OSMANLI TÜRKÇESİ GRAMERİ II

mâ-beyn kelimesinin anlamı iki şeyin arası, ara şeklindedir.

keyfe-mâ-yeşâ kelimesinin anlamı nasıl isterse öyle, istediği gibi şeklindedir.

Dünya döndükçe anlamına sahip Arapça bir kalıp ifade verilmemiştir.

zû edatı Arapça sahip, +lı/li anlamlarına gelir. E seçeneğindeki kelime "el sahibi; bir mali elinde tutan kimse" anlamlarına gelir.

Bahsi geçen Arapça kalıp cümlenin anlamı mertebelerine göredir.

Ona selam olsun anlamına gelen Arapça kalıplaşmış cümle عليه السلام'dır.

Cezâka'llâh dua cümlesinin anlamı "Allah senin mükâfatını versin" şeklindedir.

معظم kelimesinin çeviriyazı işaretleriyle yazımı muʿaẓẓam şeklindedir.

Kelimenin doğru yazımı صواب şeklindedir. S'nin altındaki nokta harfin sad olduğunu gösterir.

Arapçada ke-  ك “gibi” benzetme bildirir. کالاول ke’l-evvel “eskisi gibi”; کذا kezâ
“bunun gibi; هکذا hâkezâ “işte bunun gibi”; کالعدم ke’l-‘adem “yok gibi”; کأن
ke’enne “sanki”; کأن لم يکن ke’en lem-yekün “hiç olmamış gibi”; کما kemâ
“olduğu gibi”; کما کان kemâ-kân “olduğu gibi, önceden olduğu gibi”; کماهو
kemâ-hüve “olduğu gibi”; کماهی kemâ-hiye “olduğu gibi”vb.

Arapçada كيف keyfe “nasıl” anlamında soru edatıdır.

A seçeneğinde كيف keyfe “nasıl”, C’de ك ke- “gibi”, D’de ذو zû “sahip, +lı, +li”, E’de مع ma’a- “ile, birlikte” anlamlarında edatlar bulunmaktadır. Oysa B seçeneğinde bulunan غيرgayr Arapça istisna edatıdır. Türkçede "+sız/+siz” ekleriyle, “...olmayan" şekilleriyle karşılarız: غير مسلمgayri müslim "Müslüman olmayan". Dolayısıyla B doğru seçenektir.

A seçeneğinde كيف “nasıl”, B’de غير istisna,  C’de ك “gibi”, D’de ذو “sahip, +lı, +li” anlamlarında edatlar bulunmaktadır. Oysa E seçeneğinde bulunan مع “ile, birlikte” edatıdır: مع هذا  ma'a-hâzâ "bununla birlikte", مع ذلك ma'a-zâlik "şununla birlikte, şu var ki", مع عائله ma'a-‘â’ile "aile ile birlikte, ailecek"  vb.

Arapçada ma'a- " مع birlikte, ile "anlamlarındadır: مع هذا ma'a-hâzâ "bununla birlikte", مع ذلك ma'a-zâlik "şununla birlikte, şu var ki", مع عائله ma'a-‘â’ile "aile ile birlikte, ailecek", مع زيادة ma'a-ziyâdetin "fazlasıyla, bol bol", مع الافتخار ma'a'liftihâr "iftiharla, övünerek", مع الاسف ma'a'l-esef "esefle, ne yazık ki"; مع الكراهه ma'a'l-kerâhe "kerahetle, istemeyerek, zorla", مع الممنونيه ma'a'l-memnûniyye "memnuniyetle, seve seve", مع التأسف ma'a't-teessüf "teessüfle, ne yazık ki" vs. Dolayısıyla E doğru seçenektir.

A seçeneğindeki کالاول ke’l-evvel “eskisi gibi”; B'Deki هکذا hâkezâ “işte bunun gibi”; D'deki کأن ke’enne “sanki”; D'Deki کما کان kemâ-kân “olduğu gibi, önceden olduğu gibi” anlamlarındadır. Oysa C seçeneğindeki کالعدم ke’l-‘adem “yok gibi”; anlamındadır. C seçeneği doğru cevaptır.

Aşağıdaki Arapça kelime grupları da söz kalıpları şeklinde Osmanlı Türkçesinde zarf fonksiyonuyla kullanılmaktadır: الحمد اللهel-hamdü li’llâh “Hamd Allah içindir”; الحکم اللهelhükmü li’llâh” “Hüküm Allah’ındır (baş sağlığı için kullanılır)”; رضاءً اللهrızâen li'llâh "Allah'ın rızası için"; رحمةً للعالمينrahmeten li'l-âlemîn "Âlemlere rahmet için, Âlemlere rahmet olarak; Hz. Muhammed"; حسبةً اللهhasbeten li'llâh "Allah rızası için"; خالصاً الله hâlisan li'llâh "Allah rızası için". Görüldüğü gibi B doğru seçenektir.

Arapça “sahip, +lı/+li" anlamlarındaki ذو zû edatının tamlamalardaki çokluk şekli ذوى zevi'dir: ذوى المفاصل zevi'lmefâsıl "mafsallılar", ذوى الارحام zevi'l-erhâm "yakın akrabalar" vs. Bu biçim de yalnızca A seçeneğinde bulunmaktadır. Dolayısıyla A doğru cevaptır.

Arap alfabesindeki ذ harfi için çevriyazıda şu işaretler kullanılır:

Arap alfabesindeki ض harfi için çevriyazıda şu işaretler kullanılır:

Bu edat, Arapça fiillerin geniş zaman şekilleriyle de kullanılır ve getirildiği fiilin olumsuzunu yapar. Bu durumlarda genellikle kalıp hâlinde, terim veya deyim gibi kullanılmaktadır: Osmanlı Türkçesinde daha çok belli kelimelerin önünde kalıp söz oluşturmak için kullanılmış gibidir: لايموت lâ-yemût "ölmez, ölümsüz". Doğru yanıt “C” şıkkıdır.