OSMANLI TÜRKÇESİNE GİRİŞ I - Deneme Sınavı - 2

Dilin eski dönemlerinde kullanılmış olan farklı bir yazının ses işaretlerini (harflerini) kullanılmakta olan alfabelerdeki işaretlerle aktarmaya yarayan alfabeye metin çeviriyazısı alfabesi denir.

Harften harfe çeviri uygulamasına transliterasyon denir.

Çeviriye kaynaklık eden metinde bulunmayan ses birimi işaretleri, olağan şartlarda bulunması gerektiği var sayılan işaretlerle tamamlandığı çeviriyazıya olağanlaştırılmış metin çeviriyazısı denir.

Harflerin karşılığı ô / ö şeklindedir.

Arap harfli eski Türk alfabesiyle yazılmış bir Osmanlı Türkçesi metninin bugünkü Latin asıllı alfabemizle yazıya geçirilmesine çeviriyazı (transkripsiyon) denir.

ض ünsüzünün karşılığı ḍ veya ż şeklindedir.

ﺶ harfi Türkçeye aktarıldığında ayırt edici bir işaretle gösterilmez.

Seçeneklerden “keder” kelimesinin Türkçeye aktarılması durumunda herhangi bir çeviriyazı işareti kullanılmaz.

Fonetik, dilcilik alanında kullanılan “sesçil” teriminin uluslararası karşılığıdır.

. ﺘﻌﻟﻴﻡ  kelimesinin çeviriyazısı ta’lîm şeklindedir.

Sonlanmak, anlamak, yanılmak, ve bunalmak kelimelerin yazımında ñ (nazal n) kullanılır ancak sevinmek kelimesinin yazımında kullanılmaz.

Çeviriyazıda ķ şeklinde gösterilen ünsüz, Arap alfabesinde ق (kaf) şeklindedir.

Sesçil (fonetik) çeviriyazı alfabesi, bir dilin bütün konuşma seslerini göstermeye, kişilerin söyleyişlerindeki farklı sesleri, yerli ağızlarda görülen ses çeşitlerini aktarmaya yarayan alfabe. Daha çok ağız çalışmalarında görülen bu tür alfabeler yalnız ilim çevrelerinde kullanılır.

Hakaret kelimesinin Arap harfli yazımında ق (kaf) vardır Diğer kelimeler ise ك (kef) ile yazılır.

Dil değişir, alfabe ise olduğu gibi kalma eğilimindedir.

Bu harfin karşılıkları k, g ve/veya ñ şeklindedir, Seçeneklerde  “k” yer almaktadır.

Bir alfabe dilin seslerini hiçbir karışıklığa yol açmadan gösterebilmelidir. Başka bir dilden alınmamış, yani daha önce kullanılmış olmaktan doğan tutarsızlık ve kusurları bulunmayan bir alfabe başlangıçta dilin seslerini en uygun biçimde yansıtabilecektir. Ne var ki yazıyla söyleyiş arasındaki uyum kısa sürede bozulacağı için, onun da yine tutarsızlık ve kusurlara bürünmesi kaçınılmazdır.

Geçmişteki bir dil, ya da bir dilin belli bir dönemi söz konusu olduğunda durum değişir. Bu durumda yapılması gereken iş, dolaylı veriler elde etmek ve sistemi kurma yolunda bunların kılavuzluğuna dayanmaktır. Bu durumda başvurulacak iki ana kaynak vardır: İlk kaynağı dış malzemeler oluşturur. Bu da o dönemde yaşayıp da söyleyişi dolay-sız tanıma yoluyla tasvir etmiş kimselerin tanıklığına dayanır. İkinci kaynak, seslerin dilde iç gelişimi, belli seslerin yazıda gösterilmesindeki çeşitlilik ve edebiyatta kullanımından elde edilen delillerdir.

Yazı sistemleri türlü türlüdür. Kimi Çince gibi, kavramlara dayanır kimi ise sesçildir. Sesçil olanı, kelimede birbirini izleyen seslerin oluşturduğu zincirleme dizilişi göstermeyi amaçlar. Bunların da kimi hecelik kimi de alfabetiktir yani sözün en küçük birimlerine dayanır; Türkçe dernek, gezmek, keskinleştirmek, göstereceğim kelimelerinde olduğu gibi.

En ideal alfabe her yalın sesin bir tek işaretle gösterildiği alfabedir. Böyle bir alfabenin kullanıldığı yazı da dilin seslerini karışıklığa yol açmadan gösterebilir. Bu açıdan bugünkü alfabemizin konuşma zincirindeki her sesi birer işaretle gösteren oldukça ideal bir alfabe olduğunu söyleyebiliriz.