OSMANLI TÜRKÇESİ GRAMERİ II

A seçeneğindeki چهل çihil "kırk", B’deki پنجاه pencâh "elli", C’deki سى sî "otuz" ve D’deki  هفتاد heftâd "yetmiş" demektir. C seçeneğindeki  بيست bîst ise "yirmi" anlamındadır. Dolasıyla C doğru cevaptır.

A seçeneğindeki دوصد dü-sad "iki yüz", B’deki  هشتاد heştâd "seksen", C’deki شست şest "altmış" ve E’deki پنجاه pencâh "elli" anlamındadır. Ancak D seçeneğindeki  دهم dehüm bir sıra sayı sayısıolup "onuncu" anlamındadır.Dolayısıyla D doğru seçenektir.

A seçeneğindeki نمكسار nemeksâr "tuzla", B’deki  خرابه زار harâbezâr "harâbelik", D’deki ميكده meykede "meyhâne" ve E’deki شمعدان şem'dan "mumluk, şamdan" anlamındadır. Ancak C seçeneğindeki  آتشكده âteşkede "Mecusilerin ibadet yeri, ateş yeri"  anlamındadır. Dolayısıyla C doğru seçenektir.

+sâr سار : Yer isimleri yapımında kullanılır. Bazı örnekleri şunlardır: سنكسار sengsâr "taşlık", كوهسار kûhsâr "dağlık", نمكسار nemeksâr "tuzla", چشمه سار çeşmesâr "sulak yer" vs. Dolayısıyla E doğru seçenektir.

Yalnızca D seçeneğinde verilen چه +çe küçültme isimleri yapar. Türkçedeki +cık/+cik, +cağız/+ceğiz eklerine karşılık gelir: باغچه bâğçe "+küçük bağ, bahçe", نايچه nâyçe "küçük ney", سراچه serâçe "küçük saray" vs. Dolayısıyla E doğru seçenektir.

B seçeneğindeki كلابدان  gülâbdân "gülsuyu şişesi", C’deki بتكده bütkede "puthane", D’deki  كوهسار kûhsâr "dağlık" ve E’deki مرغزار  mergzâr "çayırlık, mera" demektir. Oysa A seçeneğindeki زركر zerger "altıncı, kuyumcu"  anlamındadır.

Farsçada +kâr كار +gâr گار, +ger گر ekleri isimlere gelerek bir işi çokça yapanı veya meslek olarak yapanı ifade ederler. Türkçede bunları çoğu zaman +cı/+ci ekleriyle karşılarız: حيله كار hilekâr "hile yapan", كناه كار günâhkâr "günah işleyen", بسته كار bestekâr "beste yapan", خدمتكار hidmetkâr "hizmetçi"; خداوندگار hudâvendgâr "efendilik eden; Allah", ستمگار sitemgâr "zulm edici, zâlim", دادكر dâdger "adaletle hareket eden", آهنكرâhenger "demirci", زركر zerger "altıncı, kuyumcu" vs. Dolayısıyla A doğru seçenektir.

A seçeneğindeki غمناك gamnâk "gamlı", C’deki خشمكين hışmgîn "hışımlı, öfkeli", D’deki لاله فام lâle-fâm "lâle rengi, kırmızı” ve E’deki مشكلترين müşkilterîn "en zor" anlamındadır. Oysa B’deki بنده وار bendevâr "köle gibi, kul gibi" demektir. Dolayısıyla B doğru seçenektir.

B seçeneğinde yer alan سيمين sîmîn "simden, gümüşten yapılmış” kelimesinde bulunan +în  ين  eki, çeşitli madde isimlerinden sonra gelerek ondan yapılmış olmayı, +lı/+li anlamını ifade eder: سيمين sîmîn "simden, gümüşten yapılmış", زرين zerrîn "zerden, altından", آهنين âhenîn "demirden", سنكين sengîn "taşlı",
رنكين rengîn "renkli", شرمين şermîn "utangaç" vs. Dolayısıyla B doğru seçenektir. Diğer seçenekler ise gibi anlamı kazandıran ekler bulunmaktadır.

-ter تر ve -terîn ترين: Sıfatların karşılaştırma ve üstünlük derecelerini ifade eder. Bugünkü Türkçede bu kategori sıfatın önüne daha ve en kelimelerini getirerek yapılır: daha iyi, en iyi. Karşılaştırma ve üstünlüğün birinci derecesi -ter "daha", ikinci derecesi -terîn "en" ekleriyle yapılır: بهتر bihter "daha iyi" ® بهترين bihterîn "en iyi", ارزانتر erzânter "daha ucuz" ® ارزانترين erzânterîn "en ucuz", مشكلتر müşkilter "daha zor" ® مشكلترين müşkilterîn "en zor" vs. Bu ek yalnızca E seçeneğindeki بهترين  bihterîn "en iyi" kelimesinde bulunmaktadır. Dolayısıyla E doğru seçenektir.

روز rûz kelimesi gün anlamına gelmektedir. Doğru cevap D’dir.

Yek “bir”, si “otuz”, sad “yüz”, heşt “sekiz” anlamında gelen sayılardır. nüh-sad “dokuz yüz” anlamına gelmektedir. Nüh-say “dokuz” ve “yüz” kelimelerinin birleşmesiylaoluştuğu için birleşik bir kelimedir. Doğru cevap E’dir.

dü-sad “iki yüz”, heftâd “yetmiş”, heştâd “seksen”, çâr “dört” anlamına gelen Farsça sayı sıfatlarıdır. "pencum" ise “beşinci” anlamına gelen sıra sayı sıfatıdır. Doğru cevap B’dir.

اقامتكاه “ikametgâh”, قراركاه “karârgâh”, كذركاه “güzergâh”, شامكاه “şâmgâh” biçiminde okunmaktadır. سحرکه “sehergeh” biçiminde okunmakta ve +geh گه biçiminde muhaffef (ince) biçimde okunmaktadır. Doğru cevap E’dir.

Seçeneklerdeki kelimelerin okunuşu ve anlamları şöyledir: سنكسار sengsâr "taşlık", نمكسار nemeksâr "tuzla", چشمه سار çeşmesâr "sulak yer",شاخسار şahsâr “ağaçlık, koruluk”. Dağlık anlamına geleb kelime ise كوهسار “kûhsâr”dır. Doğru cevap B’dir.

+kâr كار eki bir işi çokça yapanı veya meslek olarak yapanı ifade eder; +bân بان ~ +vân وان : Meslek isimleri yapımında kullanılır; +dân دان : Âlet isimleri yapımında kullanılır; +zâr زار : Yer isimleri yapımında kullanılır. +çe چه eki ise باغچه bâğçe "küçük bağ, bahçe", نايچه nâyçe "küçük ney", سراچه serâçe "küçük saray örneklerinde görüldüğü üzere küçültme anlamı katan bir özelliktedir. Doğru cevap C’dir.

Kelimelerin okunuşları ve anlamları şöyledir: نامرد nâ-merd “mert olmayan, alçak”, بى بدل bî-bedel “benzersiz”, هم فكر hem-fikr “fikirdeş, aynı fikirde olan” ve برقرار ber-karâr "karar üzere, daimî". بنام be-nâm "namlı, ünlü” kelimesinde ب be +lı/+li anlamını katan bir önek kullanılmıştır. Doğru cevap C’dir.

Seçeneklerdeki öneklerin okunuşları ve eklendikleri kelimelere kattığı anlamlar şöyledir: براى berây "için", تا tâ- "kadar", پر pür- "dolu, +lı/li", نا nâ- “-sız/-siz”. در der- eki ise eklendiği kelimelere Türkçede "içinde, -da/-de" anlamlarını katmaktadır. Doğru cevap A’dır.

Seçeneklerdeki soneklerin okunuşları ve eklendikleri kelimelere kattığı anlamlar şöyledir:

كلى gülî "gül rengi, مهرآسا mihr-âsâ "güneş gibi", طفلانه tıflâne "çocukça" كلفام gül-fâm "gül rengi, pembe", بهتر bihter sözcüğünde ise "daha iyi" anlamını veren -ter تر son eki vardır. Doğru cevap C’dir.

Seçeneklerdeki kelimelerin okunuşları ve anlamları şöyledir: دردمند derdmend "dertli", سنبلى sünbülî "sümbül renginde", غمكين gam-gîn "gamlı" ve اميدوار ümîdvâr "umutlu". شيرازى Şirâzî biçiminde okunan kelimedeki –i eki İran’daki bir şehir adı ile birlikte kullanılmış ve "Şirazlı" anlamını vermektedir. Doğru cevap B’dir.

+dân دان: Âlet isimleri yapımında kullanılır, daha çok nesnelerin konulduğu kapları ifade eder. Bazı örnekleri şunlardır:  شمعدان "şem'dan "mumluk, şamdan". Doğru yanıt “A” şıkkıdır.