OSMANLI TÜRKÇESİ I - Deneme Sınavı - 18

Harfin altına konulan hareke esreli tenvindir

Osmanlı Türkçesi Alfabesinin temeli 28 harfli Arap alfabesine dayanır. Arap alfabesinde bulunmayan bazı sesler İranlılar ve Türkler tarafından ilâve edilerek geniş Osmanlı Türkçesi Alfabesi oluşturulmuştur. Arap alfabesine İranlılar pe پ , çe چ ve jeژ harflerini ilâve etmişlerdir. Doğru yanıt "C" şıkkıdır.

خا رجا kelimesinin "haricen" şeklinde okunabilmesi için sırasıyla üstün, esre ve üstünlü tenvin alması gerekir. Doğru yanıt "E" şıkkıdır.

Harekeleri dikkate alındığında yazılışı كِبْرْ olan kelimenin okunuşu "kibr"dir. Zira harekeleri itibariyle bir esre ve peş peşe iki cezim almıştır. Doğru yanıt "B" şıkkıdır.

Elif harfinin üstüne konan med işareti "uzun â" sesi verir. Bu durumda آمِلْ sözcüğünün okunuşu "âmil"dir. Doğru yanıt "A" şıkkıdır.

Arapça kelimelerde yan yana gelen aynı ünsüzlerin tek harf yazılıp iki harf okunması için kullanılan şedde işareti Türkçe kelimelerde umumiyetle kullanılmaz. Yerine şeddeli olması gereken harf iki kere yazılır. Buna göre "elli" sözcüğünün yazılışı آللى şeklindedir. Doğru yanıt "D" şıkkıdır.

Kendinden önce ve sonraki harflerle bitişen, başta ve ortada değişikliğe uğrayan, sonda ise yalın biçimi ile yazılan harfler Osmanlı Türkçesinde bitişen harfler ismiyle anılır. Şıklar arasında bu özelliklere bir tek ى "ye" harfi sahiptir. Doğru yanıt "E" şıkkıdır.

Osmanlı Türkçesinde bitişmeyen harfler: ه و ز ر د ا ذ ژ 'dir. غ bunlardan biri değildir. Doğru yanıt "B" şıkkıdır.

Harfin üzerine konularak onu ünsüz (sakin) okutan işaret cezm'dir. Doğru yanıt "B" şıkkıdır.

Osmanlı Türkçesindeki harf birleşim kurallarına göre "eski" sözcüğü ancak اسكى şeklinde yazılabilir. Doğru yanıt "D" şıkkıdır.

Oğuz Türklerinin Anadolu’da oluşturdukları dil “Batı Türkçesi”, “Batı Oğuzcası”, “Türkiye Türkçesi” gibi adlarla anılmaktadır. Batı Türkçesinin 13. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar süren uzunca bir dönemde Anadolu’da gelişen yazı diline “Osmanlı Türkçesi” denir.

Üç döneme ayrılan Batı Türkçesinin ilk dönemine Eski Osmanlıca, Eski Türkiye Türkçesi veya Eski Anadolu Türkçesi adları verilir. Bu dönem Anadolu Selçukluları, Beylikler Çağı ve Osmanlı Devletinin İstanbul’un fethine kadar olan zamanı içine alır. Sözü edilen dönem Osmanlının kuruluş dönemidir. İkinci dönem, Klâsik Osmanlı Türkçesi adıyla anılmakta olup 15. yüzyılın ortalarından 19. yüzyıla kadar devam eder. Üçüncü dönem ise “Yeni Osmanlı Türkçesi” adıyla anılmakta olup Tanzimat’tan 1908’e yani ikinci meşrutiyete kadar gelir. Daha sonraki dönem ise “Yeni Türkiye Türkçesi” olarak adlandırılır.

Osmanlı Türkçesi döneminde bilhassa Arapça ve Farsçadan alınan kelime ve gramer unsurları, Anadolu’da yaşayan farklı dillerden etkilenmeler vb. sebeplerle dil bir hayli gelişmiş ve değişmiştir. Sözü edilen dönemde, Türkçe yönünden sade anlaşılır metinlerin yanında Arapça ve Farsça unsurlarla dolu belli bir kesimin anlayabileceği metinler de yazılmıştır. Hem manzum hem de mensur olarak yazılan metinlerde sade, orta ve süslü dillerle eserler telif edilmiştir. Dinî metinler sade ve orta seviyede bir dille kaleme alınırken edebî metinler her üç seviyede de kaleme alınmışlardır.

Arapça kelimelerin yazılışında uzun ünlüler harfle (elif, vav, ye) gösterilirken kısa ünlüler yazılmaz. Bu sebeple kısa ünlülerin okunmasında hatalar olur. Kelimelerin doğru okunabilmesi için kısa ünlüleri göstermek üzere hareke adı verilen bazı yardımcı işaretler kullanılır. Arapça konuşanlar harekesiz metinleri okumakta hata yapmasalar bile Kur’ân-ı Kerîm’in indirilmesinden sonra Müslümanlığın Arap olmayanlar arasında da yayılmasıyla bu kesimler arasında okuma hataları artmıştır. İşte o dönemde Kur’ân’ın yanlış okunu- şunu önlemek maksadıyla kelimeleri harekelenmiştir. Türkler Arap alfabesini kullanmaya başladığında, Türkçe metinlerde de hatalı okumayı önlemek için 16. yüzyılın sonları- na kadar hareke kullanmışlar, zaman içinde imlâ oturdukça hareke kullanımını azaltmışlardır. Daha sonraları Kur’ân-ı Kerîm, sözlük ve dil bilgisi gibi doğru imla hususunda özel hassasiyet gerektiren eserler dışında hareke kullanımı kaldırılmıştır.  Bu harekelerden Üstün: (Arapçası fetha)  harfin üstüne konur ve harfi /a/e/ okutur

Esre : (Arapçası kesre) harfin altına konur ve harfi /ı/i/ okutur. Tenvin: Üstün, ötre ve esrenin kelimenin son harfinde çift yazılmasıdır. Okunuşu da değişir. Üstünlü tenvin  Kelimenin son harfini /an/en/ okutur. Yazılırken kelimenin sonuna tenvin elifi getirilir. Tenvin elifi getirilen kelimeler tenvin kaldırılsa bile tenvinli okunur. Esreli tenvin  kelimenin son harfini /ın/in/ okutur. Ötreli tenvin  kelimenin son harfini /un/ün/ okutur.

Soru kökünde verilen kelime ilk harf elif ikinci harf ra üçüncü harf be olduğundan kelimenin Türkçesi araba’dır.

Bitişmeyen harfler: Bunlar kendisinden önceki harflerle bitişir sonrakilerle bitişmez.Elif,Zel,Dal, Ra, Ze, Vav,He

Şedde Arapça kelimelerde yan yana gelen aynı ünsüzlerin tek harf yazılıp iki harf okunması için kullanılan bir işarettir. Bu işaret, iki defa okunması istenen harfin üzerine konmaktadır. Türkçe kelimelerde bu işaret umumiyetle kullanılmayıp harf iki kez yazılmıştır

"كشف" kelimenin Türkçe karşılığı keşftir.

Med elif harfinin üstüne konur ve uzun â sesi verir. Bu işaret ilk sesi a olan Türkçe kelimelerde de kullanılmıştır.