OSMANLI TARİHİ (1876-1918)

18. yüzyılın sonları ile 19. yüzyılın başlarında ortaya çıkmıştır.

Rusya'nın liderliğinde bütün Slav ve Ortodoks milletleri bir araya getirerek büyük bir devlet kurmak.

Doksanüç Savaşı sonunda imzalanan Ayestefanos Antlaşması, “Panislavizmin
zaferi” olarak kabul edilmektedir.

Savaşın temel sebebi, Rusya’nın, son derece buhranlı bir dönemden geçmekte olan Osmanlı Devleti’ni Balkan topraklarından atmak istemesi şeklinde özetlenebilir

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı, Rumî 1293 yılında meydana geldiğinden dolayı literatüre “Doksanüç Savaşı” olarak girdi.

Süleyman Hüsnü Paşa (1838-1892): Abdülaziz’in tahttan indirilmesinde rolü olan Süleyman Paşa, başarılı bir komutan olmanın yanında askeri mekteplerde ilk kez
Türk tarihinin bir bütün olarak öğretilmesini sağladı. Yazdığı Tarih-i Âlem adlı eserde,
ilk kez olarak İslam’dan önceki Türk tarihine geniş yer verdi. Savaştan sonra, II. Abdülhamid tarafından rütbesi alınarak Bağdat’a sürüldü.

Doğu Beyazıt ve Ardahan’ı zorlanmadan ele geçiren Ruslar, Kars Kalesi’ni kuşatarak daha içeriye, Erzurum’a doğru ilerlemeye devam etti

“Gazi” Sultan: Sohum Kalesi’nin 15 Mayıs 1877’de Rus işgalinden kurtarılması
üzerine, Şeyhülislam Hasan Hayrullah Efendi’nin fetvasıyla, II. Abdülhamid’e
“gazilik” unvanı verilmiştir. II. Abdülhamid, bu zaferin anısına olmak üzere, Topkapı
Sarayı’nın ikinci avlusunda bir anıt diktirmiştir.

Doğru cevap B şıkkıdır: Nene Hatun

Doğru cevap D şıkkıdır: Ayastefanos Anıtı

“Panislavcılık” deyimini ilk kez 1826 yılında Slovak yazar J. Herkel kullandı. Birleşik Slavlar Derneği (1823-1825) ve Kiril ve Metodiy Derneği (1845-1847)  gibi liberal veya devrimci dernekler, Slavların siyasal birliklerini oluşturma fikirlerini gündeme getiriyordu.

Doksanüç Savaşı sonunda imzalanan Ayestefanos Antlaflması, “Panislavizmin
zaferi” olarak kabul edilmektedir. Çünkü, özellikle bu anlaşma ile Osmanlı mirası,
Rusya’nın istediği şekilde parçalanmaktaydı.

Osmanlı Devleti, 17 Mayıs 1877’de cihat ilanı hakkında bir fetva yayınlamıştı.
Cihat ilanıyla birlikte dünya Müslümanlarından da Rusya’ya karşı yardım istendi.
Ancak, bu konuda bir gelişme olmadı. Savaşta, imtiyazlı statüyle Osmanlı Devleti’ne bağlı olan Mısır ve Tunus eyaletlerinden de yardım talep edildi.

Doksanüç Savaşı’nda en şiddetli ve uzun süreli savaşlar, Rusların coğrafi ve stratejik açılardan son derece avantajlı bir durumda olduğu Balkanlar’da meydana geldi. Bu bölgede, Rusların doğal müttefikleri olan Ortodoks ve Slavlar, nüfusun büyük bir kısmını meydana getiriyor ve “kurtarıcı” gözüyle baktıkları Ruslara insan ve lojistik bakımlardan destek oluyordu.

Zaferlerin kazanılmasında, Osman Paşa’nın üstün komuta yeteneği etkili olmuştu. Bununla birlikte Plevne, iki aya yayılan her üç savaş boyunca da dışarıdan gelen yardımları ciddi bir engelle karşılaşmadan alabilmiştir.

Edirne Ateşkes antlaşması, 31 Ocak 1878 tarihinde imzalandı. Buna göre;
1. Sırbistan, Karadağ ve Romanya’nın bağımsızlıkları tanınacaktı.
2. İstanbul Konferansında tespit edilen genişlikte olmak üzere özerk bir Bulgaristan Prensliği kurulacaktı. Bu prenslik, Bâbıâli’ye vergi vermekle birlikte
kendi milis teşkilâtına sahip olacaktı.
3. Rus kuşatmasına karşı direnen Erzurum Ruslara teslim edilecekti.
4. Osmanlı Devleti Rusya’ya savaş tazminatı ödeyecek ve ayrıca Boğazlar konusunda Ruslara bazı imtiyazlar verecekti.
5. Bosna-Hersek’e özerklik verilecek ve ayrıca Rumeli’de Hıristiyan halkın bulunduğu vilâyetlerde ıslahat yapılacaktı.

Ruslar’ın Doksanüç Harbi’nde taarruza geçtikleri yerlerden biri de Doğu Anadolu
cephesiydi. Rus saldırısına karşı bu cepheyi, seyyar nitelikteki 4. Osmanlı Ordusu
savunmakta ve Ahmet Muhtar Paşa’nın komutasında bulunmaktaydı.

Erzurum’un Aziziye ve Topdağı tabyalarındaki müdafaa sırasında, yaşlı bir kadın olan Nene Hatun’un Erzurumluları düşmana karşı bir araya getiren ve savaştıran gayretleri, belki de bu başarıda en büyük etkenlerden biriydi. Bu yönüyle Nene Hatun, Türk tarihindeki kadın kahramanlardan biri olarak kabul edilir.

Osmanlı Devleti’nin bu savaşta yenilmesi ve hattâ büyük bir bozguna uğramasının belli başlı nedenleri bulunmaktadır. Öncelikle, savaş oldukça geniş bir coğrafyada ve farklı cephelerde meydana gelmiştir. Özellikle Doğu Anadolu cephesinde, Kürt ve Çerkezler’den müteşekkil başıbozuk aşiret kuvvetlerinin yardımcı kuvvet olarak kullanılması, askeri düzen ve disiplin açısından olumsuz sonuçlar doğurmuştur. Malzeme, silah ve mühimmat noksanlığı ile bunların ulaştırılmasında yaşanan zorluklar da, savaşın kaybedilmesinde önemli bir etken idi.  Her iki cephede yapılan savaşların önemli bir bölümünün kış aylarında meydana gelmesi, şüphesiz Ruslara büyük bir avantaj sağlamıştır. Deniz ve nehir savaşlarına gelince, Abdülaziz döneminde dünyanın üçüncü büyük donanması olarak vücuda getirilen Osmanlı donanması, Karadeniz’de herhangi bir varlık gösterememiştir. Oysa, sayı ve nitelik bakımından oldukça büyük olan bu donanma etkili bir şekilde idare edilebilseydi, Rusya’nın Karadeniz’deki limanları ve donanması baskı altına alınabilir ve bu yolla bir üstünlük sağlanabilirdi.

Doksanüç Harbi  yüzünden Osmanlı Devleti’nin Rusya’ya ödemek zorunda kaldığı yüklü harp tazminatı, devlet için ciddi bir maddî külfet olurken, Ayastefanos Antlaşması’nın ağır hükümlerinden kurtulmak için İngiltere’nin
yardımını sağlamak amacıyla Kıbrıs’ın idaresi de İngiltere’ye bırakılmıştır.