aofsorular.com
TDE103U

OSMANLI TÜRKÇESİNE GİRİŞ I

4. Ünite
Soru 1
"Bir dilin eski bir döneminde, farklı bir alfabeyle yazılmış metinleri kullanılmakta olan alfabeye aktarma işlemine çeviriyazı (transkripsiyon), bu uygulamada kullanılan alfabeye ise çeviriyazı alfabesi denmektedir. İki alfabe sisteminin farklı olması yüzünden kullanılacak çeviri alfabesinde birtakım ayrı işaretlere yer verilmesi mümkün değildir ve bu olağandır. Ancak asıl önemli olan bu çevirinin dayandığı anlayışların ve amaçların önceden belirlenmesidir. Çeşitli anlayış ve amaçlara göre bu çeviri işlemi de çeşitlenir."

Metinde çeviriyazı ile ilgili verilen bilgilerden hangisi değiştirilmelidir?

Soru 2
"Dil toplumların var ettikleri bir ürün, bir toplumu oluşturan kişilerin beyinlerindeki ortak görüntüler sistemidir. Bu sistemin kurucu birimleri seslerdir. Yazı ise bir araçtır; konuşma dilinde zincirlenen her ses birimini işitme organımızca algılanan değeriyle görme organımızca algılanmak üzere aktarmaya yarar. Bir başka deyişle, dilin varlık
nedeni yazıyı göstermektir. Dilleri genellikle yalnız yazı aracılığıyla tanırız."

Dil, ses ve yazı ilişkisi düşünüldüğünde aşağıdaki seçeneklerden hangisi yanlıştır?

Soru 3
I. Yazı alfabeleri kavramlara dayanan ya da sesçil olarak ifade edilen türlerdedir.

II. Sesçil alfabeler, kelimede birbirini izleyen seslerin oluşturduğu zincirleme dizilişi göstermeyi amaçlar.

III. En ideal alfabe her yalın sesin bir tek işaretle gösterildiği alfabedir.

IV. Bazı dillerin yazı sisteminde ise yalnızca ünsüzlerin gösterilmesiyle yetinilir.

Alfabelere ilişkin yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur?

Soru 4
I. Yaşayan bir dilin seslerini ve bu seslerle kurulmuş sistemini ortaya koymanın yolu dolaysız tanıma yoludur.

II. Yaşayan dilde veri cansızdır, tanıtıcı değeri kaybolmuştur ve kendisine kimlik kazandıran niteliğin ayrıntısına ulaşılamaz.

III. Geçmişteki bir dil için dolaylı veriler elde etmek ve sistemi kurma yolunda verilerin kılavuzluğuna dayanmaktır.

IV. Dolaylı veri toplanırken o dönemde yaşayıp da söyleyişi dolaysız tanıma yoluyla tasvir etmiş kimselerin tanıklığına başvurulur.

V.  Dolaylı veri toplamanın diğer yolu ise belli seslerin yazıda gösterilmesindeki çeşitlilik
ve edebiyatta kullanımından elde edilen delillerdir. 

Ses sisteminin belirlemenin kaynaklarına ilişkin verilen maddelerden hangileri doğrudur?

Soru 5
I. Alfabede kullanılacak â, î, ô, û harfleri nicelik (uzunluk) değerleri için kullanılmış olan ا elif, ى ye, و vav harflerine karşılıktır.

II. a ve e üzerine konmuş kapalı aksan işareti (´) bu ünsüzlerdeki kapalılık niteliğini gösterir.

III. Altına nokta konmuş k harfi, eski alfabedeki ق içindir.

IV. Altı noktalı g harfini (g), eski alfabedeki غ’ nın süreksiz, yani patlamalı söylendiği yerlerde kullanılmıştır.

Yukarıdaki maddelerin hangileri ünitede kullanılacak alfabenin özelliklerindendir?

Soru 6
I. بوملق bulmak

II. باشدن baştan

III. بجاق bacak 

IV. صر sabr

V. خسته hasta

Yukarıdaki maddelerden hangileri yazılmayan ünlü (üstün)örneği olarak verilebilir?

Soru 7
Aşağıdakilerden hangisi Türkçe, Arapça ve Farsça kelimelerde (son ses olarak) a, e kullanımına örnektir?
Soru 8
I. Tarihî dönem metinlerine uygulanmaktadır.

II. Yalnızca harflerin bire bir karşılıklarıyla yapılan çeviri uygulamasıdır.

III. Olgunlaştırılmış metin çeviri yazısı olarak bir türü vardır.

IV. Metnin yazıldığı dönemin kaynaklarını kullanmak yanıltıcıdır.

Yukarıdaki maddelerden hangileri metin çeviriyazısı alfabesinin özellikleri arasında gösterilmektedir?

Soru 9
Metin yazımlarında kullanılan alfabe düşünüldüğünde aşağıdaki harf eşleşmelerinden hangisi yanlıştır?
Soru 10
I. Büyük harflerin manzum metinlerde mısra başlarında kullanılması yaygın bir uygulamadır.

II. Noktalama işaretleri arasında söz dizimi değerleri bulunan asıl noktalama işaretleri üç nokta, parantez ve kesme işaretleridir.

III. Çeviriyazılı metinlerde yazım kurallarının uygulanması, daha çok biçim yönünden fayda sağlar.

IV. Osmanlı Türkçesi yazımında kelimelerin ve kelime birliklerinin söz içinde görevlerini, işleyişçe değerlerini ayırmaya yarayan işaretlere yer verilmemiştir.

V. Yardımcı işaretler metni düzenli olarak sunmaya yarar.

Yukarıdaki maddelerin hangileri çeviri yazıda uyulması gereken kurallardandır

Soru 11
Aşağıdakilerden hangisi Transkripsiyon'un Türkçe karşılığıdır?
Soru 12
Fonetik terimi aşağıdakilerden hangisinin karşılığıdır?
Soru 13
Aşağıdakilerden hangisi "çeviriyazı”nın tanımıdır?
Soru 14
Geçmiş dönemlerinde kullanılmış olan farklı bir alfabeyle yazılmış bir metnin, kullanılmakta olan alfabe ile aktarılmasındaki en önemli amaç, aşağıdakilerden hangisidir?
Soru 15
Aşağıdaki kelimeleri seslendirdiğinizde duyduğunuz seslere göre, hangi kelimede uzun a (â)’dan önceki damak sesi için çeviriyazı alfabesindeki
k harfi kullanılmamalıdır?
Soru 16
Kaynak metin yazısındaki her işareti, kullanılmakta olan alfabenin yalın ya da işaretli bir harfiyle karşılamaya ne ad verilir?
Soru 17
Kalın l aşağıdakilerin hangisinde yer almıştır?
Soru 18
Aşağıdaki kelimelerden hangisi yazıldığından başka biçimde de telaffuz edilebilmektedir?
Soru 19
Dil ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Soru 20
"Çeviriyazı" teriminin karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?