OTEL YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 16

Uzmanlık gücünün kaynağı, yöneticilerin sahip olduğu özel bilgi, uzmanlık, beceri ve deneyimlerdir. Bu kaynaklar ne kadar önemliyse ve ne kadar az kişi bunlara ulaşabilirse, yöneticinin sahip olduğu uzmanlık gücü o kadar çok olacaktır.

Her kuram liderlik sürecinin farklı bakış açılarından anlaşılmasına olanak sağlamaktadır. Liderlik kuramları; özellikler kuramı, davranışsal liderlik kuramları, durumsal liderlik kuramları ve çağdaş liderlik kuramları olmak üzere aşağıdaki dört ana başlıkta incelenebilir. Çağdaş Liderlik Kuramları ise yaklaşık son yirmi beş yıldır çeşitli kuramcılar tarafından yeni örgütsel liderlik kuramları olarak öne sürülmüşlerdir. Bu kuramlar, etkileşimci, karizmatik ve dönüşümcü liderlik olarak adlandırılmaktadır.

Şehir kulübü liderlik tarzında lider, üretime en az düzeyde ilgili gösterirken, astlarının istek ve mutluluklarını ön plana alarak, onlarla iyi ilişkiler kurmaya büyük önem verir.

Emrin veriliş biçimi çok önemli olup, bu süreçte yöneticilerin dikkat etmeleri gereken bazı kurallar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Otel yönetiminde yürütme işlevi kapsamında karşımıza çıkan bir diğer araç liderliktir. Liderlik, belirlenmiş amaçlara ulaşmak için grup üyelerini isteyerek gayret göstermeleri konusunda ikna edebilme yeteneğidir.

Durumsal liderlik kuramları, diğer kuramlardan farklı olarak, açıklanan lider özellikleri ve davranışlarının hangi durumlarda etkili olacağı konusuna yoğunlaşmaktadır. Bir başka deyişle, bu yaklaşımın genel varsayımı, değişik koşulların değişik liderlik tarzlarını gerektirdiğidir.

Karizmatik liderlerin temel özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

İş bölümü, işlerin çok küçük parçalara (görevlere) ayrılarak, bir kişinin işin tamamını yapması yerine, birden çok kişi tarafından birlikte yapılmasını ifade eder.

Biçimselleşme Derecesi: Otel işletmelerinde biçimselleşme derecesi, örgütte yürütülen işlerin ne ölçüde standartlaştırıldığını ve çalışanların davranışlarının ve
faaliyetlerinin ne ölçüde kurallara ve prosedürlere bağlandığını ifade eder. Yüksek ölçüde biçimselleşmiş örgütlerde, iş tanımları oluşturulur ve örgütsel kuralları ve iş
süreçlerini içine alan prosedür ve talimatlar geliştirilir; böylece çalışanların neyi, ne zaman ve nasıl yapacakları tam ve açık olarak belirlenir

Merkezileşme Derecesi: Merkezileşme derecesi, örgütte karar verme yetkisinin kademeler arasında nasıl dağıtıldığına ilişkin bir kavramdır. Bir otel işletmesinde, üst yönetim önemli kararları alırken, alt kademe çalışanlarına ne ölçüde az danışıyorsa, o işletme o ölçüde merkezileşmiş bir yapıya sahiptir. Astlar üst yönetim tarafından alınan kararlara katılabildikleri ölçüde, otel işletmesi merkezkaç bir örgüt yapısına sahip olacaktır (Robbins ve Coulter 2012). Öte yandan, merkezileşme derecesi ne kadar yüksek olursa denetim alanı o kadar dar ve ne kadar düşük olursa denetim alanı o kadar geniş olacaktır. Daha önce belirtildiği gibi bu durum, örgütteki hiyerarşik kademelerin sayısını belirleyecek ve örgüt yapısının sivri veya basık olması üzerinde etkili olacaktır (Eren 2001). Otel işletmelerinin, mutlak merkeziyetçi ya da mutlak merkezkaç bir örgüt yapısına sahip olmaları gerekmez. Bazı bölümlerinde (servis, kat hizmetleri vb.), yüksek ölçüde merkezileşmiş bir yapıyı uygulayan bir otel işletmesi; bazı bölümlerinde ise (satış ve pazarlama ve müşteri ilişkileri vb.) merkezkaç bir yapıyı benimseyebilir.

Amaçlara Ulaşmak İçin Yapılacak İşlerin Belirlenmesi: Otel işletmelerinin planlama sürecinde belirlemiş oldukları amaçlar çerçevesinde atılacak ilk adım, yapılacak işlerin belirlenmesidir. Bu çerçevede otel işletmelerinde kat hizmetlerine ilişkin olarak, müşteri odalarının ve genel alanların temizliği, cilalama, müşteri odalarının hazırlanması, çamaşırların ve mefruşatın yıkanması ve ütülenmesi, çiçek ve dekoratif düzenlemeler yapma gibi iş ve faaliyetler yürütülebilmektedir

Hiyerarşi İlkesi: Örgütlerde görev, yetki ve sorumluluklar yukarıdan aşağıya doğru, açık ve zincirleme bir şekilde derece derece inmeli; böylece örgütün en alt ve en üst kademeleri arasında tam bir uyumluluk ve dikey eşgüdüm sağlanmalıdır. Bunun sonucunda, otel işletmeleri, birbirine bağlı kademelerden oluşan, aşağı kademelere inildikçe yetki ve sorumlulukların azaldığı, yukarılara çıkıldıkça arttığı bir hiyerarşik yapı görünümü kazanırlar (Eren 2001). Öte yandan Fayol, kademe sayısının neden olabileceği sakıncaları ortadan kaldırılabilmek için “köprü ya da geçit ilkesi” adı verilen bir ilke de geliştirmiştir. Bu ilkeye göre, sonuçlarını üstlerine bildirmek şartı ile aynı seviyedeki astlara kendi aralarında doğrudan doğruya ilişki kurmalarına izin verilebilmelidir (Baransel 1979).

Hakkaniyet İlkesi: Hakkaniyet, hak ve adalete uygunluk ve doğruluk olarak tanımlanabilir (TDK 1988). Örgütte hakkaniyetin sağlanması, yine yöneticilerin temel sorumlulukları arasında yer alır. Bunu sağlamak için yöneticilerin astlarına hak ve adaletle, uygun ve doğru olarak davranmaları gerekir.

Düzen İlkesi: Örgütsel anlamda düzen, örgütteki maddi ve maddi olmayan varlıkların bir sıraya ve bir amaca göre yerleştirilmesidir (TDK 1988). Buna göre Fayol, düzen ilkesini, “Her şey için bir yer, her şey kendi yerinde”, şeklinde ifade etmiştir. Bu kapsamda, örgütteki tüm maddi varlıklar (makine, araç, gereç, bina vb.) örgütün temel amaçlarına uygun, etkinlik ve verimliliği artıracak şekilde tasarlanmalı ve yerleştirilmelidir. Öte yandan beşeri ve sosyal açıdan da düzenin sağlanması önem taşır. Çalışanların sahip oldukları bilgi, beceri ve yeteneklerine uygun işlere yerleştirilmesi, birimler ve çalışma grupları oluşturulurken kişiler arası uyumun ve eşgüdümün göz ardı edilmemesi bu ilkeye örnek olarak verilebilir.

Kumanda Birliği İlkesi: Emir-komuta birliği olarak da bilinen bu ilke, bir örgütte her astın yalnızca bir üstten emir almasını ve bir üste karşı sorumlu olmasını belirtir. Bu ilkenin uygulanmaması durumunda, otel işletmelerinde yetki zedelenmesi, disiplin bozukluğu, rol belirsizliği, rol çatışması, karışıklık ve düzensizlik ortaya çıkabilir (Baransel 1979).

Genel (Örgütsel) Çıkarların Üstünlüğü İlkesi: Bu ilkeye göre örgütün amaçları ve çıkarları, kişilerin veya onların oluşturduğu grupların amaç ve çıkarlarından önce gelmelidir (Hodgetts 1999). Çünkü, kişi ve grupların örgütlerde çalışmalarını sürdürebilmeleri ve bu yolla çeşitli kazanımlar elde edebilmeleri, ancak örgütün amaçlarına ulaşılabildiği ve çıkarlarının korunabildiği durumlarda söz konusu olabilir. Öte yandan yöneticilerin de çalışanların kişisel amaçlarını ve çıkarlarını göz ardı etmemeleri ve bunları örgütün amaçları ve çıkarları ile uyumlaştırmaları gerekir.

Otel işletmelerinde en çok ve yaygın şekilde kullanılan işlevsel bölümlere ayırma, benzer görevlerin ve faaliyetlerin bir bölüm altında toplanmasını öngörür. İşlevsel bölümlendirmenin tipik örnekleri, işletmelerin, finansman, pazarlama, insan kaynakları ve üretim gibi bölümlere ayrılmasıdır. Bu ölçüt, çalışanların, aynı veya benzer faaliyetlerde uzmanlaşmalarını, bu alanlarda deneyim kazanmalarını ve verimliliklerini artırmayı amaçlar (Ertürk 1995).

Otel yönetiminde planlama yönetim işlevlerinin ilkini oluştururken, denetim ise son işlevi oluşturmaktadır.

Denetim sistemi biçimsel olmalıdır.

Denetim geleceğe yön verecek nitelikte olmalıdır.

Denetim faaliyeti bütün örgütü kapsamalıdır.

Denetim için önemli olan kritik noktalar belirlenmelidir.

Denetim sistemi yeterli ölçüde esnek olmalıdır

Denetim için önemli olan kritik noktalar belirlenmelidir. Tüm iş süreçlerinin
her bir aşamasını tek tek denetlemek kimi zaman teknik, kimi zaman ekonomik açılardan akılcı olmayacaktır. Bu nedenle örgütsel başarı açısından
kritik öneme sahip noktaların neler olduğunun belirlenmesi ve bunların
denetim altında tutulması önem taşır. Örneğin gıda güvenliği açısından,
bir otelin mutfağında hamburger üretim sürecinin tüm aşamalarını her yönüyle denetlemek ekonomik açıdan akılcı olmayabilir. Sürecin tüm adımlarını denetlemek yerine kritik noktalar olabilecek pişirme, soğutma, malzemelerin kimyasal testlere tabi tutulması, ürün formülasyonunun kontrolü,
gıdaların metal parça taşıyıp taşımadığının tespit edilmesi gibi noktalar
(Bolat 2002) denetim altında tutulabilir.