OSMANLI TÜRKÇESİ I

حرام harâm kelimesinin vezni fa'âl olup, bu kelimenin kök harfleri de ha, rı ve mim'dir.

Kelimeyi meydana getiren harflerin içerisinde illetli harfleri oluşturan elif, vav, ye ا.ی.و harfleri; hemze ve tekrarlanan harflerden biri bulunmazsa buna sâlim adı verilmektedir.

Kelimeyi meydana getiren aslî harflerden ikinci ve üçüncü harfleri aynı olan kelimeye muzâaf denmektedir. 

فرار firâr kelimesinin vezni fi'âl'dir ve kelimenin kök harfleri de fe, rı ve rı'dır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Kelimenin aslının ikinci harfi illetli harflerden vav و veya ye ى olursa bu nevi kelimelere ecvef denir. قوس kavs kelimesinde olduğu gibi.

Aslî harflerin üçüncüsü ye olursa buna nâkıs-ı yayî denir. Örnek: هدي hedy

İlletli harfler biri kelimenin başında diğeri de kelimenin sonunda olursa buna lefîf-i mefrûk denir. Örnek: ولایت velâyet

غرور gurûr

جسارت cesâret

Kelime ecvef değil, misal köklü bir kelimedir.

4. Misal: Aslî harflerden ilki و ve ya ى olan kelimeye misâl adı verilmektedir. Ayrıca, misâl-i vâvî ve misâl-i yâyi olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır. وهب vehb (bağışlama)

اسالم İslâm

موسوس müvesvis

Kelimeyi oluşturan asli harflerden biri hemze olursa buna mehmûz denir. Doğru cevap A’dır.

Kelimeyi meydana getiren asli harflerden ikinci ve üçüncü harfleri aynı olan kelimeye muzaaf denmektedir. Redd kelimesindeki ikinci ve üçüncü harfler aynı olduğu için bu kelime muzâaftır. Doğru cevap B’dir.

Mücerred masdarlar, kelimedeki harf sayısına göre çeşitli isimlerle adlandırılmışlardır. Bunlardan üç aslî harften oluşanlara ثلاثي sülâsî, dört aslî harfe sahip olanlara رباعي rubâî, beş harflilere ise خماسي hümâsî adı verilmektedir. Doğru cevap C’dir.

قدرت  kudret kelimesinin vezni فُعْلَتْ fu‘lettir. Doğru cevap C’dir.

غفران gufrân kelimesinin vezni فُعْلانْ  fu‘lândır. Doğru cevap E’dir.

مخافه mehafe “korku, korkma” anlamına gelmektedir. خوف havf kelimesi de korku anlamına gelmektedir. خوف havf kelimesinin mimli masdarı Mef‘il veznindeki مخافه mehafe kelimesidir. Hafif kelimesi ile bu kelime arasında görüleceği üzere anlamsal bir ilişki de yoktur. Doğru cevap A’dır.

شرب şürb kelimesinin kökü üç harften oluşmaktadır. Bu kelime bir sülasi masdardır. Doğru cevap E’dir.

ذوق zevk  kelimesini ortasında و vav illetli harfi olduğu için evcef bir köktür. Kelimenin aslının ikinci harfi illetli harflerden vav ( و) veya ye ( ى) olursa bu nevi kelimelere ecvef denir. Doğru cevap A’dır.

ﻛﺘﺎﺏ kitab kelimesinin ism-i fâ’ili ﻛﺎﺗﺐ kâtib biçimindedir. Doğru cevap C’dir.

Mücerred rubâ‘î masdarların tek vezni olan fa‘lele’nin ism-i fâ‘ili müfâ‘lil (ْ مُفَعلْلِ ) şeklindedir. موسوس müvesvis  kelimesi وسوسه vesvese kelimesinin ism-i fâ’ilidir. مطنطن mutantan, مسلسل müselsel, مترجم mütercem ve مدبدبه müdebdeb kelimeleri ise mücerred rubâ‘î masdarların ism-i mef‘ûlleridir. Doğru cevap D’dir.