ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER İÇİN AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 9

10 Aralık 1948 yılında kabul edilen İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, engelli bireylere yönelik yapılmış ilk uluslararası düzenleme olarak kabul edilebilir. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 2., 16., 22., 25. ve 26. maddeleri engelli bireylere ilişkin BM’ye üye devletlere sorumluluklar getirmektedir.

Doğru yanıt B seçeneğidir.

EHİS’in içerdiği maddeler, engelliler ve engelliliğe yönelik tutumda büyük bir değişim olduğunu göstermektedir. Sözleşme öncesinde toplumlar engelliliği bireyin kişisel durumu olarak düşünmüşlerdir. Bireylerin okula gidememeleri ya da çalışamamaları engelliliğin doğal bir süreci ve sonucu olarak görülmüştür. Engelliliği bu şekilde düşünen toplumlar bu bireyler için ya “Tıbbi Model” ya da “Hayırsever Model” yolunu izlemekteydiler. Tıbbi modelde, engelli bireydeki yetersizliklerin ilaç ya da rehabilitasyon yoluyla “düzeltilmesi” hayırsever modelde ise engelli bireylere bağış ya da sosyal yardım programlarıyla bakımlarının sağlanması yoluna gidilmekteydi.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

EHİS’i imzalayan devletlerden sözleşme ile ilgili yargı sürecini yerine getirirken şu prensipler çerçevesinde hareket etmeleri beklenmektedir:

a. Engelli bireylerin insanlık onuruna ve bireysel farklılıklarına saygı gösterilmesi,
b. Ayrımcılık yapılmaması,
c. Tüm engellilerin topluma eksiksiz ve aktif
katılımlarının sağlanması,
d. Fırsat eşitliği,
e. Erişilebilirlik.

Pozitif ayrımcılık bu prensipler arasında yer almaz.

Doğru yanıt E seçeneğidir.

Türkiye’nin de taraf olduğu bu protokolün öne çıkan maddelerinden ilki 1. maddesidir. Protokolün bu ilk maddesine göre EHİS’te güvence altına alınan haklarının ihlal edildiği iddiasında olan engelli birey ya da sivil örgütlere, EHİS’in uygulanmasını izlemek üzere kurulmuş, olan Engelli Hakları Komitesine doğrudan başvurabilme imkânı tanımaktadır.

Doğru yanıt C seçeneğidir.

Sendai Afet Risk Azaltma Çerçevesi, kabul edildiği tarihten sonraki 15 yıl içinde afet riskini ve bireylerin/ülkelerin afet nedeniyle can, mal, geçim kaynağı, sağlık, fiziksel ve çevresel varlık kayıplarını önlemli ölçüde azaltmayı hedeflemektedir.

Doğru yanıt D seçeneğidir.

5378 Sayılı Engelliler Kanunu bugüne kadar engelli bireylere yönelik ülkemizde yapılmış en geniş kapsamlı kanunudur.

Doğru yanıt B seçeneğidir.

2013 yılına kadar engelli bireylerle ilgili süreçlerden sorumlu olan kurum Özürlüler İdaresi Başkanlığıydı. Ancak 2013 yılında kabul edilen 633 sayılı KHK ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı olarak Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Bu genel müdürlüğün amacı, engelli bireylerin engelliğe dayalı herhangi bir ayrımcılığa uğramadan tüm insan haklarından yararlanabilmelerine yönelik politika ve programlar ile uygulamaların teşvik edilmesine yönelik çalışmalar yürütmektir.

Doğru yanıt E seçeneğidir.

Psiko-sosyal rehabilitasyon, engelli bireyin yaşadığı topluma uyumunu kolaylaştıracak psiko-sosyal hizmetlerdir.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Özerklik (otonomi): Sivil toplumun olmazsa olmaz ilkesi özerkliktir. Özerklik, sosyal grupların varlığının başkasının desteğine ve yardımına bağlı olmadan devlet yönlendirmelerinden uzak kalabilmesi olarak tanımlanabilir. Bir başka ifadeyle özerklik, STK’ların iktidar karşısında bağımsız olmasıdır.

Doğru yanıt B seçeneğidir.

Dünya Sağlık Örgütü, engelli bireylerin sosyal uyumu ve fırsat eşitliğini sağlamayı amaçlayan bir rehabilitasyon yaklaşımı olarak “Toplum Temelli Rehabilitasyonu” (TTR) geliştirmiştir. TTR, engelli bireyler için uygun sağlık, eğitim, mesleki ve sosyal hizmet alt yapıyı kurmayı hedeflemektedir.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Madde 17-18- Kişisel Bütünlüğün KorunmasıSeyahat Özgürlüğü ve Uyrukluk: Engelli bireylerin diğer bireylerle eşit bir şekilde saygı görmesi gerektiğini ve seyahat etme, yerleşim yerini seçme özgürlüğüne sahip olduklarını ve bunlarla ilgili taraf devletlerin engelli bireylerin haklarını sağlamaları gerektiğini içerir.

1961 Anayasası’nda engellilere yönelik doğrudan bir hüküm bulunmamakla birlikte 1982 Anayasası’nın 61. Maddesi’nde “Devlet, sakatların korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirler alır.” ifadesi ile engelli bireylere yönelik doğrudan bir düzenleme yer almıştır.

Anayasaya uygun olarak çıkarılan, bir devletin ya da toplumsal düzenin sağlıklı bir biçimde yönetilmesi ve sürdürülmesi için geçerli olan yazılı hukuk kurallarına kanun ya da yasa denir.

Engelli ve Yaşlı Hizmetler Genel Müdürlüğü, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'na bağlıdır.

Görevlendirme öncesi eğitim: Gönüllülere, yer alacakları görevlerde kullanacakları malzeme ve araçların kullanılmasının öğretilmesidir.

Siyasi bakış açısına sahip olmak, STK mantığına ters bir tutumdur. Buna rağmen siyasi felsefeye sahip STK'lar bulunsa bile, bu durum STK'ların ortak özelliği değildir.

Bireysel farklılıklara yönelik çevresel koşullar yaratılmaması bireyin topluma katılımını sınırlandırmakta ya da engellemektedir. Engelliliği bu bakış açısıyla ele alan yaklaşım “Sosyal Model” olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

EHİS’te Sosyal Model yaklaşımı kabul edilmektedir. Sosyal model engelliliği bireyler arasındaki fiziksel, zihinsel vb. farklılıkların bir yansıması olmaktan çok toplumdaki ayrımcılığın ve önyargının bir sonucu olarak görmektedir. EHİS, Sosyal Model yaklaşımıyla engelli bireylerin haklarının korunması ve geliştirilmesine yol açmak amacıyla devletlerin bu konudaki sorumluluklarını ortaya koymaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Artık engellilik, yalnızca bireyin özelliklerinden değil bununla birlikte bireyin çevresiyle etkileşiminin bir sonucu olarak görülmektedir. Bireysel farklılıklara
yönelik çevresel koşullar yaratılmaması bireyin topluma katılımını sınırlandırmakta ya da engellemektedir. Engelliliği bu bakış açısıyla ele alan yaklaşım “Sosyal Model” olarak adlandırılmaktadır. EHİS’te de Sosyal Model yaklaşımını kabul edilmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Madde 9- Erişebilirlik: Taraf devletlerin engelli bireylerin toplumun her alanına diğer bireylerle eşit koşullarda erişebilmeleri için almaları gereken
tedbirleri içerir. Doğru cevap E seçeneğidir.