OSMANLI TÜRKÇESİ METİNLERİ I

Padişahın seferine görevli olarak çağrılmış olan Şam Eyaleti askerinden beş yüz nefer atlı savaşçı yiğitler, Edirne ovasında bulunan ve Solak Çeşmesi diye bilinen yere geldiler. Burada kurulmuş olan ordugâhlarına yerleştiler.

Seçeneklerde yer alan yazımlar sırasıyla sudûr ( sadrazamlar, kazaskerler ), ashâb ( malikler, peygamberi görenler ), şehriyâr ( padişah, hükümdâr ), cengâver ( savaşçı ), bârî ( yaratan, yaratıcı ) şeklindedir. (Bu soru iptal edilmeli çünkü seçeneklerdeki Osmanlıca yazımlar yanlış, klavyeden dolayı düzeltme imkanım yok.)

Meks ü ârâm, bekleme, durma, bir yerde eğlenme, dinlenme anlamındadır. Def’ ü ref’, bir meseleyi uzaklaştırıp ortadan kaldırma demektir. Emr-i ma’rûf, Allah’a ve kullarına göre doğru olanı, iyiliği tavsiye etmek anlamındadır. Nusret-encâm, başarıyla, zaferle sonuçlanan çalışma anlamına gelir. Nehy-i münker, dinin yasak ettiği şeyleri yaptırmama anlamındadır.

Melek İbrahim Paşa, dünya işlerini hoş gören biri olduğundan şeytan ismiyle kendine lakap takılmıştır. Değişik eyaletlerde valilik yapmıştır. Budin kalesini düşman işgalinden kurtarınca, kendisine fermanla melek lakabı verildi. Belgrad’tayken Avusturya ordusuna yenilince Kara İbrahim Paşa tarafından öldürtüldü. Çok sevildiği için halk onu öldürten Kara İbrahim Paşa’ya beddualar etti. Sonuçta düşman Budin Kalesini işgal etti.

İdrâk : Anlayış, akıl erdirme.

İtlâk :  Salıverme, koyuverme.

İhrâk : Yakma, yakılma.

İlhâk :   Katma, dahil etme.

İhzâr :  hazır etme, hazırlama.

Seçeneklerde verilen açıklamalara karşılık gelen kelimeler sırasıyla şöyledir: Mazhar – Mahbûb – Ma’mûr – Medfûn - Mezbûr

Çeviride birebir kelimelerin yerine kelime yerleştirme yöntemi tercih edilmemiş, anlamayı sağlayan yardımcı ilave kelimeler veya kelime grupları tercih edilerek metnin genel olarak anlaşılmasını sağlama yoluna gidilmiştir. E seçeneği yanlış ifade içermektedir. Doğru cevap E'dir.

El yazması denilen türden metinlerin öğrencilere örnek olarak verilmesindeki amaçlar; öğrencilerin el yazması denilen türden metinleri okumaları, okudukları kelimeleri ve terimleri öğrenmeleri, bunları birleştirerek bugünkü dilde anlamalarıdır. Aynı zamanda kelime ve terimlerin kullanımı ile tarihî metinleri kaynak olarak nasıl değerlendirmeleri gerektiği yönünde de kabaca fikir sahibi olmaları beklenmektedir. El yazması metinleri yazabilmek bu metinlerin öğrencilere verilmesindeki amaçlardan biri değildir. Doğru cevap A’ dır.

Der-meştâ-yı mahmiye-i Edirne” ibaresinin bugünkü dile çevirisi “Edirne Şehrinde Kışlakta” dır. Doğru cevap A’dır.

“Vefeyât-ı Vüzerâ-yı izâm” ifadesini doğru olarak yansıtan seçenek “Büyük Vezirlerin Ölümleri” dir. Doğru cevap B’dir.

Hengâm: zaman, çağ, sıra, vakit, mevsim; Hemtâ: benzer, denk, müsâvî; Cisr: köprü, Karîb: yakın anlamına gelmektedir. Yoğunluk anlamına gelen kelime “kesâfet” tir. Doğru cevap D’ dir.

Asâkir: asker kelimesinin çoğulu, askerler; Cebeci: Yeniçeri ocağına bağlı bir sınıf asker, Meştâ: kışlanacak yer, Osmanlı’da ordunun kışlak yeri, Muhayyem-gâh: çadırların kurulu olduğu yer, ordugâh anlamına gelmektedir. Ber-vech kelimesinin anlamı “olduğu gibi, olarak” tır. Doğru cevap B’dir.

Düşman: adû; el: dest; yük: bâr; yaş: sin kelimeleriyle ifade edilmektedir. Köy: karye demektir. Doğru cevap C’dir.

Eşi çok az bulunan bir adam: akrânı nâdir bir âdem; adalet ve cömertliğe eğilimli: adl ü sehâya mâ’il; yumuşak başlı ve doğru kimse: halîm ü selîm; cesur, yiğit, cüretli kişi: ceri âdem şeklinde ifade edilmektedir. Cömertlik ve iyilikte eşi bulunmayan ise sehâ vü keremde bi-nazîr şeklinde ifade edilmektedir. Doğru cevap C’dir.

Soruda örnek olarak verilen cümlenin bugünkü dile doğru çevirisi “Kırım hanının sağlıklarında bir miktar kötüleşme olduğu duyulduğunda sadrazam tarafından saray baştabibi gönderildi” ifadesidir. Doğru cevap D’dir.

Soruda verilen “ İşbu sene-i mezbûrede onyedinci bâzâr güni küffâr Budun’a müstevlî oldığı gün kurşun ile urılup şehîd oldı.” cümlesinin anlamı “Bahsedilen senenin onyedinci Pazar günü düşman Budin’e saldırdığı gün kurşun ile vurulup şehid oldu.” dur. Doğru cevap A’dır.

Merhûm Kara Mehemmed Paşa'nın kethudası Ladikli Ahmed Paşa Anadolu Askeri ile...

"Feyzullah Efendi taraf-ı Âsitâne-i sa'âdet'den hareket" ifadelerinin eski harflerle yazılışı,

"Mahlûl kalan hizmet-i fetvâ Ebû’s-su'ûd Efendi-zâde Mevlânâ Feyzullâh Efendi tarafına cilve-ger olmağın..." Cümlesinin günümüz Türkçesi ile doğru ifadesi:

"Boşta kalan şeyhülislamlık memuriyeti Ebussuud-zâde Mevlânâ Feyzullah Efendi
tarafına nasip olduğundan..." şeklinde olacaktır.

"Etvâr" kelimesi Arapça "Ef'âl" kalıbında çoğul yapılmış ve "tavır" kelimesinin çoğuludur.