ÖZEL EĞİTİM - Deneme Sınavı - 5

Suçluluk: Bu aşamada aile, sürekli olarak “Neden böyle bir sorunla karşılaştık?” sorusunu sorar. Bu dönemde aileler, çocuklarının yetersizliğine geçmişte yaptıkları hataların neden olduğunu düşünebilir.

İkinci evre karmaşa, suçluluk, kızgınlık aşamalarından oluşmaktadır.

Aile yaşam kalitesini araştıran bir çalışmada, aile yaşam kalitesi anketi geliştirilmiştir (Cook, Klein ve Tessier, 2008). Ankette yaşam kalitesinin beş alanı belirlenmiştir:
(a) Sağlıklı gelişim için fiziki olanaklar,
(b) yetersizlik konusu ile ilgili destek,
(c) aile etkileşimi,
(d) anne babalık ve
(e) duygusal olarak sağlıklı olma. Kültürel özellikler bu alanlardan değildir.

Anne baba-öğretmen işbirliğinin anne babaya sağladığı yararlar;
• Öğretmenin amaçlarının ve çocuğun gereksinimlerinin daha iyi anlaşılmasını sağlar.
• Özel gereksinimi olan bir çocuğun anne babası olarak hak ve sorumlulukları hakkında bilgi edinmelerine yardımcı olur.
• Anne babaya çocuğun okul programı ve bu programa nasıl katılabileceği konusunda bilgi sağlar.
• Okul programlarının olumlu etkilerinin evde de sürdürülmesinin yollarını arar.
• Çocuğun ev yaşamı için uygun olacak işlevsel davranışları öğrenmelerine yardımcı olacak becerileri geliştirir.
• Bugün ve gelecekte çocuğu için önemli kaynaklara ulaşmayı sağlar.

Erken eğitim, erken çocukluk eğitimi dönemini (0-3 yaş) ve okulöncesi eğitim dönemini (3-6 yaş) kapsamaktadır.

Anne babalar etkili öğretmen-anne baba iş birliğinin kurulmasını engelleyici bir durum sergileyebilirler. Bunlar; anne babaların ekonomik yetersizlikleri, öğretmenle iş birliği yapmadaki isteksizliği, evdeki diğer aile bireylerin sorumluğunun fazla olması, evdekilerin gerektiği kadar sorumlu davranmamaları olarak sıralanabilir.

Etkinlik ya da oyunları yarışmaya dönüştürüp kazanma, birinci olma gibi hedeşere yönelmeyin. Çocuklar sadece oyun oynamak ister. Anne babanın evde kullanabileceği yararlı olabilecek bir etkinlik ya da oyun seçin. Bu, dı- şarıdan pahalıya alınacak oyun ya da etkinlik setleri yerine evdeki kaynakları kullanarak yapabilecekleri bir etkinlik olsun. Yani B şıkkındaki bilgi yanlıştır.

Okulöncesi eğitimde anne babalarla yapılacak çalışmalar; anne babaları gözlemci ve katılımcı olarak görme, bireysel ve grup toplantıları düzenleme şeklinde sıralanabilir.

Anne baba eğitim grupları, aynı zamanda anne babaların çocuk yönetimi ve ev merkezli beceri öğretimi gibi konularda bilgi edinmelerine fırsat sağlayacaktır.

Öğretmenlere verilebilecek öneriler;
• Çocuğun gereksinimlerini ailesinden daha iyi bildiğinizi sanmayın.
• Günlük dille ve planlı konuşun.
• Özel gereksinimi olan çocukların anne babaları hakkında yapılan genellemelere izin vermeyin.
• Anne babalara karşı korkutucu ya da savunmacı olmayın.
• Çocuk için öncelikli konulara yer verin.
• Anne babaların iyimser olabilme çabalarında onlara yardımcı olun.
• Bir an önce bir şeylerle başlayın. Ne kadar erken başlanırsa o kadar yol alınır.
• “Bilmiyorum.” demekten korkmayın.
Ailelere çocuğun gereksinimlerini onlardan daha iyi bildiğinizi açıklamak yerine birlikte karar vererek hareket edilmelidir.

Değerlendirme, uygun eğitsel kararlar alabilmek için öğrenci davranışlarına ya da performansına ilişkin çeşitli test ya da ölçümlerin yapılması olarak ele alınabilir. Değerlendirme için çeşitli tanımlar yapılmıştır. Örneğin değerlendirme, bir karara varabilmek için bilgi toplama süreci olarak tanımlanabilir. En kabul gören tanıma göre değerlendirme, çocuk hakkında eğitsel bir karar alabilmek için gerçekleştirilen bilgi toplama sürecidir.

En geniş anlamda değerlendirme, çocuğun davranış ve performansına ilişkin bilgi toplama olarak ele alınır. Bu amaçla sıralanan altı alanda bilgi toplanarak çocuk ve uygulanacak olan eğitime ilişkin karalar alınır. Bu alanlar; tarama, tanılama, özel eğitime uygunluğu belirleme, program planlanma, gelişimi kaydetme ve son değerlendirmedir.

Tarama, çocuğun herhangi bir yetersizliğe sahip olup olmadığını ve derinlemesine bir değerlendirme gerekip gerekmediğini ortaya koymak için başlangıçta yapılan bir değerlendirmedir.

Tarama testi kullanılmaya karar verildiğinde şu özelliklere dikkat edilmelidir: Testi kullanacak olan kişinin bu konudaki uzmanlık düzeyi, testin psikometrik özellikleri testin geçerlik ve güvenirliği, test maddelerinin temel işlevsel bilgi toplama özelliğine sahip olması, norm geliştirmek üzere testin uygulandığı grup ile tarama yapılacak olan çocukların benzerliği, maliyet ve zaman etmenleri.

Tanılama, çocuğun bir yetersizlik ya da gelişimsel bir gecikmeye sahip olup olmadığını ortaya koymak üzere gerçekleştirilen ve tarama aşamasından daha yoğun olan aşamadır.

Değerlendirme aşamaları dikkate alınarak uygulanmalıdır. Değerlendirme farklı bilgi kaynakları, farklı ortam ve bileşenlerden yararlanılarak yapılmalıdır. Çocuğun en çok etkileşim kurduğu kişiler, anne baba, bakıcı ya da öğretmen, değerlendirmenin merkezinde yer almalıdır. Değerlendirme, iş birlikçi yaklaşım benimsenerek gerçekleştirilmelidir. Değerlendirme belli bir gelişim alanına yönelik değil tüm gelişim alanlarını kapsayan gelişimsel bir model benimsenerek yapılmalıdır.

Değerlendirme araçları öncelikle iki grupta toplanmıştır:
(a) testler,
(b) alternatif değerlendirme yöntemleri. Testler, norm dayanaklı testler ve ölçüt dayanaklı testler olmak üzere iki grupta toplanırken alternatif değerlendirme yöntemleri ise belli başlıcaları gözlem, görüşme ve portfolyo değerlendirmesi (özgün değerlendirme) olmak üzere üç grupta toplanabilir.

Bir testte geçerlik, testin ölçmek istenen değişkeni ölçüp ölçmediği olarak tanımlanır.

Tüm öğretmen nitelikleri ve öğretmenin sahip olduğu ayrıcalıklar dikkate alındığında okulöncesi öğretmeni iyi bir gözlemci olmalıdır. Çoğunlukla öğretmenler, çocuğu akranları ve diğer yetişkinlerle etkileşim halindeyken en fazla gözleyebilme olanağına sahip kimselerdir ve bu anlamda öğretmenin formal ve formal olmayan gözlemleri, çocuğun durumuna ilişkin en iyi bilgi kaynağıdır.