OSMANLI TÜRKÇESİ I

İlletli harfler elif, vav ve ye (ا.و.ی) olmak üzere üçtür.

Sâlim :سالم Kelimeyi meydana getiren harflerin içerisinde illetli harfleri oluşturan elif, vav, ye (ا.و.ی) harfleri; hemze ve tekrarlanan harflerden biri bulunmazsa buna sâlim adı verilmektedir. Bu üç harften birisinin bulunmadığı tek kelime B seçeneğindeki حكم “hükm” kelimesidir.

Nâkıs: Kelimenin aslî harflerinin üçüncüsü illetli harflerden birinden oluşmuşsa buna nâkıs denir. Bu da kendi arasında üç kısma ayrılmaktadır. Yalnızca E seçeneğindeki شوق “şevk” kelimesi nâkıs değildir.

Misâl: Aslî harflerden ilki (و) ve ya (ى) olan kelimeye misâl adı verilmektedir. Ayrıca, misâl-i vâvî مثال واوي ve misâl-i yâyi مثال يايي olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır. Birinci harfi vav (و) olan kelime misâl-i vâvi, ye (ى) olan kelime misâl-i yâyi’dir. Yalnızca A seçeneğindeki وظيفه  “ vazife” kelimesi misaldir.

Arapçada masdarlar mücerred  مجرد (soyut-basit simple) ve mezîdünfîh  مزيد (artırılmış, harf eklenmiş) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Mücerred masdarlar, kelimedeki harf sayısına göre çeşitli isimlerle adlandırılmışlardır. Bunlardan üç aslî harften oluşanlara ثلاثي sülâsî, dört aslî harfe sahip olanlara رباعي rubâî, beş harflilere ise خماسي hümâsî adı verilmektedir.

Arapçada عمل “amel” (iş, çalışma) kelimesinin ism-i fâili عامل “âmil” (yapan, işleyen) şeklindedir.

Arapçada ميل “meyl” (bir tarafa eğilme, yönelme) kelimesinin ism-i fâili مايل “meyyâl” (meyl eden, bir tarafa eğilen) şeklindedir.

Arapça حفظ “hıfz” (saklama, koruma) kelimesinin ism-i mef‘ûlü محفوظ  “mahfuz” (gizlenmiş, saklanmış, korunmuş) şeklindedir.