ÖZEL EĞİTİM - Deneme Sınavı - 8

Eklektik Model’e göre çocuğun rolü etkileşimleri kendi başlatan, çevresini aktif bir şekilde keşfeden ve etkinlik ve nesneleri kendi ilgisine göre seçen olmasıdır. Diğer seçenekler yetişkinin rolüne ait işlevlerdir.

Eklektik Model’e göre programın içeriği program temelli değerlendirme sonucu belirlenen amaçların yer aldığı, tüm gelişimsel alanlarda beceri gelişimini destekleyici, Doğal sosyal ve iletişimsel etkileşimleri destekleyici olmalıdır. Diğer seçenekler yöntem/uygulama bileşenine ait işlevlerdir.

Okulöncesi özel eğitimde Öğretim teknikleri, bilimsel dayanaklı uygulamaları yansıtmalı ve anlamlı değerlendirmelerle şekillendirilmelidir.

Karşılıklı Etkileşim Kuramı çocuğun gelişimini en üst düzeyde desteklemek için çocuk-birincil bakıcı (anne baba ya da bakıcı)-eğitimci (uzman) arasındaki etkileşimlerin olumlu olması gerektiğini belirtmektedir.

Duyularla deneyim etkinlik köşesi, çocukların çeşitli duyular ile deneyim yaşamasına olanak sağlar. Ayrıca değişik yapıdaki (sıvı, katı, pürüzlü, yumuşak, sert vb.) materyallerle etkileşim olanağı sunar. Bu köşede yer alan duyu havuzu; her hafta farklı duyulara hitap eden materyaller (su, pamuk, kum, toprak, makarna, taş, tıraş köpüğü vb.) ve bu materyallere uygun, haftanın ünite ve temasına uygun oyuncak ya da nesneler (plastik hayvanlar, değişik boyda ve renkte şekiller, plastik kova, kürek vb.) ile doldurulur.

Okulöncesi kurumlardaki rutinler arasında toplu etkinlikler, beslenme zamanı, hikâye okuma zamanı ve serbest oyun oynama zamanı gibi rutinler yer alabilmektedir.

Motivasyon, kişiyi harekete geçiren güçtür.

Günlük rutinler sırasında çocuğun gelişimine ve bireysel özelliklerine uygun etkinliklerin, oyuncak, nesne ve araç gereçlerin kullanımı; doğal öğretim tekniklerinin bu bağlamda kullanımını kolaylaştırır ve doğal öğretim tekniklerinin temel özelliklerinden biri olarak görülür. Çocuğun gelişimsel ve bireysel özelliklerine uygun etkinlik, araç gereç, nesne ya da oyuncaklar seçilirken çocuğun ilgileri ya da çocuğu yüksek düzeyde motive edici olanlara öncelik verilmesi de oldukça önemlidir.

Öğretimsel düzenlemelerde yer alan planlamalar; çocuğun içinde yer alacağı programın özelliğini, bu programdaki yetişkin ya da eğitimcilerin rolünü, çocuğun rolünü, programın odaklandığı bilgi ve becerileri, programın işleyişini ve programın felsefesini ya da kuramsal temellerini içerir.

Eklektik model, özel gereksinimi olan çocukların eğitimsel ve gelişimsel gereksinimlerini ne informal ne de formal yaklaşımların tek başına karşılayamayacağını vurgulayarak hem bilişsel hem de davranışçı yaklaşımların ilkelerinden yararlanmaktadır.

Çocuk merkezli yaklaşımda çocuğun rolü “kendi ilgisine göre etkileşimler başlatma” şeklindedir.

Eğitim programı, çocuğun motive olabileceği ve eğlenceli bağlamlarda pek çok amacı gerçekleştirmeye hizmet eden “etkinlik temelli” olmalıdır.

Küçük kas köşesi: Bu köşe, önemli bilişsel ve küçük kas becerilerini geliştirici masaüstü araç gereçleri ve etkinlikleri içerir. Oyun hamuru, bloklar, basit yapbozlar, iç içe konan oyuncaklar bu köşede yer alabilecek araç gereçlerden bazılarıdır. Bu araç gereçler özellikle neden-sonuç ilişkisi oluşturma, nesneleri diğer nesneler ile birleştirme, gruplama, dizme ve sınıflandırma becerilerini destekleyici deneyimler sağlar.

Çocuğu öğrenmeye ya da araştırmaya teşvik edici; yani dışsal motivasyon etmenlerine su, yiyecek, sözel övgü ya da nesneler gibi durumlar örnek olarak verilebilir. Oyun oynama içsel motivasyona örnek verilebilir.

Doğal öğretim ilkeleri arasında öğretim fırsatları yaratma ve kullanma, yardım Sunma/İpucu türleri, fırsat öğretimi yer almaktadır. Ayrık denemelerle öğretim ve yanlışsız öğretim yöntemleri davranışçı öğretim yöntemleri arasında gösterilmektedir.

Günlük rutinlerde yetişkinlerin kullanabileceği öğretim fırsatları yaratan bazı doğal öğretim teknikleri bulunmaktadır. Bunlar; talep etme, seçenek sunma, ulaşılamaz hale getirme, az miktarda (sınırlı oranda) verme, etkinlikleri eksik bırakma, şaşırtıcı beklenmedik durumlar yaratma, paralel ve kendi kendine konuşma ve genişletmedir.

Kısmi model olma: Kısmi model olma, yapılması istenen davranışı ya da beceriyi tam olarak yerine getirmeksizin bir bölümünün çocuğa gösterilerek ya da söylenilerek yapılmasını içerir.

Çocuğun ilgisini göstererek başlattığı etkileşime yetişkinin katılması, fırsat öğretiminin ikinci adımıdır. Bu aşamada çocuğun baktığı şeye bakarak, baktığı şeyin adını söyleyerek, soru sorarak ya da yorum yaparak çocuğun başlattığı etkileşime ya da iletişim girişimine katılmak önemlidir. Bu aşamada yetişkin, çocuğun etkileşimine katılarak çocuğun daha üst düzey bir beceri ya da davranışı göstermesine olanak sağlar.

Okulöncesi eğitim ortamlarında yaygın olarak gözlenen sosyal ve duygusal gelişim sorunları üç başlık altında toplanabilir: saldırganlık, içe dönüklük ve aşırı hareketlilik-dikkat dağınıklığı. Fiziksel saldırı, jest ve mimiklerle saldırı ve sözel saldırılar saldırganlık; yalnızlık ve başkaları ile ilişki kurmama içe dönüklük; çok konuşma, çok hareket etme dikkat sürdürememe ise aşırı hareketlilik ve dikkat dağınıklığına örnek olarak verilebilir.

Fiziksel saldırı, jest ve mimiklerle saldırı ve sözel saldırılar saldırganlık; yalnızlık ve başkaları ile ilişki kurmama içe dönüklük; çok konuşma, çok hareket etme dikkat sürdürememe ise aşırı hareketlilik ve dikkat dağınıklığına örnek olarak verilebilir.