecek kadar yoğun bir içerik taşıması beklenmez. Dolayısıyla 5 numaralı ifade doğru değildir. Yanıt D şıkkıdır.

Soruda yer alan unsurların tümü otizmli bireylere öğretim sunarken kullanılabilecek görseller arasında yer alabilir. Yanıt E şıkkıdır.

Görme yetersizliği olan bireylerin toplumda bağımsız birer birey olarak yaşayabilmesi ve sosyal gereksinimlerini karşılaması, büyük oranda hareket özgürlüğüne bağlıdır. Hareket özgürlüğünün “yönelim” ve “bağımsız hareket” olmak üzere iki temel boyutu vardır. Bağımsız hareket becerileri, görme yetersizliği olan bireyin güvenli bir şekilde hareket edebilmesini sağlayan beceri ve etkinliklerin tümünü kapsar. Yönelim becerileri “Ben neredeyim?”, “nereye gideceğim?”, “gideceğim yere nasıl ulaşabilirim?” gibi sorulara cevap bulmayı sağlayan becerilerdir. Yanıt D şıkıkdır.