ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER İÇİN AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 12

Görme yetersizliği olan birey bu cihazı yolda yürürken bir baston gibi kullanabilir. Diğer beyaz bastondan farklı olarak lazer baston, sensörü sayesinde yolda bir engel tespit ettiğinde titreşerek bireye sinyal verir ve olası kazaları önler. Yanıt A şıkkıdır.

Rota öğretimiyle ilgili önemli uygulamalardan biri dokunsal haritalardır. Dokunsal haritalar; bir ortamın belli bir orana/ölçeğe göre küçültülerek kuşbakışı görünümüyle bir düzlem üzerine çizilmiş biçimi, bir tür planıdır. Görme yetersizliği olan bireylerle kullanılır.

Uyumsal beceriler arasında kişisel hijyen ve bakım becerileri, boş zaman etkinlikleriyle meşgul olma ya da bir iş yerinde çalışma gibi toplumsal beceriler sayılabileceği gibi yabancı kişilerin kaçırma girişimlerinden korunma, trafikte karşıdan karşıya geçme ya da acil telefon görüşmeleri yapabilme gibi güvenlik becerilerini de saymak mümkündür.

Şekil 6.1 Özel Gereksinimli Bireyler İçin Güvenlik Becerilerinin Sınıflandırılması

Şekil 6.2 Özel Gereksinimli Bireylerin Ev Ortamında Gereksinim Duyulabileceği Güvenlik Becerileri

Kapıyı çalan yabancı kişilerden korunma için gereksinim duyulabilecek beceri basamakları şu şekilde sıralanabilir (Summers ve diğ., 2011): • Kapı zili çalındıktan sonra çocuğun kapıyı kapalı tutması, • Ev içerisinde aile üyelerinden birinin bulunduğu ortama gitmesi, • Aile üyelerinden birine kapıda yabancı bir kişinin olduğunu bildirmesi, • Evde herhangi bir aile üyesi yoksa kapıyı yabancı kişiye kapalı tutması.

Bireyin fiziksel/duygusal olarak istismar edilmesi; bireyin arkadaşları/akranları veya çevresindeki diğer bireyler tarafından dışlanması, alay edilmesi, yalnız bırakılması; ısırılması, saçının çekilmesi, vurulması, itilmesi vb. biçimlerde fiziksel tacizlerde bulunulması ya da şiddet içerikli tehditler alması biçiminde gerçekleşebilmektedir.

İş yerinde özel gereksinimli bireylerin güvenliğinin sağlanmasıyla ilgili birtakım öneriler aşağıda sıralanmaktadır: • İş yerinin içerisinde ve çevresindeerişim rampaları ve otomatik kapıların oluşturulması, • Ekstra aydınlatma sisteminin oluşturulması, • Çalışma saatlerinin değiştirilmesi veya esnek çalışma saatleri (örneğin, iş yoğunluğunun az olduğu zamanlarda görevler verilmesi ya da tehlikeli iş aletlerinin taşınması, kaldırılması) oluşturulması, • İş yerinde özel gereksinimli bireyi tacizden, fiziksel/duygusal istismardan korumak için bir plan hazırlanması

Şekil 6.4 Zihinsel Yetersizliği Olan/Otizmli Bireylere Güvenlik Becerilerinin Öğretiminde Kullanılan Etkili Uygulamalar

Davranışsal öğretim paketlerini “rol-oyun, model olma, geri bildirim, fiziksel ipucu, sözel ipuçları, olumlu pekiştirme” gibi davranışçı yaklaşım ve uygulamalı davranış analizine dayalı öğretim uygulamalarının bir arada kullanıldığı öğretim paketleri olarak tanımlayabiliriz.

Şekil 6.5 Görme Yetersizliği Olan Bireylere Güvenlik Becerilerinin Öğretiminde Kullanılabilecek Etkili Uygulamalar

Görme yetersizliği olan bireylerin iş güvenliğini arttırmada iş yerlerinde yardımcı teknolojilerin kullanımıyla birtakım önlemler alınabilir. Bu önlemler aşağıda sıralanmaktadır: • Bağımsız hareket edebilmeyi kolaylaştırmak için iş yeri zemininde dokunsal yüzey göstergelerini bulundurmak, • Merdivenlere veya kapı yollarına yaklaşırken zeminde değişiklikler yapmak (örneğin, halıdan parkeye veya parkeden küp karoya geçiş) veya parlak renkli bantlar kullanmak, • İş yerine güvenli giriş ve çıkış yapılabilmesi için tedbirler almak (örneğin, giriş-çıkışlar için büyük formatta oldukça görülebilen işaretler ya da yazılar kullanmak), • İş yerinde olası bir kazayı önlemek için ofisin cam kapısı ve ön duvarın cam duvarlarına dikkat çekici şeritler takmak, • İş yerinin aydınlatma sistemini arttırmak, • İş yeri duvarlarını parlak boyalarla boyamak ve korkuluklar yapmak

Tanımlanan beceriler güvenlik becerileridir. Doğru yanıt B'dir.

Ürün kullanma kılavuzunu özel gereksinimli bireyler değil onların bakımıyla ilgilenen kişilerin bilmesi ve uyarıları dikkate alması gereklidir. Doğru yanıt E'dir.

Özel gereksinimli bireylerin okul ortamında gereksinim duyulabilecek güvenlik becerileri; yabancı kişilerin kaçırma girişimlerinden korunma, fiziksel/duygusal istismardan korunma, cinsel istismardan korunma başlıkları altına incelenir. Doğru yanıt B'dir.

İş yerinin öncelikli olarak ulaşımı kolaylaştırmaya yönelik tedbirler almalıdır. Doğru yanıt C'dir.

Sıralanan uygulamalar zihinsel yetersizliği olan/otizmli bireylere güvenlik becerilerinin öğretiminde kullanılan etkili uygulamalar içerisindedir. Doğru yanıt A'dır.

Sıralanan davranışçı yaklaşım ve uygulamalı davranış analizine dayalı öğretim uygulamalarının bir arada kullanıldığı uygulama davranışsal öğretim paketleridir. Doğru yanıt D'dir.

Tanımı verilen uygulama yanlışsız öğretim yöntemidir. Doğru yanıt A'dır.

Bağımsız hareket becerileri, görme yetersizliği olan bireyin güvenli bir şekilde hareket edebilmesini sağlayan beceri ve etkinliklerin tümünü kapsar. Doğru yanıt B'dir.