OSMANLI TARİHİ (1876-1918)

Bloklardan uzak durup tarafsızlığı benimsemek; iç ve dış politikayı birlikte yürütmek; savaştan uzak, diplomasi ve savunma eksenli politika yürütmek ve devletler arası rekabetlerden istifade etmek II. Abdülhamid'in benimsediği dış politika prensipleridir. Doğru cevap D'dir.

II. Abdülhamid, Tunus’un Fransızlar; Mısır’ın İngilizler tarafından işgali karşısında savaş yerine diplomasiyi yeğledi. Aynı şekilde 1885’te Doğu Rumeli meselesinde de askeri seçeneği kullanmadı. Fakat takip edilen diplomasi de bu toprakların fiilen işgal altına girmesini önleyemedi. Bu kayıpları, daha fazla kayıpların olmaması uğruna sineye çekti. Bunun tek istisnası 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı’dır. Yunanlıların adalarda Müslüman Türk unsuruna karşı giriştikleri baskı, zulüm hatta katliamlar karşısında kayıtsız kalınması, II. Abdülhamid’in hem merkeziyetçi ve hem de hilafet politikalarına aykırıydı. Doğru cevap A'dır.

Devletler Arası Rekabetlerden İstifade Etmek: II. Abdülhamid denge politikası takip etmekle birlikte, barış zamanlarında başka devletler ile de ittifak yapabileceğini zaman zaman ima etmesi Avrupalı devletler tarafından da kaygı ile karşlanmaktaydı. Bu kaygıları gözlemleyen II. Abdülhamid de bunu siyasi bir enstrüman olarak kullandı. Osmanlı topraklarına yönelmiş paylaşım arzuları ve bu konudaki rekabeti birbirine karşı kullanarak devletin ömrünü uzattı. Örneğin İngiltere’nin Osmanlı toprak bütünlüğünü koruma politikalarından vazgeçmesi üzerine Rusya ile dostluk kurmayı denedi. Doğrudan ittifaka varan dostluk kurulmadı ise de ikili ilişkiler uzun süre istikrarını korudu.

1873 yılında Avusturya, Rusya ve Almanya’nın oluşturduğu “Üç İmparator Ligi”; 1879 tarihinde Almanya- Avusturya ikili ittifakı; 1881-1887 yılları arasında Avusturya-Almanya-İtalya üçlü ittifakı kurulmuştur. İngiltere bloklaşma sürecine dahil olmamıştır. Doğru cevap E'dir.

Osmanlı Devleti Ondokuzuncu Yüzyıla sıkıntılı girer. 1798 yılında Napolyon’un Osmanlı Devleti’nin en önemli topraklarından biri olan Mısır ve ardından Suriye’yi işgal girişimi, Osmanlı diplomasisinde yeni bir dönemi başlatır. O tarihe kadar yabancı devletler ile ittifak yapma konusunda isteksiz duran, büyük zorunluluk olmadıkça hiç yanaşmayan Osmanlı devleti artık ittifakların içine girmek mecburiyetinde kalır.

İlk Osmanlı anayasası 1876 yılında ilan edilmiştir. Doğru cevap B'dir.

II. Abdülhamid, İslam Birliği siyasetini Osmanlı toprağı içindeki Müslümanlar arasında birlik ve beraberlik sağlamak için geliştirmiş olsa da Osmanlı sınırları dışındaki Müslümanlardan da oldukça ilgi görmüştür. Bunun sonucu olarak: Buhara ve Hint tekkeleri açtırdı; hac yollarının güvenliğine önem verdi; Osmanlı hilafetinin yaygınlaşan nüfuzunu, Rusya, İngiltere gibi ülkelerde baskı aracı olarak kullandı; Afganistan, Hindistan ve Çin'e heyetler yolladı. Ancak Hicaz Demiryolu projesi, dünya Müslümanlarının maddi katkıları ile yapıldı.

1883 yılı başlarında dış basını takip edecek, devletin ve padişahın imajını zedeleyici yayınları tekzip edecek olan Hariciye Nezareti’ne bağlı Matbuat-i Ecnebiye Müdürlüğü kuruldu.

Ertuğrul firkateyni 16 Eylül’de Kobe yolunda iken Kashinozaki fenerini geçtiği sırada kayalara çarparak battı. Tarihimize “Ertuğrul Faciası” olarak geçen bu kazada gemideki 609 mürettebattan sadece 69'u kurtuldu. Bu kaza iki devlet arasında dostluğun sembolü oldu ve ilişkiler bundan sonra hep dostane sürdürüldü.

II. Abdülhamit döneminde Osmanlı ordusunun silah sistemi ve askeri eğitim programında değişiklikler yapan, kendini Türk dostu olarak tanıtan ve kendisine Paşa ünvanı verilen Doğu Prusya doğumlu kişi Colmar von Der Goltz'dur.

27 Kasım 1899'da Bağdat demiryolu hattının yapımının Almaya'ya verileceği ilan edilmiştir.

Osmanlı Devleti Ondokuzuncu Yüzyıla sıkıntılı girmişti. 1798 yılında Napolyon’un Osmanlı Devleti’nin en önemli topraklarından biri olan Mısır ve ardından Suriye’yi işgal girişimi, Osmanlı diplomasisinde yeni bir dönemi başlatmıştır. O tarihe kadar yabancı devletler ile ittifak yapma konusunda isteksiz duran, büyük zorunluluk olmadıkça hiç yanaşmayan Osmanlı devleti artık ittifakların içine girmek mecburiyetinde kaldı.

Görüldüğü gibi İngiltere hariç bütün devletler kısa ve uzun süreli bloklar oluşturmuşlardır. Rus-Fransız İttifakı 1914 yılına kadar süren en uzun ittifak olacak ve o tarihte İngiltere’nin de katılması ile savaşın “itilaf gücünü” oluşturacaktır.

İç ve Dış Politikayı Birlikte Yürütmek. dir

Osmanlı hâkimiyetinde ve hem de İngilizler başta olmak üzere başka güçlerin hâkimiyetindeki Müslümanların milliyetçi duygular yerine, dinî duyguları harekete geçirilmesi amaçlandı. Başka bir ifade ile 19. Yüzyılda her tarafta etkili olmaya başlayan “milliyetçilik fikirleri” karşısında, adeta bir “dinî milliyetçilik” düşüncesi ile karşı konulacaktı.

II. Abdülhamid, Osmanlı imajının dünyada özellikle de Avrupa’da oldukça zedelendiğ i bir tarihte tahta geçti. Tahta geçmesinden kısa bir süre önce Osmanlı Maliyesi’nin iflası; Şark meselesinin uzun zamandır gündemde olması ve Balkanlar’daki gelişmeler devletin görüntüsünü hayli yıprattı. Kanun-i Esasi’nin ilan edilmesi bile batı kamuoyunda; daha doğrusu kamuoyunu yönlendirenlerin nezdinde hiçbir olumlu tesir meydana getirmedi. Üstelik bu yeni yapılanma içeride de Sultan’ın ve uygulamalarının tartışmaya açılmasına imkân tanıdı. Ayrıca hiç istemediği halde kendini Osmanlı- Rus Savaşı’nın içinde bulan II. Abdülhamid, bu olumsuz görüntüden de nasibini fazlaca aldı. Savaş boyunca yaşanan olaylar ve savaşın sonunda imzalanmak zorunda kalınan Berlin Anlaşması ise Osmanlı Devletini ve dolayısı ile Sultanını yermek için yeterli bir sebep idi.

Osmanlı Amerikan ilişkileri, Amerika’nın Akdeniz politikaları çerçevesinde gelişti. Onsekizinci yüzyılın son çeyreğinden itibaren Amerika, Osmanlı devleti ile ilgilenmeye ve 1782 den itibaren ticaret gemileri de İngiliz bandırasıyla Osmanlı limanlarına mal getirmeye başladı.

Türkler, Kaşgarlı Mahmud’un Divan-i Lugâti’t-Türk’ü yazmasından itibaren Japonya’dan haberdar idiler. Aynı şekilde Katip Çelebi Cihannümâ adlı eserindeki haritalarında Japonya’yı da gösterdi. Fakat iki taraf arasında ne Osmanlı öncesi ve nede ondokuzuncu yüzyıla kadar hiç bir ilişki kurulmadı.

1883 yılında Osmanlı askeri hizmetine giren Colmar von Der Goltz (Paşa), Albay Kaehler’in ölümü ile 1885’te askeri heyetin de başkanı oldu. Kendisine verilen imkân ve imtiyazlar ile başta askeri okullar olmak üzere Osmanlı askeri eğitim programlarında pek çok değişiklikler yaptı ve kısa zamanda ülkede en çok tanınan ve sevilen kişi oldu.

Osmanlı topraklarında Alman iktisadi nüfuzunun bu şekilde hızla yayılması, eski imtiyazları olan Fransız ve İngilizlerin tepkisine neden olmaktaydı. Ancak asıl tepkileri uzun zamandan beri konuşulmakta olan Berlin-Bağdat Demiryolu yapım ve işletme imtiyazının 1900 yılı başında Almanlara verilmesi ile ortaya çıktı. Aslında Osmanlı Devleti başlangıçta İngilizlerin de bu yatırıma ortak olmalarından yana idi ve bu teklif İngiltere’ye ulaştırıldı. Fakat gerek İngiliz sermayesinin yetersizliği gerekse İngiliz hükümetinin Almanlara tahammül edemeyişi yüzünden istenilen cevap alınamadı. Aksine İngiliz hükümeti projenin engellenmesi için çalışmaya başladı. Bu yüzden 3 Mart 1903 tarihinde yapılan kesin imtiyaz sözleşmesi ile Bağdat Demiryolu Şirketi’nin kurulmasına karar verilerek iş tamamen Almanlara havale edildi.