ÖZEL EĞİTİM

Özel gereksinimi olan çocukların eğitimlerinde, genel eğitime ek ya da ondan farklı bazı özel düzenlemelere gidilmesi gerekmektedir. Bu düzenlemelerin bütününe özel eğitim Özel gereksinimi olan bireylerin bağımsız yaşama olasılığını en üst düzeye çıkarmayı hedefleyen, bireysel olarak planlanan, sistematik olarak uygulanan ve dikkatli bir biçimde değerlendirilen öğretim hizmetlerinin bütünüdür.

Montessori öğretmenlere, çocukların doğal olarak kendiliğinden yerine getirdiği davranışları gözlemelerini ve daha sonra gelişimlerini cesaretlendiren öğrenme yaşantıları düzenlemelerini önermektedir.

1997 yılında çıkarılan 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’de tanısı konmuş özel eğitime gereksinimi olan çocuklar için okulöncesi eğitim zorunlu hale getirilmiş ve bu zorunluluk bu kanuna dayalı olarak yayımlanan özel eğitim hizmetleri yönetmeliklerinde yer almıştır.

Öğrencinizin özel eğitime uygunluğunun değerlendirilmesini isteyebilirsiniz. Ancak bunu yapmadan önce kendinize bazı sorular sormanız gerekebilir. Bu sorulardan bazıları şunlardır:
Öğrenme ya da davranışlarında örüntü görmemem nedeniyle kaygılanmalı mıyım?Öğrencinin karşılanmayan gereksinimlerinin belirli davranış örnekleri nelerdir?Öğrencinin gereksinimleri zaman geçtikçe artıyor mu?
Öğrenmeyi olumsuz etkileyen sürekli bir örüntü ya da durum var mı?
Öğrencinin öğrenmesi ve davranışları, sınıftaki diğer öğrencilerden önemli derecede farklı mı?

Sınıfınızdaki öğrencilerinizin yetersizlik gösterme durumlarının değerlendirilmesi sürecinde yer alan basamaklar şunlardır;
Karşılanmayan gereksinimlerin analizini yapmak,
Gözlemlerinizi paylaşın ve kendi müdahalelerinizi deneyin,
Aileyle ilişki,
Diğer öğretmen ve meslek elemanları ile ilişki kurmak,
Basit müdahaleler,
Karşılanmayan gereksinimin kaydedilmesi.

Özel Eğitim Hizmetleri Kurulunda tarafından Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu düzenlenen rapor doğrultusunda öğrencinin resmi okul ya da kuruma yerleştirilmesine karar verir ve gerekli özel eğitim önlemlerini alır. Tanılamaya konu olan çocuğun durumu, Özel Eğitim Hizmetleri Kurulunda karara bağlanır.

Özel gereksinimi olan çocuklar olarak adlandırılan bazı çocukların fiziksel özellikleri ve/veya öğrenme yetenekleri, bu çocukların eğitimlerinde bireyselleştirilmiş eğitim programlarını, yani özel bir eğitimi gerektirecek ölçüde normlardan farklılık gösterir. Normlarda farklılık, altta ya da üstte olabilir. Bu yönüyle özel eğitime gereksinimi olan çocuklar terimi, öğrenme ve/veya davranış problemleri gösteren çocukları, bedensel ya da duyusal yetersizliği olan çocukları olduğu kadar zihinsel olarak üstün ya da özel yetenekli çocukları da içerisine almaktadır.

Amerika’da 1960’lı yıllarda yoksullukla mücadele kapsamında çeşitli yasal düzenlemelere gidilmiştir. Bu düzenlemelerin birincil amacı, düşük gelirli ailelerden gelen çocuklar için eğitimsel ve sosyal fırsatlar sağlayarak yoksulluk çemberini kırmak idi. Proje kapsamında 2.500 çocuk gelişim merkezinde, 550.000 çocuk yer aldı.

Araştırmalar, erken çocukluk eğitimi programlarının, iyi bir biçimde hazırlanmış amaçlarla dikkatli bir biçimde planlandığında ve yine iyi bir biçimde planlanmış değerlendirmeleri içerdiğinde yaşamları sosyo-ekonomik dezavantajlar, aile sorunları ve tanılanmış yetersizlikler tarafından tehdit altında olan çocukların gelişimsel yörüngelerini olumlu yönlerde etkilediğini göstermektedir. Bu yönüyle aile-çocuk etkileşim örüntüleri ve ilişkilerini dikkate alan çocuk temelli eğitimsel etkinlikleri içeren programlar daha etkili olmaktadır.

Erken eğitim, erken çocukluk eğitimi dönemini (0-3 yaş) ve okulöncesi eğitim dönemini (3-6 yaş) kapsamaktadır.

Özel eğitime gereksinimi olan çocuklar terimi, öğrenme ve/veya davranış problemleri gösteren çocukları, bedensel ya da duyusal yetersizliği olan çocukları olduğu kadar zihinsel olarak üstün ya da özel yetenekli çocukları da içerisine almaktadır.

Yetersizlik; bir şeyi yapmada yeterli olmamayı, belirli bir şekilde davranmada sınırlı kapasiteyi tanımlamaktadır.

Okulöncesi dönemde, genel eğitim programları ile özel eğitim programları arasında; dolayısıyla eğitim uygulamalarında bazı farklılıklar vardır. Bu farklılıklar, özel eğitimi özel yapmaktadır. Bu dönemdeki genel eğitimde, normal gelişim gösteren çocukların gelişim düzeylerine uygun beklentiler ve öğrenme ortamları temel alınmaktadır. Buna göre çocuklardan beklenen ürünler, yaş gruplarına göre önceden tanımlanmakta ve öğretme ortamları buna göre düzenlenmektedir. Bu ortamlarda çocuğun öğrenmede etkin bir rol üstlenmesine önem verilmektedir. Özel eğitimde ise çocukların performansına dayalı olarak beklenen ürünlerin belirlenmesi ve öğrenme ortamlarının buna göre düzenlenmesi temel alınmaktadır.

Erken eğitim, erken çocukluk eğitimi dönemini (0-3 yaş) ve okulöncesi eğitim dönemini (3-6 yaş) kapsamaktadır.

1997 yılında çıkarılan 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’de (KHK), tanısı konmuş özel eğitime gereksinimi olan çocuklar için okulöncesi eğitim zorunlu hale getirilmiş ve bu zorunluluk bu kanuna dayalı olarak yayımlanan özel eğitim hizmetleri yönetmeliklerinde yer almıştır.

37-72 ay arasındaki özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin okulöncesi eğitimi zorunludur. Ancak, bireylerin gelişim ve bireysel özellikleri dikkate alınarak okulöncesi eğitim dönemi süresi bir yıl daha uzatılabilir.

Öğrencinin gereksiniminin bir yetersizlik durumu ile ilişkili olabileceğine karar verme sürecinde öğretmenler karşılanmayan gereksinimlerin analizini yaparak belirli davranış örneklerini ortaya koymak, öğrenciyi olumsuz etkileyen sürekli bir örüntü ya da durum var mı belirlemek, aile ile iletişim kurmak, gözlemlerini diğer deneyimli öğretmenler ile veya okulun psikolojik danışma ve rehberlik servisiyle paylaşmak ve kendi basit müdahalelerini uygulayarak karşılanmayan gereksinimleri kalıcı hale getirmek ve başkalarıyla paylaşmayı kolaylaştırmak amacıyla kaydetmek öğretmenin yapabilecekleri arasındadır. Ancak gözlemlerini aile ile paylaşmadan doktora yönlendirmek bu uygulamalar arasında yer almaz.

Yetersizliğinden, bir başka deyişle özel gereksinimi olduğundan, ciddi bir biçimde kuşku duyduğunuz öğrencinizin durumunu okulunuzdaki rehberlik ve psikolojik danışma servisine iletmeniz gerekir. Öğrencinin durumu, gerektiğinde okulunuzdaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yürütme komisyonunda ele alınabilir.

Öğrencinin gereksiniminin bir yetersizlik durumu ile ilişkili olup olmadığına karar vermede, RAM bünyesinde oluşturulan Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu önemli bir rol üstlenmektedir. ÖEDK’nin temel görevi, eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecini gerçekleştirmektedir. Kurul, bu amaç doğrultusunda hazırlanan dosyayı inceleyerek öğrencinin özel eğitime gereksinimi olup olmadığı konusunda yönlendirme niteliğinde bir karar verir. Verilen karar, öğrencinin özel eğitime gereksinimi olduğu yönünde ise yetersizliğin adı konur (Buna “tanılama” diyoruz.) ve öğrenci için en uygun eğitim ortamını, alacağı destek eğitim hizmeti ve eğitim planını içeren bir rapor düzenlenerek Milli Eğitim Müdürlüğünün onayına sunulur. Müdürlük, bu raporu bünyesinde oluşturulan Özel Eğitim Hizmetleri Kuruluna (ÖEHK) gönderir. Ancak konu, öğrencinin Millî Eğitim Bakanlığına bağlı özel özel eğitim okul ya da kurumlarına yerleştirilmesi olduğunda Kurulun düzenleyeceği rapor yeterli olmaktadır.