Osmanlı İdaresinde Dönüşüm: Birinci Meşrutiyet Yılları

Tanzimat ile birlikte gelişen eğitim, basın ve kamuoyu sürecinde yetişen aydın sınıfa "Yeni Osmanlılar" ismi verilmiştir.

Padişahların tahtan indirilmesi için Şeyhülislamlık’tan alınan fetva Hal’ Fetvası'dır.

Tanzimat döneminde, basın yolu ile anayasal sisteme geçmek için çaba sarf eden yazarlar; İbrahim Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ali Süavi'dir.

Rusya’nın uzun zamandan beri Balkanlar’da takip ettiği panislavist politikalar etkisini göstermişti. Slovenler, Hırvatlar, Bulgarlar, Sırp ve Karadağlılar Rusların etkisi ile ayrı ayrı talepler geliştirmişlerdi. Bu durum öncelikle Osmanlı Devleti'ni ikinci olarak ise Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nu ilgilendirmekteydi. Çünkü Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Rusya’nın nüfuzunun artmasından endişe duymaktaydı.

İstanbul Konferansı “Haliç Tersanesinde”, Bahriye Nezareti’nin Divanhane salonunda yapıldığından “Tersane Konferansı” olarak da anılmaktadır.

Osmanlı Devleti’nde Nizamiye mahkemelerinin ilk basamağı olan Bidayet mahkemesinin kararlarını, bir üst mahkeme olarak inceleyen mahkemeler "İstinaf Mahkemeleri"dir.

Bu protokole göre, Sırbistan’ın savaştan önceki statüsü korunuyordu. Ancak prenslik eski kale ve istihkâmlarına ilave olarak yenilerini yapmamayı, bölgedeki çetelerin faaliyetlerine göz yummamayı kabul etti. Belgrad kalesinde eskiden olduğu gibi Sırp bayrağı ile birlikte Osmanlı bayrağı asılacaktı; Sırbistan’daki Ermeni, Katolik ve Yahudilerin serbest ibadet hakkı ile birlikte diğer hakları da korunacaktı. Her iki tarafın savaş suçlularına genel bir af ilan edilecek ve esirler de serbest bırakılacaktı.

Memleketeyn, kelime anlamı olarak iki memleket anlamına gelip, Osmanlı kaynaklarındaki karşılığı Eflak ve Boğdan topraklarıdır.

Kanun-i Esasi'nin hazırlanması sürecinde gündeme üç anayasa tasarısı getirildi. Biri Mithat Paşa’nın bizzat hazırladığı, diğeri ise Meclis-i Vükelâ’nın teklif ettiği, üçüncüsü de Mabeyn Başkatibi Said Paşa’nın Fransız Anayasasından adapte ettiği anayasa projesiydi.

Padişaha şüphe ettiği herhangi bir şahsı ülke dışına sürme hakkı tanıyan Kanun-i Esasi maddesinin ilk kurbanı olarak görülen devlet adamı Mithat Paşa'dır. 

Osmanlı Devletinin ilk anayasası Kanun-i Esasi'dir.

Avrupa başkentlerini dolaşarak, Balkan sorunlarının çözüm sorumluluğunun Rusya’ya verilmesi için devletleri iknaya çalışan kişi Rus sefiri Ignatiyef'dir. 

Rusya önderliğinde; İngiltere, Fransa, Avusturya-Macaristan, Almanya ve İtalya’nın Osmanlı Hükûmeti’ne bildirilmek üzere imzaladıkları protokol Londra Protokolüdür.

Saltanat döneminde, devlet yükünü üç aydan (93 gün) fazla omuzlarında taşıyamayan ve akıl sağlığı bozulan padişah V. Murad'dır. 

Abdülhamid’in tahta geçiş döneminde Hatt-i Hümayun Mithad Paşa tarafından kaleme alınmıştır.

Sultan Abdülaziz, saltanatının son yıllarında iktidarı büyük oranda hükümet ve bürokrasiye (Babıali’ye) terk etmişti. Bu durum farklı siyasi ekollerin doğmasına da zemin hazırladı. iktidarı ellerinde bulunduran gelenekçi guruba karşı, Yeni Osmanlılar’ın fikirlerinden beslenen yeni guruplar ortaya çıktı. Gerek devletin borçlarını ödeyemez duruma gelmesi ve gerekse Balkanlar’da yaşanan istikrarsızlığın Avrupa’da Osmanlı aleyhinde uyandırdığı olumsuz havanın içeriye de yansıması yeni arayışları zorunlu kıldı. Bu durumların sonucunda, gidişattan memnun olmayan gurupların ittifakı ile Sultan Abdülaziz, bir darbe ile iktidardan indirildi.

Sultan Abdülaziz'in yerine, Yeni Osmanlılar ile uyumlu çalışacağı düşünülen V. Murad geçmiştir.

İlk Osmanlı Meclis-i Mebusan’ı 19 Mart 1877 yılında II. Abdülhamid döneminde açılmıştır.

1839 yılında ilan edilen Tanzimat fermanı ile devlet gelenekçi yönetim tarzından yavaş yavaş uzaklaşmaya başladı. Özellikle kurumsal anlamdaki yenilikler ile sınırlı da olsa merkez ve taşralarda halkın temsilcileri de yönetimde söz sahibi olmaya başladı. Aydınların etkisiyle Osmanlı ülkesindeki batılılaşma çabaları yoğunlaştı.

Mitaht Paşa; yenilikçi fikirleri ile Avrupa kamuoyunda, Tuna valiliği sırasında yaptığı ıslahatlarıyla da Balkanlarda tanınmaktaydı. Onun Sadarete getirilmesi Balkanlarda ıslahatın yapılacağı mesajını taşıyordu.