OSMANLI TÜRKÇESİ METİNLERİ II

Osmanlı belgelerinde ismi geçmese bile, kimden kime, hangi makamdan nereye yazıldıkları konusunda önemli ipuçları verirler. Bu nedenle, bunların kalıp halinde bilinmesinin, belgelerin daha iyi okunup değerlendirilmesi üzerinde katkısı büyüktür. Meselâ, “vekâletpenâhi” tabirinden sadrıazamlık, “fetvâ-penâhî”, şeyhülislâmlık, “nezâret-penâhî”’den nâzırlık makamı, “şehinşâhî, hümâyûn, mülûkâne, şâhâne ...”’ gibi övücü kelime ve sıfatlardan ise belgenin padişaha hitap ettiği veya sunulduğu anlaşılır.  Görüldüğü gibi D doğru seçenektir.

Metnin doğru okunuşu "İnâyetlü mürüvvetlü re’fetlü sâmî-himem efendim" şeklindedir. Görüldüğü gibi A, doğru seçenektir.

Metinde işaretlenen ve "mürüvvetlü" olarak okunan kelime günümüz Türkçesine D seçeneğinde olduğu gibi "insanlıklı" olarak çevrilir. D, doğru seçenektir.

Metinde altı çizilen "re'fetlü" kelimesi "merhametli" anlamındadır. B, doğru seçenektir.

Metnin doğru okunuşu  E seçeneğinde olduğu gibi " Osmânlu askerine i‘tibâr ve istihdâm olunmamak ve tard ü def‘lerine ihtimâm kılınmak hasebiyle fevc fevç çekilüp" şeklindedir. E doğru seçenektir.

Metinde altı çizili kısım “fevc fevc” okunur ve “dalga dalga, kısım kısım,takım takım, akın akın, cemaat cemaat” anlamlarındadır. C doğru seçenektir.

Metinde altı çizilen kelime "hasebiyle" olarak okunur ve "sebebiyle" anlamındadır. Dolayısıyla A, doğru seçenektir.

Metinde altı çizilen ve "tard u def'lerine" olarak okunan kelime grubu E seçeneğinde verildiği gibi "kovulup uzaklaştırılmalarına" anlamındadır.

Metnin doğru okunuşu B seçeneğinde olduğu gibi " Makâm-ı riyâset-penâhîye bin sekiz yüz yirmi yedi sene-i İseviyyesi" şeklindedir.

Metinde altı çizilen "sene-i İseviyye" kelime grubu "Milâdi takvime göre sene" olarak çevrilir. E, doğru seçenektir.

Serasker: Ordu kumandanı. Komutan. Harbiye nâzırı, milli savunma bakanı.

Bâkī re’y-i rezîn zât-ı mürüvvet-karînlerinindir efendim. Cümlenin günümüz diline çevrilmesi ile ise anlamı şu şekildedir. Kalan, sağlam seçim, insanlıkla arkadaş olan zatlarınındır efendim.

Vukıyye “okka”, “kıyye”, “vakıyye” gibi adlarla da anılan bir ağırlık ölçüsüdür. Çeşitli bölgelerde küçük farklılıklar olmakla birlikte genellikle 400 dirhem (1300 gram) ağırlığındaydı.

Ağnâm rûznâmçesi İstanbul’da kesim için mezbahaya getirilen küçükbaş hayvanların kesim ve dağıtım hesaplarının tutulduğu daire.

Mütemevvil zengin, mal mülk sâhibi anlamına gelmektedir.

Karye kelimesinin anlamı köy, nahiyeden küçük olan, insanlarla meskun yer demektir.

Erzurum havâlîsi şüphelü olduğundan tevârüd eden tezkiresiz yolculara karantina etdirilmek kā‘ide-i tahaffuziyyeden olmağla geçende Erzurum’dan Ankara’ya bilâ-tezkire haylî fukarâ yolcu gelüp usûl-i karantina icrâ olunmak lâzım gelmiş.

inhâ: Bir hususu resmen bildirme, tebliğ. Bir memurun daha üst makamdaki bir memura bir maddeyi içermek üzere yazdığı kağıt. Ulaştırma, yetiştirme.

Serdâr-ı ekrem: Padişah adına ordunun komutanlığını üstlenerek sefere çıkan sadrıazama verilen ünvandır. Sonraları Osmanlı ordularını yöneten büyük başkomutanlara serdar-ı ekrem denilmeye başlanmıştır.

İkrâm ağırlamak anlamına gelmektedir.