OSMANLI TARİHİ (1876-1918) - Deneme Sınavı - 8

Osmanlı devleti ile Rusyanın tek başına yaptığı Ayastefanos Antlaşması 3 Mart 1878 tarihinde imzalanmıştır.

Alman Başbakanı Prens Otto Von Bismarck, 1870’te Fransa’ya karşı kazanılan savaştan sonra, 1871 yılında Alman milli birliğinin kurulmasında büyük bir paya sahip oldu. Bu birliği güçlendirmek için büyük çaba sarf eden Bismarck, Berlin Kongresi’nde de görüldüğü üzere, Avrupa diplomasisinde “arabulucu” rolüyle ün salmıştır.

Bulgaristan’ın ikinci bölgesi olan Şarkî Rumeli Vilayeti, özerk olmakla birlikte siyasî ve askerî yönlerden Osmanlı Devleti’ne bağlı kalacaktı. Burayı yönetecek olan ve Avrupa devletlerinin de onaylayacağı valiyi, Osmanlı hükümeti beş yıl süreyle tayin edecekti. Bu vali, gerekli durumlarda Osmanlı Devleti’nden askeri yardım isteyebilecekti.

Toska: Osmanlı döneminde Müslüman Arnavutlara verilen isimdir.

Malisör: Dağlı anlamında olup, Kuzey Arnavutluk bölgesinde yaşayan Katolik Arnavutlara Osmanlı döneminde verilen isimdir.

Halepa Misakı: Bir çeşit anayasa özelliği taşıyan ve Girit’in yönetimini düzenleyen bu sözleşme, 1868 tarihli Girit Nizamnamesi’nin kesin olarak uygulanmasını öngörmek suretiyle adada özerk bir idarenin kurulmasını sağlamıştır.

Ermeniler, Doğu Anadolu’da yaşadıkları Erzurum, Van, Diyarbakır, Bitlis, Sivas ve Elazığ’dan oluşan altı vilâyette (Vilâyât-ı Sitte) özerk bir yönetim kurmak istiyordu. Oysa, bu illerin hiçbirinde nüfusun %20-25’ini geçmemekteydiler.

13 Haziran 1878’de Berlin’de milletler arası bir kongre toplandı ve nihayetinde Berlin antlaşması imzalandı.

Şarki Rumeli Vilâyeti: Berlin Antlaşmasıyla Doğu Rumeli’ye verilen statü, buradaki Osmanlı egemenliğini adeta pamuk ipliğine bağlamıştır.

Ayastefanos Antlaşması sonucunda ortaya çıkan büyük Bulgaristan üç bölgeye
ayrılmak suretiyle önemli ölçüde daraltılıyordu.

İstanbul ve Çanakkale Boğazları, 1841 Londra ve 1856 Paris antlaşmalarında
belirlenen statüye bağlı olacaktı.

Harp tazminatı konusunda Osmanlı Devleti ile Rusya kendi aralarında bir
anlaşmaya varacaklardı.

Osmanlı Devleti Karadağ’ın bağımsızlığını tanıyacaktı.

Sırbistan’ın bağımsızlığı tanınacak ve Osmanlı borçlarından bir kısmını üzerine
alacaktı.

7 Ekim 1908’de Bosna-Hersek’in Avusturya-Macaristan toprağı olduğu resmen ilan edildi.

Eylül 1885’te ortaya çıkan ayaklanmayla birlikte, Doğu Rumeli Vilayeti
Bulgaristan’la birleşmiş, Osmanlı Devleti de bunu kabullenmek zorunda kalmıştır.

I. Abdülhamid, İngiliz elçisi Layard’dan, İmparatorluğun kötü durumdan kurtulabilmesi için bir rapor hazırlamasını istemiş, O da yapılması gereken ıslahatları içeren bir rapor hazırlamıştır.

Berlin Kongresi ve sonunda imzalanan Berlin Antlaşması, ilgili devletler arasında genel barış sağlayacağı yerde, daha sonra etkisini gösterecek olan yeni antlaşmazlıkların da temel kaynağı olmuştur. Benzer şekilde, 61. madde ile antlaşmaya dâhil edilen “Ermenilerin yaşadığı yerlerde ıslahat yapılması” konusu da, özellikle II. Abdülhamit dönemi ve sonrasında bir “Ermeni sorunu”nun ortaya çıkmasında, bir dönüm noktası teşkil etmiştir.

Berlin Kongresi ve nihayetinde imzalanan Berlin Antlaşması, getirdiği sonuçlar açısından, 19. yüzyılın son çeyreği ile 20. yüzyılın ilk çeyreğindeki siyasi ve askeri gelişmeleri doğrudan etkilemiştir. Bu bakımdan, pek çok devlet ve imparatorluk için olduğu kadar, dünya tarihi için de önemli dönüm noktalarından biridir. Öyle ki, antlaşma ile ortaya çıkan yeni düzen, I. Dünya Savaşı’na giden yolu da hazırlamıştır.

Ayestefanos Antlaşması’yla belki de zirveye ulaşan Panislavizm, Berlin Antlaşması’yla artık etkisiz bir hâle getirilmişti. Rusya’nın kongrede umduğunu bulamamasının önemli bir sebebi de, Almanya’nın Rusya yerine Avusturya’yı desteklemesiydi. Böylece, Rusya’nın her iki devletle olan ilişkileri bozulmaya başlamıştır. Bu ise, 1872’de kurulan “Üç İmparatorlar Ligi”nin dağılması anlamına geliyordu. Nitekim, 1882’de II. Wilhelm’in imparator olmasıyla, Almanya ve Rusya artık zıt kamplarda yer almaya başlamışlardır. Bu zıtlaşma, I. Dünya Savaşı’na kadar artarak devam edecek ve her iki devlet, düşman blokların temel unsurlarından birini oluşturacaktır.

Toska Osmanlı Döneminde müslüman Arnavutlara verilen isimdir.

Malisör dağlı anlamında olup, Kuzey Arnavutluk bölgesinde yaşayan Katolik Arnavutlara Osmanlı döneminde verilen isimdir.

Vilâyât-ı Sitte: Ermeniler, Doğu Anadolu’da yaşadıkları Erzurum, Van, Diyarbakır, Bitlis, Sivas ve Elazığ’dan oluşan altı vilâyette (Vilâyât-ı Sitte) özerk bir yönetim kurmak istiyordu. Bu illerin hiçbirinde nüfusun %20-25’ini geçmemekteydiler.

Saffet Paşa II. Abdülhamid'in, Ayestefanos Antlaşması imzalanmadan önce, Hariciye Nazırlığı'na getirmiş olduğu paşadır.