OSMANLI TARİHİ (1876-1918) - Deneme Sınavı - 10

1902 tarihinde, Paris’te ilk Jön Türk kongresi yapılmıştır.

Padişah İttihatçıların beklentilerinden de önce harekete geçti ve 24 Temmuz 1908'de İstanbul gazetelerinde yayımlanan küçük ilanlarla, meşrutiyetin iade edildiği bildirildi.

Meclis başkanlığına uzun zamandır siyasi bir kaçak olan ve seçimlerde İstanbul mebusu seçilen Ahmet Rıza getirildi.

27 Nisan 1909’da Meclis-i Ayan’ın Ayasofya civarındaki binasında Said Paşa’nın başkanlığında toplanan 240 mebus ve 37 ayandan oluşan Meclis-i Umûm-i Millî II. Abdülhamid’in hal’ine karar verdi. Yerine kardeşi V. Mehmed Reşad (1844-1918) Osmanlı Padişahı oldu.

Osmanlı Devleti ile Ruslar arasında 16 Mart 1909 tarihinde Petersburg’ta yapılmıştır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

1897’den beri yarı özerk bir statüde olan Girit'i güvenlik gerekçesi ile İngiltere, Rusya, Fransa ve İtalya işgalleri altında tutmuştur.

Osmanlı Devleti’ni Avrupa’da kalan son topraklarından çıkarmak için fırsat kollayan Balkan Devletleri bu fırsatı Trablusgarp Savaşı ile yakalamışlardır.

Trablusgarp ve Balkan Savaşında alınan bu ağır sonuçların pek çok sebebi bulunmaktaydı. Yenilgiler, Osmanlı hükümeti üzerinde tesiri olan İttihatçıların tecrübesizliklerine, gayr-i Müslimlerin askere alınmalarına, büyük devletlerin tutarsız ve düşmanca tutumlarına ve Alman eğitim sisteminin uygulandığı yetersiz askeri eğitime bağlandı.

1914’ten son Harbiye Nazırı olurken, Bahriye Nazırlığına da Cemal Paşa getirildi. Bu tarihten sonra artık Talat, Enver ve Cemal Paşaların üçlü (Triumvira) iktidar dönemi başladı.

I, III ve IV. ifadeler doğru iken II ve V. ifadeler yanlıştır. Çünkü cemiyet ilk olarak mülkiyeliler arasında değil tıbbiyeliler arasında örgütlenmiştir. Ayrıca cemiyetin ilk basın ayağında Paris'te yayınlanan Mizan değil Meşveret gazetesi yer alıyordu. Mizan gazetesi Mısır'da yayınlanmaktaydı. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

Türkler ve Yunanlıları aydın bir sultanın liderliğinde birleştirerek yeni bir Bizans Devleti kurma amacını güden bir masonun örgütlediği hareketin ismi Skaliyeri-Aziz'dir. Örgüt İstanbullu bir Rum olan Kelanti Skaliyeri (Cléanthi Scalieri) trafından kurulmuştur. Ali Süavi olayından sonra Malta köşküna nakledilen V.Murad, İstanbul'daki mason arkadaşlarından yardım istedi. Onun yardım isteğine Kelanti Skaliyeri cevap verdi. Kendisi Prodos isimli bir mason locasının üstadı idi ve muhtemelen gücünü denemek istiyordu. Önce V. Murad’ın serbest bırakılması için II. Abdülhamid’e hitaben açık bir mektup yayımladı. Ardından uluslararası mason localarını harekete geçirdi fakat hiçbir sonuç alamadı. Bunun üzerine örgütlediği bir gurup ile (V. Murad’ın annesinin hizmetçisi Nakşibend Kalfa; Evkaf Nezaretinde görevli Aziz Bey, Şura-yi Devlet memurlarından Ali Şefkatî ve bunlara yardımcı olan bazı muhalifler) tıpkı Ali Süavi gibi Abdülhamid’i bir ihtilal ile tahttan indirip, V. Murad’ı yeniden tahta geçirmeye niyetlendi. Skaliyeri-Aziz komitesi diye isimlendirilen bu hareket içlerinden birinin ihbarı ile ortaya çıktı. Hareketin önderleri kaçmayı başardı, fakat taraftarları tutuklanıp çeşitli cezalara çarptırıldılar. Doğru seçenek "E" şıkkıdır.

A,B,C ve E şıklarında verilen isimler Osmanlı Hürriyet Cemiyeti'nin kurucuları iken Ahmet Rıza bu gruba dahil değildir. Esasen Ahmet Rıza İttihat ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türkler adı verilen hareketin kurucuları arasındadır. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.

I, II  ve IV. ifadeler doğru iken III. ifade yanlıştır. Çünkü cemiyet kararlılığını belli etmek için ilk olarak 23 Temmuz 1908'de Selanik'te değil Manastır'da meşrutiyeti ilan etmiştir. Ardından
civar kasabalarda da meşrutiyet ilan edilerek, Selanik’te meşrutiyetin ilanı için de 25 Temmuz tarihi belirlenerek İstanbul’un tepkisi beklenmiştir. Padişah beklentilerden de önce harekete geçerek 24 Temmuz’da İstanbul gazetelerinde yayımlanan küçük ilanlarla, meşrutiyetin iade edildiğini bildirmiştir. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

31 Mart vakkasında İttihatçıların günah keçisi ilan ederek idam ettirdikleri isim Derviş Vahdeti'dir. Hem II. Abdülhamid Han'a hem İttihatçılara muhalif görünen Volkan
gazetesi sahibi Derviş Vahdeti 5 Nisan 1909’da İttihad-i Muhammedî cemiyetini kurmuş
idi. Onun muhalif tutumunu kaldıramayan İttihatçılar, olayları tahrik ettiği gerekçesi ile Vahdeti'yi bir günah keçisi olarak yakalayıp yargılayarak idam ettiler. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

Osmanlı Devleti’ni çöküşe götüren Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı gibi bir çok elim olay Sultan Mehmed Reşad döneminde yaşanmıştır. Sultan, Otuzbir Mart olaylarının ardından 27 Mayıs 1909’da II. Meşrutiyetin padişahı olarak tahta geçmiştir. Meclis’in ve özellikle İttihatçıların yaptıkları düzenlemeler ile yetkileri sınırlandırılmıştır. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

5 Ekim 1908'de Osmanlı devletine bağlı olan Bulgaristan Avusturya'nın Bosna Hersek'i ilhak etmesinden cesaret alarak bağımsızlığını ilan etmiştir. Osmanlı Devleti bunu tanımadı ve hemen Berlin Anlaşmasında imzası olan devletlere bir nota vererek durumu protesto etti. Devletler Osmanlı devletinin tazminat karşılığnda Bulgaristan ile anlaşmasını teklif ettiler. Ancak Bulgarlar talep edilen tazminatı vermeye yanaşmadı. Bunun üzerine Rusya Osmanlı Devleti'nin Rusya'ya ödemek zorunda olduğu 125 milyon frank savaş tazminatı karşılığında Bulgaristan'ın bağımsızlığının tanınmasını teklif etti. Osmanlı bu teklifi kabul etmek durumunda kaldı ve Bulgaristan ile 19 Nisan 1909'da imzalanan anlaşma ile Bulgaristan'ın bağımsızlığı tanınmış oldu. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

Osmanlı Devleti'nin batı sınırının Midye-Enez olarak belirlendiği anlaşma Londra anlaşmasıdır ve 30 Mayıs 1913 tarihinde imzalanmıştır. Bu anlaşma ile aynı zamanda Osmanlı Devleti Arnavutluk ve Ege Adaları üzerindeki inisiyatifi kaybetti ve buraların geleceğinin belirlenmesini Avrupalı devletlere bıraktı. Yunanistan, Girit, Selanik ve Güney Makedonya’ya; Bulgaristan, Kavala, Dedeağaç ve Trakya’ya; Sırbistan ise Orta ve Kuzey Makedonya’ya sahip olacaktı. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

1913 tarihinde Bulgaristan ile imzalanan ve Osmanlı Devleti'nin Edirne'yi Bulgaristan'dan geri adlığı anlaşma İstanbul anlaşmasıdır. Bu anlaşmaya göre Londra Antlaşmasında çizilen Enez-Midye hattından vazgeçildi. Bulgaristan Kırklareli, Dimetoka ve Edirne’yi resmen Osmanlı Devletine iade etti. Ancak Bulgaristan daha önce kurulan bağımsız Batı Trakya hükümetinin feshini sağlayarak Dedeağaç ve çevresini elinde tutup, Ege Denizi’ne açılan bir koridoru korudu. Doğru seçenek "A" şıkkıdır.

İttihat ve Terakki Cemiyetine karşı 1911 yılında kurulan ve neredeyse o güne kadar tanınan güçlü muhaliflerin tamamını içine alan fırka Hürriyet ve İtilaf Fırkası'dır. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye 1889 yılında inkilab-i Osmanî adı ile gizli bir hareket başlatmıştır.