OSMANLI TÜRKÇESİNE GİRİŞ II - Deneme Sınavı - 12

Belirsiz sıfatlar, gösterme, soru ve sayı sıfatları belirtme sıfatlarındanken, karşılaştırma sıfatları nitele sıfatlarındandır. 

Doğru yanıt D'dir.

 evegen, aceleci (Berkitme)

 asanarak, kolayca (Küçültme)

 işbu (Gösterme)

 nuhustin, birinci (Sıra Sayı)

A seçeneğindeki  akrak, daha az ise Karşılaştırma sıfatlarındandır. Doğru yanıt A'dır.

(çapkın) hızlı koşan anlamındadır ve berkitme sıfatıdır. Doğru yanıt B'dir.

oşbu, gösterme sıfatıdır. Doğru yanıt E'dir.

 (diğer) Belirsiz (Belirtme)

işrune (yirmi) Asıl sayı (Belirtme)

 tizce (biraz çabuk) Küçültme (Niteleme)

 ğayur, (çok çalışan) Berkitme (Niteleme)

düvistüm (iki yüzüncü) Farsça Sıra Sayı Sıfatlarındandır. Doğru yanıt D'dir.

Tatarca sözcüğünde isimden sıfat yapan -ce/-ca eki bulunmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

(okuyacak) -ecek/acak ,  (alim, bilen) -en/an,  (gelesi) -ası/esi,(bulanık) -ik/ık/uk/ük fiilden sıfat yapan eklerken, A seçeneğindeki (sonrağı) -ğı isimden sıfat yapan ek içermektedir. Doğru yanıt A'dır.

(bozulmamış) -mış/miş esasen sıfatfiil ekidir ancak bu ekle yapılmış sözcüklerin sıfat olarak kullanımı oldukça yaygındır. Doğru yanıt C'dir.

Türkçe’nin bütün kelime kökleri iki öbek içinde toplanır: isim kökleri, fiil kökleri. Bu iki
öbekte yer alan kelimelerin yapım ve çekim ekleri ayrı olduğu gibi, söz içindeki işleyişleri, kurdukları ilişkiler ve karşıladıkları kavramlar da farklıdır.

Adlar, yoğun (somut) ve yalın (soyut) varlıkları gösteren; daha geniş bir tanımla, dış gerçekliği olan, duyularla tanınıp kavranan ya da dış gerçekliği olmayıp da zihinde tanımlanıp
biçimlendirilerek kavranır kılınan varlıklara (anlamlara, niteliklere) ad olan kelimelerdir.

Adları önce gösterdikleri varlıklara göre yoğun adlar ve yalın adlar olarak ikiye ayırırız.
Yoğun adların bir kısmı bir tek varlığı veya belli bir topluluğu gösterir; bunlara özel adlar
(özlük adlar, has isimler) diyoruz:
,Türkler تركلر/ توركلر ,Türkiye تركيه / توركيا ,Mekke مكه ,Ankara آنقره ,Ömer عمر ,Bayram بايرام
عجملر Acemler, فرنكستان Firengistan gibi.
Bir kısmı ise, yalın kavramların adı ile aynı cinsten olan teklerin oluşturduğu yoğun
bir varlık kümesinin ortak ya da her tekinin ayrı ayrı adıdır. Bunlara da cins adları (ortak
adlar, cins isimler) deriz.

Türkçe’de kelimeleri erkek ve dişi oluşlarına göre türlere ayıran ek yoktur. Aynı cinsten canlı varlıkların erkek ve dişi olanlarının ayrı adları vardır. Farsça’da da erkek-dişi ayırımı bulunmaz. Arapça’da ise kelimeler gösterdikleri varlıkların erkek ya da dişi oluşuna göre eril (müzekker) ve dişil (müennes) olmak üzere ikiye ayrılır. Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Diğer kelimeler ya Arapça'dan geçmemiştir ya da Arapça'dan geçmiş olsa bile çoğul değildir. Cevap küffar=kafirler dir.

Acayip, Arapça "acibe"nin Arapça çoğuludur. Farsça'da yeniden çoğul yapılarak acayibat olarak kullanılmıştır. Cevap A dır.

E şıkkındaki ekler bu işlevi görmez cevap E dir.

Yapılış bakımından ise Arapça adlar donuk (câmid) ve türemiş (müştak) olmak üzere
ikiye ayrılır.

Fütüvvet Farsça'dan değil, Arapça'dan geçmiştir. Cevap D dir.

fırłatmaḳ فريالمتق ,inmek اينمك ,istemek ايستهمك ,düşünmek دوشنمك ,ałmaḳ آملق ,bułmaḳ بوملق
سومك sevmek gibi. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Fiillerde, eylemlerin başlangıç, süre içinde gerçekleşiş ve bitiş olmak üzere üç aşamada
gerçekleştiğini belirten bir anlatım özelliği bulunduğu görülür:
1. Kimi fiiller bir eylemin başlangıç aşamasını, daha doğrusu gerçekleşmesi için süre
gerekmeyen bir oluş ve kılışı bildirir:
باشالمق başłamaḳ, امچق açmaḳ, چيقمق çıḳmaḳ, كريمك girmek gibi.
2. Kimi fiiller sürerlik bildirir. Bunlarda kılış ve oluş belli bir süre içinde gerçekleşir
ya da işin/eylemin gerçekleşmesi için belli bir süre gereklidir:
اولغونلشمق ,büyümek بويومك uyumaḳ اويومق ,yemek) yemek (ييمك ,pişmek پيشمك
قاينامق ,tutmaḳ طومتق ,çałışmaḳ چالشمق ,yürümek يورميك ,ḳoşmaḳ قومشق ,ołunłaşmaḳ
ḳaynamaḳ, اوزامق uzamaḳ gibi.
3. Kimi fiiller ise, gerçekleşmesi süre isteyen bir eylemin bitiş aşamasını anlatır; daha
doğrusu, süregelen bir eylemin sona erişindeki gerçekleşmeyi bildirir:
اوتورمق ,bıraḳmaḳ برقمق ,yorułmaḳ يورملق ,tükenmek دوكنمك ,durmaḳ طورمق ,bitmek بيتمك
oturmaḳ gibi. Doğru yanıt B seçeneğidir.