OSMANLI TÜRKÇESİ METİNLERİ I - Deneme Sınavı - 15

XVIII-XIX. yüzyıl Osmanlı tarihî metinlerinin birçoğu, kullanılan dil bakımından gündelik olayları anlatırken genelde sade ve anlaşılabilir bir Türkçe ile kaleme alınmışlardır. Ancak resmi konu ve önemli şahıslar devreye girdiğinde hem edebi kaygı ile zaman zaman ağdalı ve tumturaklı hem de ima ve işaretlerle yoğrulmuş cümleler kullanılmıştır. Özellikle giriş bölümleri ve dönemin padişahını anlatan kısımları Arapça-Farsça ibarelerle süslü ve ciddi bir edebî kaygı ile yazılmış, dönemin kültür ve sanat zevkini, ayrıntılara kadar satırlara aktarmışlardır.

Bahr-i Siyâh’a me’mûr

Duhûl: Girme

Bilâ-evlâd-ı zükûr

Âb: Su

Cümlenin günümüz Türkçesi ile ifadesi: "Senin de yolunu tutanlar ve soyundan gelenler büyük makamlara ulaşıp nesilden nesile gazalar ederler dedi." şeklinde olmalıdır.

Doğru eşleştirme "Dilâver: Gönül alıcı." seçeneğidir.

"Rivâyet" kelimesi, sülâsî mücerred masdarlardan "fi‘âlet" veznine uygundur.

"Elli gün gece ve gündüz cenk olundu." cümlesinin eski harfler ile karşılığı: 

"Bu fethin târîhi hicretün sekiz yüz elli yedisinde vâkı‘ oldı, Sultân Mehmed Gazî elinden." cümlesinin günümüz Türkçesi ile karşılığı: "Bu fetih hicretin sekiz yüz elli yedisinde, Sultan Mehmed Gazi eliyle gerçekleşti." şeklinde olmalıdır.

Kelime-anlam eşleştirmelerinden doğru olan "Tevehhüm: Evhamlanma" seçeneğidir.

(...) yaptı. Gördi kim, cengle alınmaz. Karşusunda kapluca tarafından bir havâle yapdı. Karındaşı oğlı Aktemür’i üzerinde kodı. Gāyet bahâdurlardan idi. Ana yarar yoldaşlar koşdı. Dağ tarafından (...)

Hicretün yediyüz on altısında Orhan Gāzî Burusai feth itdükde Osmân hayâtda idi. Ayağı ağrırdı. Zamânında beyliği Orhan’a ısmarladı, Hakk emrine vardı. Oğlı Orhan Gāzî tahta cülûs kıldı, hicretün yedi yüz yiğirmi yedisinde Osmân Gāzî vasıyyet itmişdi kim: “Beni Burusa’da Gümüş Kubbe altında kon” dimişdi. Ba‘zılar aydur, Söğütcük’de defn itdiler. Allahu te‘âlâ rahmetin ziyâde kılsun. Âmîn.