OSMANLI TÜRKÇESİNE GİRİŞ II

Muzekker eril adlardan biridir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Arapça’da da kırık çoğul denilen çoğulların çoğulları vardır: Örnek olarak كالب
kilâb ve اكلب eklüb, “köpek” anlamındaki كلب kelb’in iki kırık çoğuludur. Bunların çoğulları da كالبات kilâbât ve اكالب ekâlib’dir. Aynı şekilde “el” demek olan يد
yed’in çoğulu ايدی eydî, bunun da çoğulu ايادی eyâdî’dir.

Örnek olarak كالب
kilâb ve اكلب eklüb, “köpek” anlamındaki كلب kelb’in iki kırık çoğuludur. Bunların çoğulları da كالبات kilâbât ve اكالب ekâlib’dir. A

Arapça’da yer adları fiilden türemedir ve belli kalıplarla yapılır:
مطبخ matbah “mutfak”, مقتل maḳtel “ölme yeri”, مبدأ mebde‘ “başlama yeri”, مكان
mekân “oluş yeri”, مكتب mekteb “yazı öğrenilecek yer”, مسجد mescid “secde edilen
yer”, مسقط mesḳıt “düşülen yer, doğma yeri”, مشرق maşrıḳ “-güneş için- doğma yeri,
doğu”, مطلع matla‘ “-güneş, ay ve yıldızlar için- doğma yeri”, مسكن mesken “oturulan yer”, جملس meclis, منسك mensik “ibadet ve kurban yeri”, مأوی me‘vâ “sığınak”,
مقام maḳâm “duracak yer, durma yeri”, مقرب maḳber “kabir”, منزل menzil “konak”, منزله
menzile “oturulan yer, durak”, مملحه memlaha “tuzla” gibi

Zaman adları da yer adları yapan kalıplarla türetilir:
مبدأ mebde‘ “başlama zamanı”, مولد mevlid “-Hz. Muhammed için- doğma zamanı”,
موسم mevsim “bir işin belirli vakti; dağlama zamanı”, مضرب mazrib “savaş zamanı”,
ميالد mîlâd “-Hz. İsa için- doğum zamanı”, ميقات mîḳât “belirlenmiş zaman” gibi

mızrab “vurma âleti

Küçültme Adları: Canlı ve cansız varlıkların küçük olanını gösteren ya da çok olan
bir nesnenin azlığını anlatan bu adlar tek kalıpla yapılır:
عبيد Ubeyd “kulcuk”, جنيد cüneyd “askercik”, حسني Hüseyn “güzelcik, güzel yavrucuk”, سليمان Süleymân “Selmancık”, محريا humeyrâ “kırmızıcık”, بنی büneyy “oğulcuk”,
بنيه büneyye “küçük kız, kızcağız”, عويلم uveylim “küçük âlem” gibi.
• Bu adlar Türkçe ve Farsça küçültme adları gibi aynı zamanda sevgi, esirgeme ve
acıma bildirir

ticâret “tacirlik

ârâmgâh “dinlenme yeri”

sürmedân “sürmelik"

Türkçe’nin bütün kelime kökleri iki öbek içinde toplanır: isim kökleri, fiil kökleri. Bu iki
öbekte yer alan kelimelerin yapım ve çekim ekleri ayrı olduğu gibi, söz içindeki işleyişleri, kurdukları ilişkiler ve karşıladıkları kavramlar da farklıdır.

Adlar, yoğun (somut) ve yalın (soyut) varlıkları gösteren; daha geniş bir tanımla, dış gerçekliği olan, duyularla tanınıp kavranan ya da dış gerçekliği olmayıp da zihinde tanımlanıp
biçimlendirilerek kavranır kılınan varlıklara (anlamlara, niteliklere) ad olan kelimelerdir.

Adları önce gösterdikleri varlıklara göre yoğun adlar ve yalın adlar olarak ikiye ayırırız.
Yoğun adların bir kısmı bir tek varlığı veya belli bir topluluğu gösterir; bunlara özel adlar
(özlük adlar, has isimler) diyoruz:
,Türkler تركلر/ توركلر ,Türkiye تركيه / توركيا ,Mekke مكه ,Ankara آنقره ,Ömer عمر ,Bayram بايرام
عجملر Acemler, فرنكستان Firengistan gibi.
Bir kısmı ise, yalın kavramların adı ile aynı cinsten olan teklerin oluşturduğu yoğun
bir varlık kümesinin ortak ya da her tekinin ayrı ayrı adıdır. Bunlara da cins adları (ortak
adlar, cins isimler) deriz.

Türkçe’de kelimeleri erkek ve dişi oluşlarına göre türlere ayıran ek yoktur. Aynı cinsten canlı varlıkların erkek ve dişi olanlarının ayrı adları vardır. Farsça’da da erkek-dişi ayırımı bulunmaz. Arapça’da ise kelimeler gösterdikleri varlıkların erkek ya da dişi oluşuna göre eril (müzekker) ve dişil (müennes) olmak üzere ikiye ayrılır. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Diğer kelimeler ya Arapça'dan geçmemiştir ya da Arapça'dan geçmiş olsa bile çoğul değildir. Cevap küffar=kafirler dir.

Acayip, Arapça "acibe"nin Arapça çoğuludur. Farsça'da yeniden çoğul yapılarak acayibat olarak kullanılmıştır. Cevap A dır.

E şıkkındaki ekler bu işlevi görmez cevap E dir.

Yapılış bakımından ise Arapça adlar donuk (câmid) ve türemiş (müştak) olmak üzere
ikiye ayrılır.

Fütüvvet Farsça'dan değil, Arapça'dan geçmiştir. Cevap D dir.

Adları önce gösterdikleri varlıklara göre yoğun adlar ve yalın adlar olarak ikiye ayırırız. Yoğun adların bir kısmı bir tek varlığı veya belli bir topluluğu gösterir; bunlara özel adlar (özlük adlar, has isimler) diyoruz: Türkler, Türkiye, Mekke, Ankara, Ömer, Bayram, Acemler, Firengistan gibi.