OSMANLI TÜRKÇESİ METİNLERİ I - Deneme Sınavı - 5

Zikr-i Geştî-i Âteş: Ateş Gemisinin Hikayesi

KAVÂNÎN-İ ÂL-İ OSMÂN DER-HULÂSA-İ MEZÂMÎN-İ DEFTER-İ DÎVÂN: Zeamet ve timar verilmesinde her zaman uyulması gereken kanunu bildirir.

adem: Yokluk, hiçlik, mevcut olmayan.

istimâ‘: Duyma, işitme.

Senin gibi gayretsizin vücûdundan ademi evlâdır.

Diğer metin, Türk fikir ve siyaset hayatında bilhassa 1912’den sonra etkili olmuş bir yazar olan Ağaoğlu Ahmed’in Üç Medeniyet adlı eserinden alınmıştır. Ağaoğlu Ahmed’in faaliyet ve yazılarının ekseriyetini önceleri Türk Milliyetçiliği ve Türk kültürü teşkil ederken, sonraları fikir hürriyeti ve bilhassa Avrupa medeniyetini tam manasıyla benimseme konuları ağırlık kazanmıştır. Üniversite yıllarında hocası Ernest Renan’dan, İslâmiyet ile ilgili konularda Paris’te tanıştığı Cemâleddîn Efgânî’den, siyasî konularda ise Ahmed’in Rıza’dan etkilenmiştir. Dili oldukça sade olan Üç Medeniyet’de İslam, Buda-Brahma ve Batı medeniyetleri mukayese edilmiştir.

اجلال İclâl: Büyütme, ağırlama

Menzil:Osmanlı Devleti’nde resmi haberleşmeyi sağlayan posta teşkilatı ve ordunun konaklama ve ihtiyaç karşılama noktaları veya yapı kompleksleri.

Çorbacı:Yeniçeri ocağının cemaat ortaları ile ağa bölükleri subaylarına müşterek olarak verilen isim.

Sınır boylarındaki kalelerde ve sınıra yakın yerlerde görev yapan asker.

Gaddâr Mübâlağa-i Fâʻil (Faʻʻâl)

İltifât:İftiʻâl bâbı

Tefaʻʻul bâbı ism-i fâʻil: Müteʻayyin

بلاهت Belâhet: Ahmaklık, düşüncesizlik.

عامل Âmil

Eski harflerle verilen cümlede yer alan sülasi mezidünfih masdar veznine uygun kelime istikbâl kelimesi olup, istif'âl vezninde türetilmiştir.

Eski harflerle verilen cümlenin doğru okunuşu "Çubukovası’nda buluşup Mehmed Bey münhezim olup mecrûh dutılup vefât itdi." şeklinde olacaktır.

"Bir sâ‘at kaldıkda oğlı Cem Sultân Edirne şehrinde dünyâya geldi." cümlesinin eski harflerle doğru ve eksiksiz yazılışı:

"Hezimet" bozgunluk, yenilgi anlamına gelen bir kelime olup zıt anlamlısı yenmek, üstün gelmek manasına gelen "galebe" kelimesidir.

I. Mahmud dönemi (1730-1754) vak’anüvislerinden Subhî Mehmed Efendi’nin kaleme aldığı Subhî Tarihi’nden çok ilginç bir parçadır.