OSMANLI TÜRKÇESİ METİNLERİ I

Üniteye alınan ilk metin, müellifi belli olmayan Anonim Tevârîh-i Âl-i Osman’dır. 1688-1704 yılları arasındaki olayları ihtiva eden eser, Abdülkadir Özcan tarafından 2000 yılında transkribe ve tahliliyle neşr edilmiştir. Üslup bakımından çağdaşlarına göre oldukça sadedir.

İkinci metin, Ahmed Resmî Efendi’nin Halîkatü’r-rü’esâ’sıdır. Koca Nişancı Celalzâde Mustafa Çelebi’den başlayarak Ragıb Paşa’ya kadar gelen reisülküttabların biyografilerini ihtivâ etmektedir. Asıl ismi yukarıda verilen olmakla beraber daha çok Sefînetü’r-rü’esâ adıyla şöhret bulmuştur. Üslubu, ünitede yer alan diğer iki metne nisbeten daha ağırdır. Buraya, Süleymaniye Kütüphanesi, Reisülküttâb, nr. 639’da bulunan müellif hattı yazmadan bir kısmı alınmıştır.

İkinci metin, Ahmed Resmî Efendi’nin Halîkatü’r-rü’esâ’sıdır. Koca Nişancı Celalzâde Mustafa Çelebi’den başlayarak Ragıb Paşa’ya kadar gelen reisülküttabların biyografilerini ihtivâ etmektedir. Asıl ismi yukarıda verilen olmakla beraber daha çok Sefînetü’r-rü’esâ adıyla şöhret bulmuştur.

Ünitenin üçüncü metni, onsekizinci asrın son çeyreğinde Anapa Kalesine gönderilen Ferah Ali Paşa’nın kâtibi olan Hâşim Efendi tarafından kaleme alınan ve kütüphane kataloglarına Ahvâl-i Anapa ve Çerkes ismiyle kaydedilen eseridir. 1781-1785 yılları arasını ihtivâ eden eser, Anapa kalesi’nin inşası ve o civardaki kavimlerin bazı hallerinden bahseder. Ünitedeki kısım, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine Kitaplığı nr. 1564’de bulunan nüshadan alınmıştır.

Üniteye alınan ilk metin, müellifi belli olmayan Anonim Tevârîh-i Âl-i Osman’dır. 1688-1704 yılları arasındaki olayları ihtiva eden eser, Abdülkadir Özcan tarafından 2000 yılında transkribe ve tahliliyle neşr edilmiştir. Üslup bakımından çağdaşlarına göre oldukça sadedir.

Ünitenin üçüncü metni, onsekizinci asrın son çeyreğinde Anapa Kalesine gönderilen Ferah Ali Paşa’nın kâtibi olan Hâşim Efendi tarafından kaleme alınan ve kütüphane kataloglarına Ahvâl-i Anapa ve Çerkes ismiyle kaydedilen eseridir.

A‛yân: İleri gelenler
Âbâdî: İpek karışımlı kıymetli kağıt
Ahvâl: Haller, durumlar
Akdem: Önce, ilk
Âkıl: Akıllı

İkbâl: Baht, talih
İkrâm: Hediye vermek; hürmet, saygı göstermek
İktisâb: Kazanma, elde etme
İmtiyaz: Başkalarından ayrılma, farklı olma; ayrıcalık
İn‛âm: Nimet verme, iyilik etme

Ba‛d: Sonra
Ba‛s: Göndermek
Bâlâ: Yukarı
Bârî: Yaratan, yaratıcı
Bârû: Kale duvarı, hisar burcu

Elvâh: Levha’nın cem‛i, levhalar
Elvân: Levn’in cem‛i, renkler; çeşitler
Elzem: Pek lüzumlu, çok gerekli
Enbâz: Şerik, ortak
Encâm: Son, nihâyet, akıbet

Cümlenin doğru çevirisi, ''Esbâb-ı ceng ü harb hâzır u müheyyâ olunup...'' şeklindedir.

''Özü Muhâfızı Vezîr Yusuf Paşa’ya fermân olundu.'' cümlesinin Arap harfleri ile doğru yazımı:

"Venedik üzerine mükemmel donanma-yı humâyûn tedârüküne bezl-i kudret ve üç def‘a bizzat Nemçe üzerine azîmet buyurulup, mansûren avdet olunmuşidi." Cümlesinin günümüz Türkçesine çevirisi: Venedik üzerine eksiksiz bir padişah donanması hazırlanması için çok güç sarfedilmiş ve üç defa Avusturya üzerine bizzat gidilip zaferle dönülmüştü. şeklinde olmalıdır.

Doğru cevap D şıkkındaki "Tafsil: Açıklamak" eşleştirmesidir.

"Sa‛âdet" kelimesi "Fa'âlet" veznine uygundur.

Esbâb, kelimesi sebep kelimesinin çoğuludur.

"Bin yüz bir târîhinde Köprülü-zâde Mustafâ Paşa sadâretinde Küçük tezkirecilikden Haremeyn muhâsebesine menkūl olmuşdur." Cümlesinin günümüz Türkçesi ile ifadesi: "Bin yüz bir tarihinde Köprülüzade Mustafa Paşa’nın sadrazamlığında Küçük tezkirecilikten Haremeyn muhasebesine nakl olunmuştur."

Gözle görmek anlamına gelen tamlama, "Ayne’l-yakīn" dir.