OSMANLI TÜRKÇESİ I

Türkçe kelimenin ilk hecesinde kalın ünlü varsa, sonraki hecelerin ünlüleri de kalın olur. اتورمق oturmak sözcüğü bu ünlü uyumu kuralına uygun bir dizilişe sahiptir. Doğru yanıt "B" şıkkıdır.

Türkçe’de dilek-şart kipi –sa/–se eklerinden oluşur ve سه şeklinde tek şekilli olarak yazılır. Ses uyumlarına bağlı olarak okunur. اويوسه "uyusa" fiili dilek-şart kipiyle çekimlenmiştir. Doğru yanıt "C" şıkkıdır.

Türkçe’de dilek-şart kipi –sa/–se eklerinden oluşur ve سه şeklinde tek şekilli olarak yazılır. Buna göreكير fiilinin dilek-şart kipinin üçüncü tekil şahsına göre çekimi كيرسه "girse"dir. Doğru yanıt "E" şıkkıdır.

Söylemek fiilinin istek ve emir kipinin birinci çoğul şahıs çekimi سويله يه لم "söyleyelim"dir. Doğru yanıt "A" şıkkıdır.

كلسه ك dilek-şart, diğerleriyse istek-emir kipiyle çekimlenmiştir. Doğru yanıt "D" şıkkıdır.

Seçeneklerden ايچمليلر "içmeliler" gereklilik, A ve B dilek-şart, C ve E ise istek-emir içerir. Doğru yanıt "D" şıkkıdır.

Şimdiki zamanın ikinci çoğul şahıs ekiyle çekimlenmiş olan "üşümektesiniz" sözcüğünün yazılışı اوشومكده سكز şeklindedir. Doğru yanıt "C" şıkkıdır.

A ve E şıkları ünlem, C ve D ise ön edatlardır. اول سببدن "ol sebepten" sözcüğüyse bağlama edatının belirgin örneklerinden biridir. Doğru yanıt "B" şıkkıdır.

كنار "kenar" sözcüğüne -da ekini getirerek "kenarda" ifadesini elde edebilmek için در -der ön edatı gereklidir; دركنار "der-kenar "kenarda, kenarda yazılmış"  manasına gelir. Doğru yanıt ""E" şıkkıdır.

Ünlem edatları her türlü duyguyu, heyecanı (sevinç, keder, ıstırap, teselli, nefret, korku, hayıflanma, coşku, üzüntü vb.), düşünceyi anlatan veya yansımaları, seslenmeleri; onay, red, sorma ve gösterme gibi anlatım biçimlerini ifade eden edatlardır. Bu itibarla şıklardan bir tek ايواه "eyvah" sözcüğü duygu yansıtan bir edat olabilir. Doğru yanıt "C" şıkkıdır.

“dakika”, “kitap” ve “sahip” kelimeleri Türkçe ünlü uyumlarına aykırıdır. “baht” kelimesinin sonunda –ht ünsüz dizilişi ise Türkçenin hece oluşturma yapısına aykırıdır. “arslan” kelimesi Türkçe kökenlidir. Doğru cevap C’dir.

Türkçe kelimeler ğ, l, m, n, r, z ünsüzleriyle (bazı yansıma kelimeler dışında) başlamaz. “rahat” sözcüğü “r” sesi ile başlamıştır ve Türkçe kökenli değil, Arapça kökenlidir. Doğru cevap A’dır.

Türkçe gereklilik kipinin eki -malı, -meli, şeklindedir. “gülmek, yemek, özlemek, üzmek” fiilleri ince ünlü ile biten fillerdir ve gereklilik ekinin لی مه biçiminde yazılması gerekmektedir. “atmak” fiili ise kalın ünlü ile biten bir fiildir ve gereklilik ekinin مالی biçiminde yazılması gerekmektedir. Doğru cevap E’dir.

Seçeneklerdeki ön edatlar ve anlamları şöyledir: براى - berây-ı (için), تا - tâ (kadar, değin), از - ez (-dan, -den) ve با - ba (ile; -a, -e, -lı, -li ). در  -der ön edatı ise “-da, -de, -içinde“ anlamında kullanılan bir ön edattır. Doğru cevap C’dir.

Türkçede şimdiki zaman eki olarak kullanılan –makta eki kalın ünlü ile biten fiillere -makta (مقده), ince ünlü ile biten fiillere -mekte (مکده) ekleri fiil tabanına ilâve edilerek yazılır. Seçeneklerdeki fiillerden “istemek” fiili “e” ince ünlüsüyle bittiği için ek ince sıra biçiminde yazılmalıdır. Doğru cevap D’dir.

Seçeneklerdeki fiillerin okunuşları ve kişi çekimleri şöyledir: کچملییز geçmeliyiz I. çoğul kişi çekimi,قوشمالییز koşmalıyız I. çoğul kişi çekimi, ایچملیلر içmeliler III. çoğul kişi çekimi, کچملیسکز geçmelisiniz II. çoğul kişi çekimi. ایچملییم içmeliyim fiili ise I. tekil kişi ile çekimlenmiştir. Doğru cevap C’dir.

Fiilin yazılışı “düşmemeyim” biçimindedir. Fiilin üzerine olumsuzluk eki,  istek kipi eki gelmiş ve birinci tekil kişi ile çekimlenmiştir. Doğru cevap B’dir

باشلاماسینلر fiilinin doğru okunuşu “başlamasınlar” biçimindedir. Doğru cevap C’dir.

Seçeneklerdeki fiilleri yazılışları ve okunuşları şöyledir: كوشماليسين koşmalısın (gereklilik kipi), يورو yürü (emir kipi), انلاماكتاسين anlamaktasın (şimdiki zaman çekimi) ve اغلاياييم ağlayayım (istek kipi).  چاليشساك çalışsak fiili ise dilek-şart kipi ile çekimlenmiştir. Doğru cevap E’dir.

A, C, D ve E seçeneklerinde verilen sözcüklerde yapım eki bulunurken B seçeneğindeki اوده (evde) sözcüğünde çekim eki vardır. 

Doğru yanıt B'dir.