OSMANLIDA İSKAN VE GÖÇ

Kervanların güvenliği ve konaklaması için anayol kenarında tesis edilen vakıf yapılara han veya kervansaray adı verilir. Kervansaraylar, kitabelerinde ve kaynaklarda han, ribât şeklinde de geçmektedir. Han, şehir içinde konaklama ve ticaret amacıyla inşa edilen yapılar için kullanılan bir tabirdir. şehirlerarasındaki yollar üzerinde yaptırılan ve kuruluşları bakımından çeşitli ihtiyaçları karşılayacak şekilde olanlara ise kervansaray denilmektedir. Kervanlar, burada geçici olarak konakladıkları gibi ellerindeki malları pazarlama imkânı da bulmuş olurlardı. Osmanlı devrinde bu uzun yol hanlarının benzeri olarak büyük menzil külliyeleri ile birlikte menzilgâh kervansarayları da yapılmıştır. Bazı menzil külliyelerinin zamanla çevrelerinde bir kasaba, hatta bir şehrin doğup gelişmesi üzerine buradaki kervansaray, halk arasında yanlış olarak bedesten diye adlandırılmış, bu gaye ile de kullanılmıştır. Bu nedenle sorunun yanıtı (B) şıkkıdır.

Derbentciler bulundukları yerin iktisadî durumuna göre çiftçilik veya hayvancılıkla da meşgul olurlard›. Buna karşılık ise ürettikleri ürünlerinden vergi alınırdı. Derbentçiler sadece yetkili oldukları sahadan sorumlu olup, diğer derbendlere müdahale edemezdi.Her derbent mahalli müstakbel bir iskân topluluğunun daimî olarak oturacağı bir yer olduğundan derbentçilerin ikametleri ve ziraat yapıp geçimlerini sağlayabilmeleri için, kendilerine muayyen miktar arazi dağıtılmaktaydı. Devletin geri hizmet erbabı olan derbentciler emir şeklinde değil de hizmet teklifi olarak kendilerine arz edilmekte idi. Bu nedenle sorunun yanıtı (E) şıkkıdır.

Osmanlı Devleti halkına hizmet etmek, ülkenin iç ve dış güvenliğini, huzurunu, asayişini, sosyal ve ekonomik istikrarını sağlamak amacı ile ülkeyi daha şenlikli yani ıssız yerleri azaltmak için birçok kurum oluşturmuştur. Bunlar›; derbent, köprü, menzil, kale, cami-mektep, han, panayır şeklinde sıralamak mümkündür. Osmanlı Devletinde Yeniçeri Ocağı kaldırıldıktan sonra, yerine kurulan yeni ordu örgütünde görev yapan subayların oluşturduğu askerî sınıftır. Bu nedenle sorunun yanıtı (A) şıkkıdır.

İskanbaşı : İdareciler tarafından, yerleştirilen oymaklar ve boylar üzerine tayin edilen ve onların durumlarını, ruhiyatlarını çok iyi bilmesi lazım gelen ve daimî şekilde onlarla temas etmesi gereken fşahıstır. Bu nedenle sorunun yanıtı (E) şıkkıdır.

İskânda görevli olanlar arasında Türkmen ağasının, diğer bir adıyla Voyvodanın da önemli bir yeri bulunmaktad›r.Zira konar-göçer teşekküllerinden gerek padişah haslarına dâhil olanlar, gerekse bir sancağın vergi dairesine dâhil olarak mâlî bakımdan mukataaya verilmek suretiyle idare edildikleri zaman, voyvoda olarak bilinen kimseye bu topraklar malîkâne suretiyle verilmekteydi. Bu nedenle sorunun yanıtı (C) şıkkıdır.

Menzil, sözlükte bir günlük yol, yol üzerindeki konak yerleri veya ev anlamına gelmektedir. Osmanl› Devleti’nde, hareket hâlindeki bir ordunun konakladığı, bir kervânın durup geceyi geçirdiği, resmî evrâk taşımakla görevli olan bir memurun belirli mesâfelerde at değiştirmek, dinlenmek veya geceyi geçirmek için mola verdiği yer için kullanılan bir tabirdir. Bu nedenle sorunun yanıtı (C) şıkkıdır.

Beylerbeyi Osmanlı Devleti döneminde bir eyaletin yönetiminden sorumlu olan kişiydi. Kale, Derbent, Köprü, Menzil ise iskanın siyasi etkilerindendir. Bu nedenle sorunun yanıtı (B) şıkkıdır.

Çöl beyliği (çöl hâkimi): Halep civarında bulunan Arap aşiretlerine hükümet tarafından tayin edilmiş, onların denetim altına al›nmasından ve ayrıca yol kesen eşkiyayı ortadan kaldırmaktan sorumlu tutulan kimsedir. Bu nedenle sorunun yanıtı (E) şıkkıdır.

Bir cemaatin idarecisi olan kimse, o cemaat içerisinde seçkinleşmiş olan bir ailenin reisi idi. Bu kimselere “kethüda” denilmekteydi.

Subaşı, Osmanlı İmparatorluğu döneminde; barış zamanında asayişi sağlayan, savaş zamanında da orduda çeşitli görevlerde bulunan subaylardır. Bu nedenle sorunun yanıtı (A) şıkkıdır.

Osmanlı taşra teşkilatında kazaların birleşmesiyle oluşan yönetim birimine “Sancak” adı verilmektedir. Bu nedenle sorunun yanıtı (D) şıkkıdır.

Konar-göçerlerin küçükbaş hayvancılık özellikle koyun yetiştiriciliği ile ünlenmesi

Kadı

Çöl Hakimi

Saray

Menzilci

Menzil

Kütüphane

Caber kalesi

I, II, III