OSMANLIDA İSKAN VE GÖÇ

Avrupa devletlerinin diplomatik desteğine sahip olan Balkan devletleri Trablusgarp Savaşı’ndan da faydalanarak 30 Eylül 1912’de seferberlik ilan ettiler. Bir hafta
sonra da Karadağ Osmanlı Devleti’ne savaş açtı. Yunanistan, Sırbistan ve Bulgaristan Karadağ’ın müttefiki olarak 17-18 Ekim 1912’de savaşa dahil oldular.
Çağdaş Avrupa gazetelerinden takip edilebileceği gibi Sırp, Bulgar, Yunan ve Kara
dağlı komitalar ve askerî birlikler savaş esnasında Müslüman sivil halkı yok etme politikasını gerçekleştirmeye yönelik faaliyetlere giriştiler. Netice itibarıyla Birinci Balkan Savaşı 6 hafta, ikinci Balkan Savaşı 4 hafta sürdü.

15 Mayıs 1919’dan itibaren Batı Anadolu’nun Yunanlılar tarafından işgali yeni bir
mülteci sorununu gündeme getirdi. Yunan kuvvetleri işgal ettiği şehirlerde Türk
güvenlik kuvvetlerinin ve sivil halkın elindeki silâhları toplayarak Türk toplumunu yerli gayrimüslimlere karşı savunmasız bir duruma düşürüyordu. Toplanan
silâhlar Yunan ordusundan temin edilenlerle birlikte Hristiyanlara veriliyordu.
Arkadan, subay, memur, imam gibi toplumun kanaat önderleri sudan sebeplerle hapsedilir, sürülür veya öldürülür. Amaç, Türk toplumunu işgallere karşı örgütleme yeteneğine teorik olarak sahip olduğuna inanılan potansiyel lider
adaylarını yok etmektir. Türk unsurunun bu sistemli yok etme ve göçe zorlama
siyaseti karşısında ilk tepkisi kaçmak yönünde oldu.

18. yüzyılda reayanın önemli bir kısmı köyünden kalkıp yine İstanbul veya civarındaki bir başka köye yerleşir. Anadolu’dan İstanbul’a yönelik reaya göçlerinin kahir ekseriyeti İç Anadolu ve Doğu Anadolu kökenlidir. Doğru yanıt “A” şıkkıdır.

1840’dan itibaren konar-göçerler Anadolu’nun çeşitli yerlerinde yerleştirilmeye çalışıldı. Amaç bir taraftan halkın refah ve güvenliğini arttırmak, diğer taraftan da Çukurova, Uzunyayla, Konya ve Dobruca gibi geniş ve verimli alanları şenlendirmekti. Doğru yanıt “D” şıkkıdır.

1828-1829 Savaşı esnasında Rumeli, Kafkasya ve Anadolu’da cephe ve cephe gerisindeki topluluklar yerlerinden oynadı. Balkanlarda Rum ve Bulgar nüfus, Doğu Anadolu’da ise Ermeni tebaa Rus ordularını takiben Kırım ve Kafkasya’ya göçürüldüler. Müslüman ahalinin bir kısmı da daha güvenli olduklarını düşündükleri yerlere çekildiler. Doğru yanıt “B” şıkkıdır.

1783 sonrasında kitle göçü mahiyetindeki ilk dalga 1792-1793 yıllarında gerçekleşti. Bunu 1802-1803, 1812-1813 ve 1830’lu yıllardaki dalgalar takip etti. En büyük göç dalgası ise 1853-1856 Kırım Harbi’ni müteakip on yıl içinde oldu. Doğru yanıt “B” şıkkıdır.

Rusya, 1783 yılında Kırım’ı işgal ve ilhak etti. İlhâkı müteakip, Rusların ilk icraatı Çarlık hâkimiyetini benimsemeyeceği düşünülen Kırım hanedanı Giraylar, Ruslara karşı ön saflarda savaşmış olan beyler ve mirzalar ile sair askerî ve dinî önderleri ve yakınlarını Osmanlı ülkesine sürmek oldu. Doğru yanıt “D” şıkkıdır.

1856-1876 seneleri arasında göç edenlerin miktarı hakkında verilen rakamlar 600 bin ila 2 milyon arasında değişmektedir. 1877-1878 Savaşı’nı müteakip göç yine kitlesel boyuta ulaştı ve 1877-1900 yılları arasında Doğu Anadolu ve Kafkasya’dan en az 300 bin kişi göç etti. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

Avusturya, 5 Ekim 1908’de Bosna-Hersek’i ilhak etti. İlhak sonrası göç hareketi tekrar hız kazandı. Anadolu’ya sevk edilen göçmenler daha ziyade Karahisar-ı Sahip, Eskişehir, Adapazarı, Biga, İzmit, Ankara ve Anadolu demiryolları güzergâhına yerleştirildi. Doğru yanıt “B” şıkkıdır.

Bulgaristan’ın göçürme politikası neticesinde Türk nüfusunun payı %40’lardan % 9,1’e kadar geriledi. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

1699-1821 yılları arası ada sükûnetli bir dönem geçirdi. 1820’li yıllarda adada 129 bin Hıristiyan, 160 bin Müslüman yaşamaktaydı. 1821’de Giritli Rumlar Mora isyanına destek verdiler. Bundan sonra 1865 yılına kadar üç kez daha isyan ettilerse de her defasında Osmanlı kuvvetleri tarafından bastırıldı. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

1820’li yıllarda adada 129 bin Hıristiyan, 160 bin Müslüman yaşamaktaydı. 1821’de Giritli Rumlar Mora isyanına destek verdiler. Göçler sonucu Müslümanların toplam nüfustaki payı %55’ten 1900’de %12’ye, 1912’de ise %9’a kadar gerileyecektir. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.