OSMANLI TÜRKÇESİ I - Deneme Sınavı - 11

Sâlim müzekker cem‘ler iki şekilde yapılır. Birincisi, tekil kelimenin sonuna ye ve nun (ين = în) getirilerek elde edilir. Diğeri ise vav ve nun getirilerek (ون = ûn) yapılır.

-ât eki sadece dişil kelimeler için geçerlidir.

Cem‘-i Mükesser Tekil kelimenin veznini değiştirerek elde edilir. Hem müzekker hem de müenneslerden cem‘-i mükesser yapılabilir. Tekil kelimelerin hangi vezinde çoğul yapılabileceği konusunda herhangi bir kural yoktur. Bu nedenle semâîdirler. Yani kelimenin hangi vezinde çokluk yapılacağı ancak işitilerek veya sözlük vasıtasıyla öğrenilebilir.

 - Fi‘âl

- evkāt- Ef ‘âl

- Fu‘ûl

 -ekâbir- Efâ‘il

a. eşirrâ - Ef ‘ilâ’

b. edviye- Ef ‘ile

c. aşâ’ir - Fe‘âil

d. hükkâm- Fu‘âl

e. kavânîn- Fevâ‘îl

ا elif, ت te, س sin ve ی ye zait harflerdendir ancak ش şın bir zâit harf değildir. Doğru cevap D’dir.

Seçeneklerdeki kelimelerin okunuşları şöyledir: ﺧﺎﺭﺟﻰ hâricî, ﺍﺩﻳﺐ edîb, ﻓﺎﺿﻞ fâzıl ve ﻣﻌﻠّﻢ mu’allim. Sonunda kapalı te harfi bulunan isimler müennestir. Bu harfe tâ-i merbûte veya tâ-i te’nîs adı da verilir. ﺟﻤﻴﻠﻪ “cemile” kelimesinin sonunda bu harf kullanılmıştır ve kelime dişidir. Doğru cevap A’dır.

Bütün kadın isimleri ve kadın cinsi ile ilgili kelimeler, ülke, şehir, kabîle isimleri, harflere verilen isimler,  insan ve hayvanlarda, çift olarak bulunan organ isimleri manevi müennes olarak kabul edilir. Tüm hayvan isimleri, manevi müennes olarak kabul edilmez. Doğru cevap C’dir.

Seçeneklerdeki kelimelerin okunuşları ve anlamları şöyledir: بحرين bahreyn (iki deniz), طرفين tarafeyn (iki taraf), برین berreyn (iki kara-Rumeli ve Anadolu’yu ifade eder) ve دولتين devleteyn (iki devlet). حرمين  Harameyn  kelimesi ise Mekke ve Medine şehirleri anlamında kullanılmaktadır.

Seçeneklerdeki kelimelerin okunuşları ve çoğulluk özellikleri şöyledir: ثلﺜلان sülüsân (tesniye), بحرين Bahreyn (tesniye), محاکمات  muhâkemat (cem‘-i müennes-i sâlim) ve وقوعات vukûât (cem‘-i müennes-i sâlim). مؤمنين müminîn kelimesi ise cem'-i müzekker-i sâlim grubundaki bir çoğulluk örneğidir. Doğru cevap E’dir.

Seçeneklerdeki کبر kibir, اکبر ekber, کبير kebîr ve اکابر ekâbir kelimelerinin kökü Arapçada büyük anlamında kullanılan کبر  kef be re kökünden gelmektedir. Ancak قبر kabir sözcüğü mezar anlamındaki kaf be re kökünden gelmektedir. Doğru cevap C’dir.

Kelimenin okunuşu mekteb biçimindedir. Kelimenin kökü k t b (yazmak) biçimindedir. Kökün başına sadece mim getirilmiş ve bunun dışında zâit harf eklenmemiştir. Doğru cevap A’dır.

Seçeneklerdeki kelimelerin okunuşları, anlamları ve vezinleri şöyledir: اشكال / eşkal (şekiller) vezni Ef’âl / افعال  - امم / ümem (ümmetler) vezni Fu’al / فعل -جبال / cibâl (dağlar) vezni Fi’âl / فعال  - طابه / talebe (öğrenciler) vezni Fa’ale / فعلة biçimindedir. ملوك  / mülûk (hükümdarlar) ise فُعول  /  fu’ûl vezninde cem‘-i mükesser örneğidir. Doğru cevap B’dir.

Seçeneklerdeki kelimelerin okunuşları, anlamları ve vezinleri şöyledir: اشخاص / eşhas vezni ef’âl / افعال  -  سفن / süfün (gemiler vezni fu’ul / فعل -حكم / hikem (hikmetler) vezni fi’al / فعل -كتاب / küttab (kitaplar) vezni fu’’âl / فعال biçimindedir. شعرا  şu’ara ise fu’alâ / فعلاء vezninde cem’-i mükesser örneğidir. Doğru cevap A’dır.

انجم   kelimesinin okunuşu encüm (yıldızlar)’dür. Vezni ise Ef’ul / افعل  veznidir. Doğru cevap D’dir.

Arapçada kelimelerin anlamını değiştirmek ve yeni anlamlar katmak için aslî harflerden oluşan kelimenin başına, ortasına ve/veya sonuna eklenen zâid harfler şunlardır: Hemze, elif, te, sin, mim, nun, vav, he ve ye harfleri. Zâid harfler arasında “re” harfi yoktur. Doğru cevap B’dir

Arapçada isimler asıl isim (ism-i câmid) ve türemiş isim (ism-i müştâk) olarak ikiye ayrılır. Bu isimler arasında özel isimler, cins isimler ve sayı isimleri asıl isimdir (ism-i câmid), diğer isim türleri ise türemiş isimdir (ism-i müştâk). Doğru cevap C’dir.

Türemiş sözcükler arasında yer alan ism-i fâ‘il, ism-i mef‘ûl, sıfat-ı müşebbehe, mübâlağa-i fâ‘il, ism-i tafdîl ve ism-i mensub türündeki sözcükler sıfattır; diğerleri ise isimdir. Doğru cevap D’dir.

Mechûl kelimesinin vezni fâ‘il değil, mef‘ûl’dur. Bu nedenle A seçeneğindeki kelime-vezin eşleştirmesi yanlıştır. Diğer seçeneklerdeki kelime ve vezin eşleştirmeleri ise doğrudur. Doğru cevap A’dır.

A, B, C ve D seçeneklerinde yer alan kelimeler sırasıyla fu‘ûlet, fe‘âlet, fa‘let ve fi‘âlet veznindedir. E seçeneğinde yer alan tefekkür kelimesi ise tefa‘‘ül veznindedir. Doğru cevap E’dir.

A, C, D ve E seçeneklerindeki kelimeler kapalı “te” ile biten masdarlar olup müennestirler. Ancak B seçeneğindeki semt sözcüğünün sonundaki “te” harfi, kelimenin asli harfidir ve müzekkerdir. Doğru cevap B’dir