OSMANLI TARİHİ (1876-1918) - Deneme Sınavı - 19

Osmanlı devleti bu savaşta zafer kazanmaya yakınken ateşkes sonrası yürütülen diplomatik girişimler başarılı olmamıştır; hatta savaşta elde ettiği yerleri bile iade etmek zorunda kalmıştır. Bu nedenle savaş öncesi ve sonrası süreçte Osmanlı açısından bütünüyle çok büyük bir başarı olduğunu söylemek mümkün değildir. Doğru cevap A'dır.

Savaş, Girit nedeniyle çıkmasına rağmen barış antlaşmasında Girit ile ilgili hiçbir madde yer almamıştır. Yunanistan Osmanlı Devleti'ne savaş tazminatı ödemeyi kabul etmiştir ancak ödeyeceği miktar Osmanlı'nın savaş için harcadığı paranın çok azıdır. Avrupalı devletler savaşın başlangıcında ilan ettikleri tarafsızlıklarını barış antlaşmasında Yunanistan'ın lehine olacak şekilde bozmuşlardır. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Osmanlı'nın Girit sorununu çözmek için adadaki ileri gelenlerle yaptığı antlaşmada şu gibi maddeler yer almıştır: Vali ve yardımcılarının hangi dinden olacağı belirtilmişti. 80 kişilik vilayet meclisinin 49'u Hristiyan, 31'i ise müslüman olacaktı. Memurların yerli halktan olması tercih edilecekti. Rumca, Türkçe gibi resmi dil olacaktı. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

1878 Berlin antlaşmasına göre, Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız oldu. Bulgaristan sınırları küçültülerek üç bölgeye ayrıldı: Birinci bölge, Bulgaristan adıyla Osmanlı Devletine vergi veren bir prenslik yapıldı. İkinci bölge Doğu Rumeli adı ve başına Hıristiyan bir vali atamak şartıyla Osmanlı Devleti’ne bağlı özerk bir bölge yapıldı. Üçüncü bölge Makedonya ise ıslahat yapılmak şartıyla Osmanlı Devleti’ne bırakıldı. Dolayısıyla D şıkkı doğrudur.

A seçeneği dışındaki tüm seçenekler doğrudur. A seçeneğindeki "Reformları Osmanlı yapacak" ifadesi de doğrudur ancak Rusyanın reformlar esnasında sivil memurla reformları kontrol edeceği bilgisi yanlıştır. Bu kontrolü Avusturya-Macaristan'ın yapması kararlaştırılmıştır. Dolayısıyla doğru şık A'dır.

13 Nisan 1897 tarihinde Osmanlı Devleti tarafından Yunanistan’a savaş ilan edildi. Önce Atina elçisi geri çağırıldı. İstanbul’daki Yunan elçilik mensupları da sınır dışı edildi. Ancak Osmanlı Devleti’nde faaliyet gösteren Yunan uyruklu tüccarlar meselesi ortaya çıktı. Devletler 80 bine yaklaşan tüccarın sınır dışı edilmesi durumunda, Yunan ekonomisine büyük bir zarar vereceğini bildirdiler ve Yunan hükümetinin bu zararı karşılamasını istediler. Zira bu durumdan sorumlu olan kendi hükümetleri idi. Bu kadar çok tüccarın sınır dışı edilmesi, Yunan tüccarlarla iş yapan İngilizleri de kızdırmıştı. Osmanlı hükümetinin sınır dışı etmekteki kararlı tutumu üzerine İngiltere, bu tüccarları bir gecede kendi vatandaşlığına geçirdi.

Yunanistan’ın bu davranışı, İngiltere, Rusya, Fransa ve İtalya’nın Akdeniz ve ada üzerindeki dengeleri açısından çatışmaktaydı. Yunan hükümetine nota vererek adanın Osmanlı Devleti’ne kalacağını bildirdiler. Ancak ada halkına da muhta riyet verileceği müjdesini verdiler. Yunanistan’ın tutumundan vazgeçmemesi üzerine söz konusu büyük devletler adayı önce ablukaya aldılar. Sonra da fiilen el koydular. Ada tarihinde ilginç bir durum ortaya çıktı. Ada bir yandan Yunalılarca işgal edilmiş ancak kazanılamamıştı. Diğer yandan ada işgal edilmiş, ancak Osmanlı Devleti’nin toprağı olduğu halde elinden çıkmıştı. Bu iki yönlü durum, adada gelecekti sorunların da habercisi idi.

Etnik-i Eterya: Soliatis ve Likudis adlı Yunan Subaylar ile A. Sophianos adlı bir tüccarın, Makedonya ve Girit’i Yunanistan’a katmak amacıyla 1894 yılında kurdukları örgütün adıdır. Kısa bir sürede büyük gelişme gösteren örgütün belkemiğini Yunan subayları oluşturuyordu. Cemiyet, Yunan hükümeti üzerindeki etkisinin yanı sıra, 1896 Girit Ayaklanması sırasında bölgeye yardım gönderilmesini de sağladı. Makedonya’da çeteler halinde düzenledikleri silahlı eylemler neticesinde, 1897 yılında Osmanlı-Yunan savaşının başlamasına neden oldu. Ancak, Yunanistan'ın aldığı ağır yenilgi neticesinde, 1899’da dağıldı. Doğru cevap A’dır.

Yunanlılar harekete geçerek Teselya sınırında ihlal ve tahrik eylemlerine başvurdu. Osmanlı Devleti ile harp isteyen Yunan kamuoyunu Makedonya üzerinden harekete geçirmek istediler. 1897 yılı Nisan ayının başlarında Kalabaka’da Osmanlı sınırlarını ihlal ederek 10 km kadar içeri girdiler. Bu hareketi Osmanlı askerleri geri püskürtmüştü, ancak bu durum bir savaş sebebi idi. Ancak Sultan II. Abdülhamid savaş taraftarı değildi. Yunanistan'ın diplomatik yollardan kontrol altına alınmasından yana idi. Bu nedenle ilk önce İstanbul'daki bütün elçilerle durumun müzakere edilmesi yoluna gidildi. Sadece Avusturya elçisi, Avusturya'nın Balkanlardaki çıkarları için savaş yanlısı tutum sergiliyordu.

Yukarıdaki gelişmeler neticesinde, 13 Nisan 1897 tarihinde Osmanlı Devleti tarafından Yunanistan'a savaş ilan edildi. Doğru cevap C'dir.

Osmanlı ordusu taarruza geçtiği günün ertesinde önce Milano geçidini, sonra Yenişehir’i ardından da Tırhala’yı ele geçirdi. Bu üç mühim yeri bir hafta içinde almıştı. Üstelik bu süre zarfında Yunanistan içlerinde ilerlemeye de başlamıştı. Yunanlar geniş bir alana yayılarak hata yaptıklarını düşündükleri için bütün güçlerini Dömeke’ye topladılar. Bunun üzerine Müşir Ethem Paşa Osmanlı ordusunu bu bölgeye sevk etti. Böylece savaş, bir meydan muharebesi haline dönüştü. 40 bin kişilik Yunan ordusu karşısında Osmanlı ordusu bariz bir zafer kazandı (17 Mayıs 1897). Savaş 18 Nisan 1897’de başladı, 15-17 Mayıs 1897’de Dömeke Meydan Savaşı oldu ve 20 Mayıs 1897’de ateşkes anlaşması imzalandı. Doğru cevap B’dir.

Savaş 18 Nisan 1897’de başladı, 15-17 Mayıs 1897’de Dömeke Meydan Savaşı oldu ve 20 Mayıs 1897’de ateşkes anlaşması imzalandı. Öyle ki, toplam süre bir aydır. Bu bir aylık dönem sonucunda Osmanlı ordusunun nihai kazancı; 93 (1877-78) harbinden sonra alınan parlak bir zafer idi. Bu harbin özellikle de Dömeke Meydan Savaşının Osmanlı Devleti açısından birçok önemli neticeleri olmuştur. En başta Osmanlı Devleti kendi topraklarını savaşarak muhafaza edeceği hissini hem kendi toplumuna hem de üçüncü devletlere göstermiş oldu. Kısmen “hasta adam” imajı ortadan kalktı. Osmanlı Devleti’nin savaş başlamadan önce gösterdiği diplomasi başarılı oldu. Ancak ateşkes sonrası masa başında aynı başarı sağlanamadı. Batılı devletlerin Yunanistan’a ne denli sahip çıktıklarını Osmanlı Devleti masada görmüş oldu. Zira savaş esnasında elde ettiği yerleri iade etmek zorunda kaldı. Buna ilaveten, Girit’in elden çıkmasına da ramak kalmıştı. Girit’te bundan sonra yaşanan süreç, ya göç ya ölüm şeklinde gerçekleşti.

Yunanistan karşısında elde edilen bu başarı birçok açıdan önemli idi. Müslüman dünya içinde Sultan II. Abdülhamid’e halife olarak bağlılık ve güven arttı. Dünyanın çeşitli bölgelerindeki Müslümanlar bağlılıklarını ve tebriklerini bildiren telgraflar çekti. Ancak bu durum karşısında İngiltere, zaten kuşku ile baktığı hilafet kurumuna bakış açısını değiştirdi. 93 harbinden sonra kazanılan Dömeke meydan muharebesi Osmanlı ordusu için de büyük bir moral oldu. Diğer taraftan Alman nüfuzu, askeriyenin içinde ve devletin kademelerinde arttı. Alman İmparatorunun İstanbul’u ziyareti bu durumu daha da pekiştirdi. Hatta Babıâli’ye göre bu sonuçla, Alman sistemine göre dizayn edilmiş askerler ve ordu iyi bir sınav verdi. Doğru cevap E’dir.

Yunanistan ile yapılan İstanbul konferansı aslında batılı veya büyük devletlerin ikiyüzlülüğünün bir göstergesi idi. Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasında savaşa yol açan süreçte inisiyatif almakta geciken Avrupalı güçler, savaş sonrası görüşülecek barış şartlarının tespiti için hemen devreye girmişlerdi. Dört ay süren görüşmeler, büyük devletlerin Yunanistan yanlısı tutumlarına sahne oldu. Teselya bölgesinde bazı stratejik bölgelerin Osmanlı Devleti’ne bırakılması gibi göstermelik toprak terki ile toprak kaybı veya kazanılmaması esası üzerine görüşmeler sürdürüldü. Savaş öncesi statüko için büyük devletler bastırıyordu. Kesin barış antlaşması 13 Kasım’a kadar sarktı. Girit yüzünden çıkan bu savaşta, Girit ile ilgili hiç bir madde yoktu. Bu, Yunanistan’ı açıkça koruma anlamına gelmekteydi. Yunanistan Osmanlı Devleti’ne savaş tazminatı ödemeyi kabul etti. Yüz bin frank olan bu tazminatı, Osmanlı Devleti’nin bu savaşta harcadığının beşte üçü kadardı. Yunanistan bu sonuçla büyük bir darbe yemekten kolayca kurtuldu.

Büyük devletlerin ardına gizlenmese Osmanlı ordusunun Atina’ya kadar ilerlemesi zor değildi. Ancak buna rağmen, Yunanistan tarafı daha sonra da söylemde ve eylemde yayılmacı politikalarını sürdürdü. Bu barış antlaşması ile savaş sebebi olan adada sorun hâlâ devam ediyordu. Sadece Teselya bölgesindeki kara savaşı sona ermişti. Doğru cevap D’dir.