FARSÇADA FİİL, FARSÇADA FİİLDEN TÜREMİŞ KELİMELER, FARSÇADA BİRLEŞİK KELİMELER

Farsçada fiil tabanlarına birtakım ekler getirilerek yapılan isim ve sıfatlar da Osmanlı Türkçesinde sıkça kullanılmaktadır.

Fiilleri kip, zaman ve şahıs söz konusu olmaksızın adlandırmak için masdar ekli şekilleri kullanılır.

Türkçede -mak/-mek eklerinin gördüğü işi Farsçada -den دن, -ten ﺗﻦ ekleri görür ve fiiller buna göre den'li masdarlar - ten'li masdarlar olarak iki grup hâlinde incelenir.

Aslî masdarlardan -den ve -ten ekleri atılınca ortaya çıkan şekil hâl gövdesi veya geniş zaman gövdesi olarak da adlandırılır.

Bir masdarın emir gövdesi, herhangi bir ek almadan, sıfat-fiil anlamı da taşır.

Aslî masdardan -den ve -ten eklerinin çıkarılarak sıfat-fiil anlamı taşıyan emir (hâl) gövdelerinin teşkili esas olarak bu şekildedir. Ancak birçok fiilde bu ekler çıkarılınca oluşan tabanda birtakım ses değişmeleri meydana gelir. Bunlar; a)-den'li masdarlardaki değişmeler, b)-ten'li masdarlardaki değişmeler

Farsça fiillerde geçmiş zaman gövdesi fiillerin sonunda bulunan /n/ sesinin (ن harfi) atılmasıyla elde edilir.

Fiilin geçmiş zaman gövdesi görülen geçmiş zaman teklik 3. şahsını ifade eder. Bu gövde aynı zamanda hafifletilmiş masdar denilen fiil ismini de teşkil etmektedir

Fiillerin emir ve geçmiş zaman gövdesine birtakım ekler getirilerek çeşitli isimler türetilir. Türetilen bu isimlere hâsıl-ı masdar, ism-i masdar ve masdar-ı nev’î gibi isimler verilir.

Fiilden isim türeten ekler şunlardır: -e ٥: Fiilin emir gövdesine getirilir, -iş ش : Fiilin emir gövdesine getirilir, -âr ار : Fiilin geçmiş zaman gövdesine getirilir.

Fiillerin emir ve geçmiş zaman gövdelerinden sıfat türeten ekler şunlardır: -e ٥ : Bu ek, fiilin geçmiş zaman gövdesine getirilerek edilgen anlamlı sıfat-fiiller yapar, -ende ﻧﺪﻩ:  Fiilin  emir  gövdesine  getirilerek  sıfat-fiil  görevinde  kelimeler türetir, -ân ان: Fiilin emir gövdesinde getirilen bu ek hem sıfat-fiil, hem de zarf-fiil teşkilinde kullanılır, -â  ا:  Kimi  fiillerin  emir  gövdelerine  getirilerek  sıfat-fiil teşkil eder, -gâr ﮔﺎر : Fiillerin emir ve geçmiş zaman gövdelerine gelerek fâil ismi teşkil  eder, -âr ار:  Fiillerin  geçmiş  zaman  gövdesine  getirilerek  fâ'il  ismi  teşkil  eder.

Farsçada birleşik isim yapmanın türlü yolları vardır. Bunlardan Osmanlı Türkçesinde kullanılan bazılarının kuruluşu şöyledir: İki İsimden Oluşanlar, İkilemelerle Oluşanlar.

Farsçada birleşik isimleri doğru okumak için bunların isim tamlaması olmadığını bilmeli ve izafet kesresi olmadan okumalıyız.

Ser, sâhib, mîr kelimeleriyle yapılan tamlamalar isim tamlaması gibi izafet kesresiyle de okunabilir. Ancak bunlar yaygın olarak birleşik isim gibi izafet kesresi olmadan okunurlar.

Eş veya yakın anlamlı yahut zıt anlamlı kelimeler bağlama edatı ile birleştirilerek tek bir nesneye veya oluşa ad olabilirler.

Osmanlı Türkçesinde Türkçe, Arapça ve Farsça sıfatlar kullanılmıştır.

Birinci unsur çoğu zaman iyelik eki almış bir kelime, ikinci unsuru ise sıfat işlevinde bir kelimeden oluşan kelime grubuna isnat grubu denir.

Farsçada birleşik sıfatlar iki isim veya bir isimle bir sıfatın yan yana gelmesiyle kurulur.

İki  ismin  arada  izafet  kesresi  olmadan  yan  yana  gelmesiyle  oluşurlar.

Bunlar bir isimle bir sıfatın izafet kesresi olmadan yan yana gelmesiyle oluşurlar. Sıfat, yalın veya türemiş bir sıfat olabileceği gibi sıfat-fiil anlamı taşıyan bir kelime (ism-i fâ'il, ism-i mef'ûl) de olabilir.