ÖZEL EĞİTİM - Deneme Sınavı - 7

Aşama modeline göre ailelerin yetersizliği olan çocuğa uyum sürecinde geçirdiği üç evre bulunmaktadır. Sorudaki açıklama birinci evrede yer alan reddetme aşamasını tanımlamaktadır.

Ailelerin yetersizliğe uyum sürecinde aşama modeline göre geçirdiği 3. evrede yer alan son aşama kabul ve uyum aşamasıdır. Bu aşamaya erişebilen anne babalar; çocuklarını olduğu gibi kabul etmeye, çocuğu ailenin bir üyesi olarak benimsemeye hazırdırlar. Bu aşamada aile, yetersizliği olan çocukla ilişki içerisine girer, onun gereksinimlerini karşılamaya çalışır.

Ailede yetersizliği olan bir çocuk olması nedeniyle onlar da üzüntü içerisindedirler. Büyük anne ve büyük babalar arasında yaygın olarak hakim olan duygular arasında kızgınlık, suçlama ve kabullenme yer almaktadır. Büyük anneler ve büyük babalar yaygın olarak kızgınlıklarını ifade etmek için ise “Çünkü hamileyken sigara içti, ailesi hiçbir zaman iyi değildi, sadece şunu yapsalardı...” gibi cümleler kullanırlar.

Günümüzde anne-babaların eğitime katılmaları görüşünü destekleyen nedenler arasında:
Aileler, çocuklarının gerçek durumunu herkesten daha iyi bilirleri ve onları daha iyi tanımaları,
Aileler, çocuklarının öğrenmeleri ile daha ilgili olmaları
Çocuğun eğitime başladığı andan itibaren onun eğitim programına doğrudan katılan ilk yetişkin grubu olmaları,
Aileler, toplum tarafından kendilerine ve çocuklarına sağlanan hizmetlerinin niteliğini artırmada etkili olabilmeleri ve
Aileler, gün boyunca çocuklarına eğitim hizmeti veren ekip tarafından alınan kararları izleyebilir ve uygulayabilir olmaları yer almaktadır.

Anne-baba ve öğretmen işbirliğinin anne-babaya sağladığı yararlar aşağıdaki gibidir.
Öğretmenin amaçlarının ve çocuğun gereksinimlerinin daha iyi anlaşılmasını sağlar.
Özel gereksinimi olan bir çocuğun anne babası olarak hak ve sorumlulukları hakkında bilgi edinmelerine yardımcı olur.
Anne babaya çocuğun okul programı ve bu programa nasıl katılabileceği konusunda bilgi sağlar.
Okul programlarının olumlu etkilerinin evde de sürdürülmesinin yollarını arar.
Çocuğun ev yaşamı için uygun olacak işlevsel davranışları öğrenmelerine yardımcı olacak becerileri geliştirir.
Bugün ve gelecekte çocuğu için önemli kaynaklara ulaşmayı sağlar.

Öğretmenlerin anne-babalarla etkili işbirliği kurmasını engelleyen tutum ve davranışlar şöyle sıralanabilir:
-Anne-babaları çaresiz kişiler olarak görme,
-Uzak ve mesafeli davranma,
-Anne-babaları psikolojik sorunları olan kişiler olarak görme,
-Anne-babaları yetersiz görme,
-Anne-babalara ilişkin olumsuz beklentiler içinde olma,
-Anne-babaları çeşitli terimlerle etiketleme eğiliminde olma.
-Anne ve babalara olumlu beklenti içinde olma, öğretmen ve ailenin işbirliğinin yararlarıdır.

Ailelerle bireysel toplantılar, anne-baba katılımını sağlamanın en etkili yollarından biri olarak yapılabilir. Bu toplantılarda öğretmen kullandığı dili ve anlattığı konuları kişiye özelleştirebilir ve önerileri bireyselleştirebilir. Bu nedenle çocukları hakkında bilgilerin kendileri ile ayrıntılı biçimde toplandığı toplantılar bireysel yapılan toplantılardır.

Grup toplantıları, anne-babaların birbirleriyle etkileşime girmek için fırsatlar sunan toplantılardır. Bu toplantılar genellikle Kendi yaşadıklarıyla benzer deneyimleri olan anne-babalarla gerçekleştirilir. Ancak bu toplantılarda öğretmen bireysel bir dil değil daha genel bir konuşma dili tercih eder.

Özel gereksinimi olan çocukların eğitimlerinde, genel eğitime ek ya da ondan farklı bazı özel düzenlemelere gidilmesi gerekmektedir. Bu düzenlemelerin bütününe özel eğitim Özel gereksinimi olan bireylerin bağımsız yaşama olasılığını en üst düzeye çıkarmayı hedefleyen, bireysel olarak planlanan, sistematik olarak uygulanan ve dikkatli bir biçimde değerlendirilen öğretim hizmetlerinin bütünüdür.

Aile sistemi, kendisini oluşturan parçaların toplamıyla ortaya çıkan dört alt sistemden oluşur: (a) Evlilik, (b) anne babalık, (c) kardeş olma ve (d) geniş aile olma. Dolayısıyla çekirdek aile olmak alt sistem parçaları arasında yer almamaktadır.

Aile sistemi, dört aile özelliğiyle açıklanmaktadır. Bunlar
(a) ailenin kaynakları,
(b) ailenin etkileşimleri,
(c) ailenin işlevleri ve
(d) ailenin yaşam döngüsüdür. Ailenin tükenmişlik düzeyi aile sistemini açıklayan özellikler arasında yer almamaktadır.

Montessori öğretmenlere, çocukların doğal olarak kendiliğinden yerine getirdiği davranışları gözlemelerini ve daha sonra gelişimlerini cesaretlendiren öğrenme yaşantıları düzenlemelerini önermektedir.

Ailelerin tepkilerini açıklayan çeşitli model ve yaklaşımlar bulunmaktadır. Ailelerin çocuklarının yetersizliği olduğunu öğrendiklerinde gösterdikleri ilk tepkiler genellikle şok, inkâr ve konan tanıya inanmama aşamalarından oluşmaktadır. Bu ilk tepkileri öfke, suçluluk, depresyon, utanç, düşük benlik, çocuğu reddetme ve hüzün izlemektedir.

Aile tepkilerini açıklayan modeller içerisinde en bilineni, üç evreden oluşan aşama modelidir. Birinci evre şok, reddetme ve depresyon aşamalarından; ikinci evre karmaşa, suçluluk, kızgınlık aşamalarından; üçüncü evre ise pazarlık etme ile kabul ve uyum aşamalarından oluşmaktadır.

1997 yılında çıkarılan 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’de tanısı konmuş özel eğitime gereksinimi olan çocuklar için okulöncesi eğitim zorunlu hale getirilmiş ve bu zorunluluk bu kanuna dayalı olarak yayımlanan özel eğitim hizmetleri yönetmeliklerinde yer almıştır.

Pazarlık etme olan bu dönemde aile, çocuğunun yetersizliğini ortadan kaldırmanın yollarını arar. Aile için önemli olan çocuğun normal hale gelmesi olduğundan herkesle anlaşmaya girebilir. Bu kişi tıp doktoru, uzman, sihirli güçleri olduğu sanılan biri, hatta Tanrı olabilir.

Ailenin yaşam döngüsü içinde yetersizliği olmayan kardeşlerin değişen gereksinimleri olduğu açıkça görülmektedir. Örneğin küçük kardeşler, yetersizliği olan kardeşleri gibi yetersizliklerinin olmayacağı konusunda ikna edilmeye gereksinim duyabilirler. Bunun yanı sıra okul çağında olan çocuklar, okuldaki arkadaşlarının kardeşinin yetersizliğine yönelik sorularına yanıt verebilmek için bilgilendirilmeye gereksinim duyarlar. Ergenlik ve gençlik dönemindeki çocukların, kardeşlerinin gelecekleri ve kendilerinin gelecekteki rolleriyle ilgili ek bilgilere gereksinimleri olabilir.

Günümüzde anne babaların eğitime katılmaları görüşünü destekleyen nedenler şöyle belirtilebilir:
•Aileler, çocuklarının gerçek durumunu herkesten daha iyi bilirler ve onları daha iyi tanırlar.
• Aileler, çocuklarının öğrenmeleri ile daha ilgilidirler.
• Çocuğun eğitime başladığı andan itibaren onun eğitim programına doğrudan katılan ilk yetişkin grubu, ailelerdir.
• Aileler, toplum tarafından kendilerine ve çocuklarına sağlanan eğitim hizmetlerinin niteliğini artırmada etkili olabilirler.
•Aileler, gün boyunca çocuklarına eğitim hizmeti veren ekip tarafından alınan kararları izleyebilir ve uygulayabilirler.

Uygun davranışların hem ev hem de okul ortamlarında pekiştirilmesi için daha fazla olanak sağlaması anne baba-öğretmen iş birliğinin öğretmene sağladığı yararlardan biridir. Diğer seçeneklerde anne babaya sağladığı yararlara yer verilmiştir.

Öğretmenlerin anne babalarla etkili bir iş birliği kurmasını engelleyen tutum ve davranışlar şöyle sıralanabilir: Anne babaları çaresiz kişiler olarak görme, uzak ve mesafeli davranma, anne babaları psikolojik sorunları olan insanlar olarak görme, çocuğun bu durumlarından anne babaları sorumlu tutma, anne babaları yetersiz görme, anne babalara ilişkin olumsuz beklentiler içinde olma, anne babaları çeşitli terimlerle etiketleme eğiliminde olma. Anne babaları yeterli görme iş birliğini engelleyici bir tutum değildir.