OSMANLI TÜRKÇESİ GRAMERİ I

İf'âl bâbının ism-i fâ'ili müf'il vezninde gelir:
اكرام ikrâm → مكرم mükrim “ikram eden, ikram edici”
اسالم islâm → مسلم müslim “İslâm olan, müslüman”
اسراف isrâf → مسرف müsrif “israf eden, israf edici”
اخبار ihbâr → خمرب muhbir “haber veren, haber verici”

III. seçenekte اثبات isbât → مثبت müsbet “ispat olunmuş” if'âl bâbının ism-i mef'ûlü'ne örnektir.

Tef'îl vezninde baştaki te “ت “ile ortadaki ye “ى “harfleri eklemedir. Sülâsî masdarlardan geçişli, yani nesne alan masdarlar kurar.
علم' ilm “bilme, bilim” → تعليم ta'lîm “öğretme” olarak örneklendirilebilir.

Tefa''ul bâbının ism-i fâ'ili mütefa''il متفعل vezninde olur:

تبسم tebessüm “gülümseme” → متبسم mütebessim “gülümseyen” örnek olarak verilebilir.

Diğer seçenekler Tefa''ul Bâbının yalın haline örnektir.

Müfâ'alet مفاعلة bâbı baştaki mim “م ,“ortadaki elif “ا “ve sondaki te “ة “eklemedir. Bu “ة “ Osmanlı Türkçesinde ya açık te “ت “veya “٥” (a, e) şeklinde yazılır.
Bu bâbdaki masdarların çatısı, nesnesi bakımından geçişli veya geçişsiz olabilir; öznesi bakımından ise genellikle işteşlik ifade ederler.

Bu bâbdaki masdarların ism-i fâ'illeri münfa'il منفعل vezninde gelir:
انكسار inkisâr “kırılma” → منكسر münkesir “kırılan, gücenen”
انعكاس in'ikâs “yansıma, aksetme” → منعكس mün'akis “yansıyan, akseden”
انقالب inkılâb “dönme, değişme” → منقلب munkalib “dönen, değişen”
انفساخ” bozulma, hükmü kalmama” → منفسخ münfesih “hükmü kalmayan”

مباركه mübâreke “tebrikleşme, birbirini kutlama” → مبارك mübârek “kutlu, uğurlu” ise Müfâ'alet Bâbının İsm-i Mef'ûlüne örnektir.

كشف keşf “açma” → انكشاف inkişâf “açılma, meydana çıkma” infi'âl انفعال bâbına örnektir.

Diğer seçenekler ise müfâ'alet bâbının ism-i fâ'iline örnek olarak verilir.

İfti'al bâbındaki masdarların ism-i mef'ûlü müfta'al مفتعل vezninde gelir:

انتخاب intihâb “seçme” → منتخب müntahab “seçilmiş”

اشرتاك iştirâk “ortak olma” → مشرتك müşterek “ortak olunmuş” örnek olarak verilebilir.

انتشار intişâr “yayımlanma” → منتشر münteşir “yayımlanan”

افتخار iftihâr “övünme” → مفتخر müftehir “övünen” ise ifti'âl bâbının ism-i fâ'iline örnek olarak verilebilir.

علم ' ilm “bilme, bilim” → تعليم ta'lîm “öğretme” ise Tef'îl تفعيل Bâbı'dır.

II. III. ve IV. maddeler istif'âl bâbının ism-i fâili müstef'il مستفعل vezninde gelir:
استحصال istihsâl “üretme” → مستحصل müstahsil “üreten, üretici”
استنساخ istinsâh “bir eserin kopyasını yazma” → مستنسخ müstensih “istinsah eden”
استخدام istihdâm “bir işte çalıştırma” → مستخدم müstahdim “işveren”

I. ve V. maddelerdeki;
اعتدال i'tidâl “ölçülü davranma” → معتدل mu'tedil “ölçülü davranan”
انتشار intişâr “yayımlanma” → منتشر münteşir “yayımlanan”  kelimeleri ise ifti'âl bâbının ism-i fâ'iline örnektir.

Mezîdünfih masdarların Osmanlı Türkçesinde sıkça kullanılan dokuz bâbı vardır:

if'âl

tef'îl

tefa''ul

tefâ'ul

müfâ'alet

infi'âl

ifti'âl

if'ilâl

istif'âl

İsm-i fail Mezîdünfih masdarların Osmanlı Türkçesinde sıkça kullanılan dokuz bâbından biri değildir. Doğru cevap B’dir.

kizb – tekzib,   tef'îl bâbına göre kurulan bir masdardır. Doğru cevap D’dir.

“Mükrim”, “Kerem” kelimesinin İf'âl Bâbından İsm-i Fâ'ilidir. Doğru cevap E’dir.

“İrşad” kelimesinin ism-i mef‘ûlü “Mürşid”dir. Doğru cevap A’dır.

“Cehl” kelimesinin Tef'îl Bâbında kurulan masdarı “Techîl”dir. Doğru cevap C’dir.

“Mü’essir”   “Te’sir” kelimesinin Tef'îl Bâbından İsm-i Fâ'ilidir. Doğru cevap A’dır.

“Tasdik” Tef'îl Bâbında üretilen bir mastardır. Doğru cevap C’dir.

“Temâyül” kelimesinin Tefâ'ul bâbından ism-i fâili “Mütemâyil”dir. Doğru cevap D’dir.

Mütereddit Tefa''ul Bâbının İsm-i Fâ'iline göre oluşmuştur. Doğru cevap E’dir.

“İncizâb” , “Cezb” kelimesinin İnfi'âl Bâbından türeyen masdarıdır. Doğru cevap B’dir.

Mezîdünfih masdarların Osmanlı Türkçesinde sıkça kullanılan dokuz bâbı vardır:

if'âl افعال

tef'îl تفعيل 

if'ilâl افعلال

istif'âl استفعال

Doğru yanıt D'dir.

Sözü edilen bâb if'âl bâbıdır. 

<İf'âl افعال Bâbı

Bu bâbda baştaki ve ortadaki elifler “ ا” zâid, yani ekleme harflerdir.  كرم kerem “cömertlik” → اكرام ikrâm “ağırlama”  خروج hurûc “çıkma” → اخراج ihrâc “çıkarma, ihraç etme” سرف sarf “harcama, kullanma” → اسراف isrâf “boş yere kullanma” 

Bu bâbdaki masdarların çatısı geçişlidir, yani nesne alır. Geçişsiz bir fiil bu bâba nakledildiği zaman geçişli olur ve nesne alır: علم ilm → اعلام i'lâm “(bir şeyi) bildirme” ظهور zuhûr “görünme” → اظهار izhâr “(bir şeyi) meydana çıkarma, gösterme”>

Doğru yanıt C'dir.