OSMANLI TÜRKÇESİNE GİRİŞ I - Deneme Sınavı - 2

Edebiyat dilinde fesahat, “sözün gramer kurallarına uygun, düzgün, açık, anlaşılır olması ve yerinde kullanılması” demektir.

Arapça kelimede anlamlı bir ses birliği en az üç ünsüz sesten oluşur.

Görüldüğü gibi, Türkçe’de her biri yeni bir anlam katkısı sağlayan eklerle elde edilen
kelimeler, Arapça’da, uzunları da bulunan üç ünlüyle oluşturulmaktadır.

Düzensiz hecelerin Türkçeleştirilmesinde çift ünsüz baştaysa, başa dar bir ünlü getirilerek yapılan kelimeye ‘’İskele’’ örnek olarak verilebilir.

Düzensiz hecelerin Türkçeleştirilmesinde çift ünsüz baştaysa, iki ünsüz arasına bir dar ünlü getirilerek yapılan kelimeye ‘’ رال ḳırał ( Slav. kral)’’ örnek olarak verilebilir.

Düzensiz hecelerin Türkçeleştirilmesinde çift ünsüz baştaysa, kelimenin kendi ünlüsünün yerini değiştirip iki ünsüz arasında kullanarak yapılan kelimeye ‘’ پرنال pırnał (Grek. prinali)’’ örnek olarak verilebilir.

Düzensiz hecelerin Türkçeleştirilmesinde düzene uymayan çift ünsüz sondaysa, iki ünsüz arasına bir dar ünlü getirilerek yapılan kelimeye ‘’ عقل aḳıł (‘aḳl)’’  örnek olarak verilebilir.

İçinde kalın ünsüz harflerinden (خ ص ض ط ظ ع غ ق (biri bulunan hecenin uzun olmayan düz geniş ünlüsü eğitimli kimselerce kalın, ancak klasik Arapça’nın e’ye yakın kapalı, incelmiş a’sı gibi söylenmesine حسد hásed, kelimesi örnek olarak verilebilir.

Arapça ’da ı ünlüsü yoktur, kalın ve ince ünsüz harfleri önünde ve ardında bulunduğu var sayılan esre (kesre) ince, yani i gibi okunan kelimeye ấhir آخر kelimesi örnek olarak verilebilir.

Edebiyat metinlerde, özellikle de şiirde, bu tür kapalı hecelerin son ünsüzü çoğu zaman bir ekin, kimi zaman da önündeki kelimenin ön sesi olan ünlünün çekim alanına girer ve oluşan yeni hecenin başında yer alarak açık kalan hecede ünlü, uzunluğunu yeniden kazanır. Bu kullanıma İmâle ade verilir.

Arapçanın ötrü ile karşılanan dar yuvarlak ünlüsü, kalın ünsüz harfleriyle birlikte ve onların yer aldığı heceler önündeki hecelerde kalın, ince ünsüz harfleriyle birlikte ise ince okunmasına  خمرب  muhrib kelimesi örnek olarak verilebilir.

Konuşma dili Arapça kelimelerde iç seste karşılaşan çift ünsüzler arasında da Türkçenin benzeşme kanununu işletmiştir. Türkçenin iki ana kanunundan biri olan bu ünsüz benzeşmesine ḳm-ḳl : اقدم aḳtem “daha önce”, تقدير takdir kelimeleri örnek olarak verilemez.

Farsçanın kelimelerinde hece sayıları kelimeler Arapçanınkiler gibi kalıplara bağlı olmadığından, belirli sayıda değildir.

“İnsan” kelimesinde uzun ünlü olmamasına rağmen “i” harfi gösterilmiştir. Bu nedenle doğru cevap E şıkkıdır.

“kalem” kelimesi “fa’al” kalıbındadır. Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.

Haklılaşmış söyleyiş konuşma diline göre şekillenmiş söyleyişleri ifade eder. Haklılaşmış söyleyişin karşısındaki diğer bir söyleyiş ise “okumuşça söyleyiş” olup tahsilli kişilerin imlasını ihtiva etmektedir. Seçeneklerdeki ifadelerden sadece A’daki “hastalık” kelimesi konuşma dilini örnekler. Diğer seçeneklerdeki “dil-ârâm” (B), “bâzirgânligi”(C), “âşiyândegi” (D) ve “sebzezârındegi” (E) kelimeleri okumuş kesiminin söyleyişlerini ifade etmektedir. Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.

“Mecnûn” kelimesi ﻤﺟﻨﻭﻦ şeklinde yazılmaktadır. Bu nedenle doğru cevap B şıkkıdır.

“muallimât” kelimesi dişil cem-i salim bir kelimedir.

Soruda verilen kelime “kerâmet” olup “fe’âlet” kalıbına denk gelir. Bu nedenle doğru cevap B şıkkıdır.