OSMANLI TÜRKÇESİ METİNLERİ I

Bin elliyedide Mûsâ Paşa Ağriboz’a varup mühimmât gördükden sonra ibtidâ Anadolu askerini Girid’e geçirmek içün Sakız’a varup Çeşme’de olan askeri ve harclıkcıları almak sade[di]nde iken küffâr gemileri etrâfdan hücûm üzre olmağla karâr edemeyüp girü Ağriboz’a döndü. Varup karîb oldukda küffâr[ın] dokuz pâre burtunu Ağriboz Limanı’nı

Mıuntazır: Hazır bulunan, hazır bekleyen.

Tarafeyn: İki taraf

Anadolu’da ba‘zı mülk tîmâr vardır ki mukaddemâ temlîk olundukda sefer-i hümâyûna cebelüsü eşmek üzre virilmişdir. Her tîmâra ne denlü cebelü ta‘yîn olunmuş ise sefere anlar eşer. Fevt oldukda oğullarına virilür. İstihkākı taleb olunmaz. Oğlu olmazsa sâ’ir emlâk gibi vârislerine intikāl ider. Gerek ricâlden olsun gerek nisâdan olsun sefer vâkı‘ oldukda hisseleri mıkdârı cebelülerinden eşdirirler. Cebelüsü sefere  gitmezse olsene mahsûlü mevkufât tarafından emînler zabt iderler. Mîrî içündür ammâ sefere cebelüsü eşmedi deyu sâ’ir tîmârlar gibi âhara virilmez.

Ednâ: En alt derece, en alçak.

Kapıkulu: Osmanlılarda meslekleri askerlik olan ve bunun için maaşa bağlanmış askeri sınıfın adı. Genel olarak Yeniçeri sınıfına verilen isim.

Sâbık: Eskide kalan, geçmişte kalmış.

-ve Yeniçeri Ocağı tarafından üsküf virilüp taraf-ı Devlet-i aliyye’den bir kapucıbaşı iskemle ağası nâmıyla irsâl olunup makarr-ı hükûmetine iclâs itdirilürdi. Hâlâ hâkim olan Rakoçioğlı merhûm Sultân İbrahim Han hazretlerinin zamân-ı saltanatında...

A‘zâr: Özürler, bahaneler.

ahvâl: Haller, durumlar.

"Yirmi kıt'a kadırga dahi gönderilüp imdâda irişmek fermân olundukda" cümlesinin Arap harfleri ile doğru yazımı:

Bu esnâda Anadolu askerinin zahîre gemileri Sakız kurbünde yatarken küffâr ale’l-gafle üzerlerine gelüp cümlesin ahz ve ihrâk eyledi." Cümlesinin günümüz Türkçesi ile ifadesi: Bu sırada Anadolu eyalet askerinin zahire gemileri Sakız yakınlarında beklemedeyken düşman habersizce üzerilerine gelip hepsini ele geçirip yaktı.

"Mühr-i hümâyûn" teriminin anlamı, "Padişah mührü" dür.

"İsveç ve Eflak ve Boğdan'dan istimdâd ile asker-i azîm cem' idüp..." cümlesinin Arap harfleri ile doğru yazımı: 

"İki konak yeri on yedi günde kat‘ idüp askeri cengden men‘ ve şiddet-i şitâ mihneti ile ta‘zîb eyledin" Cümlesinin günümüz Türkçesi ile ifadesi: "İki konak yeri on yedi günde geçip askeri savaşmaktan uzak tuttun ve onları şiddetli kışın zorlukları ile boğuşturdun."

"Tevcîh" kelimesi "yönlendirme" anlamına gelmekte olduğu için doğru cevaptır.

"Atebe-i aliyye" terimi Osmanlı dönemi Türkçesinde "Padişahın bulunduğu yer" için kullanılmıştır.