OSMANLI TÜRKÇESİ METİNLERİ I - Deneme Sınavı - 10

rahm kelimesi

kelimat

velvele

cihan-gir; giriften fiilinin geniş zamanıyla yapılan birleşik sıfat.

masraf mastardır

takrir, doğru kelimedir

  cümlesinin Türkçe latinize edilişi; "...içlerinden beş kıt‘a âteş gemisi barut ve kumbara ile mâl-â-mâl yelken idüp..."dür.

Der-i devlet: Devlet kapısı anlamına gelir. Pâdişâhın bulunduğu yer ve hükümet merkezinin olduğu yeri ifade eder ve doğal olarak genellikle İstanbul için kullanılır.

"mâh" (ay) ve "mezbûr" (anılmış, dile anılmış) sözcüklerinden oluşan mâh-ı mezbûr tamlaması burada adı geçen, anılan ayı yani rebîülâhiri işaret eder.

 ifadesinin günümüz Türkçe karşılığı: "Zeamet ve timar verilmesinde her zaman uyulması gereken kanunu bildirir"dir.

 cümlesinin Türkçe latinizesi "Ze‘âmet def ‘-i a‘dâ içün ta‘yîn olunan mukātele mâlı olup asker bunları tasarruf idenlerdir denilmiş-idi."dir.

kānûn vaz‘ı: kanun koymak, yeni kanun yapmak anlamlarına gelir.

"Eflak ve Boğdan voyvodalarını nasb idüp sâbık voyvodaları ele getürmek ve ol bilâda nizâm virmek üzre serdâr ta‘yîn olunan..." cümlesinin Osmanlı Türkçesi:

 Türkçe latinizesi:"merhûm Sultân İbrahim Han hazretlerinin zamân-ı saltanatında"dır.

"Zâhiren Kostantini mâl ve etbâ‘ıyla firâr itsün deyu ruhsat virdin ben seni âdem sanurdum meğer sen muhannes imişsin." cümlesinin Türkçe karşılığı: "Görünüşe göre Kostantin’e serveti ve beraberindekilerle beraber kaçması için izin vermiş oldun. Ben seni adam zannederdim oysa sen korkak tabiatlıymışsın." cümlesidir.

Nizâ, kavga; ahz, ele geçirme; evlâ, en uygun; sâbık, eski demektir. Ahvâl ise haller, durumlar anlamına gelir.

Yukarıdaki ifadenin tamamının okunuşu “Sultân Murâd bir gün Ada’ya seyre” biçimindedir. Altı çizili kelimenin okunuşu “sultân”dır. Doğru cevap B’dir.

Seçeneklerdeki kelimelerin anlamları şöyledir:

hurûc: Çıkma. Dışarı çıkma, çıkış. Ayaklanma, isyan etmek.

kemâl: Kâmillik, olgunluk, olgunlaşma.

ganî: Zengin. Kimseye muhtaç olmayan.

dilâver: Gönül alıcı.

"Yalnızlık. Tek başına kalmak. Tenhaya çekilme. Gizlilik." anlamında kullanılan kelime “halvet”tir. Doğru cevap A’dır.

“Hükmi irdügi yerlere tâ Sivas kapusına degin çeriler cem‘ itmege âdemler gönderdi.” ifadesinin tam olarak günümüz Türkçesine karşılık gelen biçimi “Tâ Sivas kapısına kadar hükmettiği yerlerden asker toplamaya adamlar gönderdi.” Doğru cevap C’dir.

Seçeneklerdeki kelimelerin anlamları şöyledir:

âlî: Üstün.

ekber: Daha büyük, en büyük.

kemâl: Kâmillik, olgunluk, olgunlaşma.

leşker: Asker.

“cem‘-i mükesser” tekil halin şekli bozularak yapılan çoğullardır. Bu kelimelerden cem‘-i mükesser olanı akribâ (yakınlar) kelimesidir. Doğru cevap C’dir.